Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ХӘРБИ ДАН МУЗЕЙЫ

ХӘРБИ ДАН МУЗЕЙЫ. Өфөлә урынлашҡан. 2000 й. Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүҙең 55 йыллығына арналған Респ. хәрби дан музейы булараҡ ойошторола. Филиалы — 112‑се (16‑сы гвардия) Башҡорт кавалерия дивизияһы (ҡара: Чернигов кавалерия дивизияһы) музейы бар. Музей фондына 10 меңдән ашыу һаҡлау берәмеге, ш. иҫ....

ХӘРБИ БЕЛЕМ БИРЕҮ

ХӘРБИ БЕЛЕМ БИРЕҮ, хәрби эш б‑са белгестәр әҙерләү системаһы. РФ‑та башланғыс (урта дөйөм белем биреү мәктәптәре һәм махсус уҡыу йорттары, махсус курстар, уҡыу час­тары һ.б.); урта (урта хәрби уҡыу йорттары, махсус мәктәптәр, граждан вуздарының хәрби каф.); юғары (хәрби академияларҙың командирҙар ф‑ттары),...

ХӘРБИ ӘСИРҘӘР

ХӘРБИ ӘСИРҘӘР, халыҡ‑ара хоҡуҡта ҡораллы конфликт ваҡытында дошман власы аҫтында ҡалған хәрби хеҙм‑рҙәр, ополченецтар, партизандар һ.б. комбатанттар. Әсирлек режимы ҡоро ер һуғышы закондары һәм ғөрөф‑ғәҙәттәре т‑дағы положение (1907 й. 4‑се Гаага конвенцияһына өҫтәмә) һәм Х.ә. мөнәсәбәт т‑дағы Женева...

ХӘНЙӘР, Әлшәй р‑нындағы ауыл

ХӘНЙӘР, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Аксёнов а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 35 км һәм Аксёнов т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 10 км алыҫлыҡта Ыҫлаҡ й. (Ҡорһаҡ й. ҡушылдығы) бу­йында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й.— 368 кеше; 1959 — 319; 1989 — 215; 2002 — 253; 2010 — 226 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...

ХӘНИФИҘӘР

ХӘНИФИҘӘР, сөнниселектәдүрт дини‑хоҡуҡи мәктәптең (мәҙһәбтең) береһенә эйәреүселәр. Х. мәҙһәбе 8 б. Иранда барлыҡҡа килгән, нигеҙ һалыусы Әбү Хәнифә исеме м‑н аталған. Төп принциптары: ожмах (шәхси фекер), ҡыяс (оҡшашлыҡ б‑са фекер йөрөтөү), истихсан (өҫтөнлөк биреү). Башҡа төрлө фекер йөрөтөүселәргә,...

ХӘМИТОВ Эдуард Шәйхулла улы

ХӘМИТОВ Эдуард Шәйхулла улы (22.9.1937, БАССР‑ҙың Борай р‑ны Яңы Киҙгән а.), педагог. БР ФА‑ның почётлы акад. (1998), пед. ф. д‑ры (2000), проф. (1991). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1977), РФ юғары мәктәбенең атҡ. хеҙм‑ре (1998), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2002). Бөрө пед. ин‑тын...

ХӘМИТОВ Рөстәм Зәки улы

ХӘМИТОВ Рөстәм Зәки улы (18.8. 1954, Кемерово өлк. Драченино а.), дәүләт эшмәкәре. Техник ф. д‑ры (2000). Н.Э.Бауман ис. Мәскәү юғары техник уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1977) ӨМЭПБ‑ла, 1978 й. алып ӨАИ‑ла эшләй. 1986 й. башлап Магистраль үткәргес торбалар төҙөү б‑са Бөтә Союз ҒТИ‑нда (Өфө): авиация...

ХӘМИТ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл

ХӘМИТ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Хәмит а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 70 км һәм Магнитогорск т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 117 км алыҫлыҡта Ҡағы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 228 кеше; 1920 — 320; 1939 — 353; 1959 — 422; 1989 — 544; 2002 — 699; 2010 — 676 кеше. Башҡорттар йәшәй...

ХӘМИҘУЛЛИНА Флүрә Ғирфан ҡыҙы

ХӘМИҘУЛЛИНА Флүрә Ғирфан ҡыҙы (4.5.1937, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Учалы а.), инженер‑металлург. БАССР‑ҙың атҡ. металлургы (1981). Мәскәү төҫлө металдар һәм алтын ин‑тын тамамлағандан һуң (1959) 1998 й. тиклем (өҙөклөк м‑н) Учалы тау‑байыҡтырыу комб‑тында эшләй: төркөм етәксеһе, 1972 й. алып лаб. начальнигы....

ХӘМИҘУЛЛИНА Фатима Хәмиҙулла ҡыҙы

ХӘМИҘУЛЛИНА Фатима Хәмиҙулла ҡыҙы [14.2.1917, Өфө губ. Бөрө өйәҙе (БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны) Иҫке Солтанбәк а. — 24.9.1989, Өфө], китапханасы. 1936—40 йй. Дүртөйлө район китапханаһында китапханасы, 1945—73 йй. мөдир. Х. етәкс. китапхананың китап фонды күпкә артҡан; 1956 й. Дүртөйлө район балалар китапханаһы...

ХӘМИҘУЛЛИНА Светлана Ғәли ҡыҙы

ХӘМИҘУЛЛИНА Светлана Ғәли ҡыҙы (14.2.1937, Өфө — 3.4.2002, шунда уҡ), пианист, педагог, муз.‑йәмәғәт эшмәкәре. БР‑ҙың атҡ. артисы (1974). Н.Ғ.Хәмиҙуллинаның апаһы. Ҡазан консерваторияһын тамамлаған (1961; И.С.Дубинина класы), 1970—73 йй. шунда уҡ стажировка үткән (етәксеһе Дубинина). 1961—68 йй. Өфө...

ХӘМИҘУЛЛИНА Наилә Ғәли ҡыҙы

ХӘМИҘУЛЛИНА Наилә Ғәли ҡыҙы (25.11.1939, Өфө), пианист, педагог. Проф. (1999). БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1995). С.Ғ.Хәмиҙуллинаның һеңлеһе. Мәскәү консерватория­һын тамамлаған (1964; П.В.Месснер класы). 1969—72 йй. Гнесиндар ис. Муз.‑пед. ин‑тында стажировка үтә (Мәскәү; етәксеһе Е.Я.Либерман). 1964...

ХӘМИҘУЛЛИНА Лия Әнүәр ҡыҙы

ХӘМИҘУЛЛИНА Лия Әнүәр ҡыҙы (3.11.1952, Өфө), химик. Химия ф. д‑ры (2001). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1975) Органик химия ин‑тында эшләй: 1994 й. алып өлкән, 2002 й. — төп ғилми хеҙм‑р. Фәнни хеҙмәттәре электроны ҡуҙғытылған торош ҡатнашлығындағы реакцияларҙы, уран, ксенон, лантанидтар берләшмәләренең...

ХӘМИҘУЛЛИН Салауат Ишмөхәмәт улы

ХӘМИҘУЛЛИН Салауат Ишмөхәмәт улы (1.6.1968, Стәрлетамаҡ ҡ.), тележурналист.Тарих ф. канд. (2016). БР‑ҙың атҡ. матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙм‑ре (2009). Журналистар союзы ағзаһы (2000). БДУ‑ны тамамлаған (1992). 1991–2001 йй. “Башҡортостан” ДТРК мөхәррире; 2003 й. алып (өҙөклөк м‑н) “Башҡортостан” ТРК...

ХӘМИҘУЛЛИН Мөғәллим Мәсәғүт улы

ХӘМИҘУЛЛИН Мөғәллим Мәсәғүт улы [12.5.1929, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Яңы Йәрмәкәй а. (БР‑ҙың Йәрмәкәй р‑ны)], агроном. А.х. ф. канд. (1963), проф. (1993). БАССР‑ҙың атҡ. агрономы (1980). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1952) 1958 й. тиклем Фёдоровка р‑нындағы Фёдоровка МТС‑ының баш агрономы. 1961—2007 йй.БДАУ‑ҙа...

ХӘМИҘУЛЛИН Мөғәллим Мәсәғүт улы

ХӘМИҘУЛЛИН Мөғәллим Мәсәғүт улы [12.5.1929, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Яңы Йәрмәкәй а. (БР‑ҙың Йәрмәкәй районы) — 27.2.2020, Өфө ҡ.], агроном. Ауыл хужалығы фәндәре кандидаты (1963), профессор (1993). БАССР‑ҙың атҡаҙанған агрономы (1980). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1952) 1958 й. тиклем Фёдоровка районындағы...

ХӘМИҘУЛЛИН Марат Өмөтбай улы

ХӘМИҘУЛЛИН Марат Өмөтбай улы [2.1.1936, БАССР‑ҙың Маҡар р‑ны Яр‑Бишҡаҙаҡ а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны) — 12.1.2011, Ишембай ҡ.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1985). 1958 й. алып Союз машиналар эшләү з‑дында токарь‑ҡырыусы, 1967—94 йй. “Салаватнефтеоргсинтез” ААЙ‑ның ремонт‑механика з‑дында эшләй. Х. ҡатнашлығында...

ХӘМИҘУЛЛИН Ғәли Заһит улы

ХӘМИҘУЛЛИН Ғәли Заһит улы [3.8. 1903, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Яңы Ишле а. (БР‑ҙың Миәкә р‑ны) — 14.8.1977, Өфө], агроном, иҡтисадсы. А.х. ф. д‑ры (1961). К.А.Тимирязев ис. Мәскәү а.х. акад. тамамлағандан һуң (1932) Башҡ‑н а.х. соц. үҙгәртеп ҡороу ҒТИ‑нда бүлек мөдире; 1934 й. алып ВКП(б) Башҡ‑н өлкә...

ХӘМИҘУЛЛИН Әҡсән Абдрахман улы

ХӘМИҘУЛЛИН Әҡсән Абдрахман улы (17.12.1928, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Смаҡай а., хәҙ. Ишембай ҡ. эсендә, — 27.12.2000, шунда уҡ), Соц. Хеҙмәт Геройы (1971). 1952—87 йй. “Ишимбайнефть” НГДУ‑һында эшләй: быраулау эшсеһе, 1955 й. башлап бейектә эшләүсе эшсе, 1959 й. — быраулаусы ярҙамсыһы, 1962 й....

ХӘМИД Ризуан Мирхәбибулла улы

ХӘМИД (Хәмиҙуллин) Ризуан Мирхәбибулла улы (24.10.1941, БАССР‑ҙың Йәрмәкәй районы Уҫман‑Ташлы а. — 17.9.2017, Ҡазан ҡ.), драматург. ТССР‑ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1991). Ҡазан педагогия институтын (1971), ГИТИС эргәһендәге Юғары театр курстарын (1979), М.Горький исемендәге Әҙәбиәт институты эргәһендәге...