Список материалов
ШАХМАТ, спорт төрө
ШАХМАТ, с а т р а ш, спорт төрө, ике ярышыусы өсөн 64 шаҡмаҡлы таҡтала махсус фигуралар м‑н уйын. Башҡортостанда Ш. 20 б. 20‑се йй. уртаһынан үҫешә. 1932 й. Өфөлә Башҡ‑н ҮБК эргәһендәге Юғары физик культура һәм спорт советы тарафынан Үҙәк шахмат клубы ойошторола; 1961 й. ҡала, 1963 й. респ. Шахмат‑шашка...
ШАХМАТ БУЙЫНСА СПОРТ МӘКТӘБЕ
ШАХМАТ БУЙЫНСА СПОРТ МӘКТӘБЕ. Өфөлә урынлашҡан. 1992 й. Шахмат б‑са респ. балалар һәм үҫмерҙәр махсус спорт мәктәбе булараҡ ойошторола. Мәктәптә 720‑нән ашыу уҡыусы шөғөлләнә, 17 тренер‑уҡытыусы эшләй (2008). Тәрбиәләнеүселәре араһында Э.Р.Хәсәнова бар. Мәктәп м‑н Е.В.Калегин, И.А.Копылов һ.б. эшмәкәрлеге...
ШАХМАТ БУЙЫНСА СПОРТ МӘКТӘБЕ
ШАХМАТ БУЙЫНСА СПОРТ МӘКТӘБЕ. 1992—2016 йй. Өфөлә республика балалар һәм үҫмерҙәр махсус спорт мәктәбе булараҡ эшләй. Тәрбиәләнеүселәре араһында Э.Р.Хәсәнова бар. Мәктәп менән Е.В.Калегин, И.А.Копылов һ.б. эшмәкәрлеге бәйле.
Н.В.Хәсәнова
Тәрж. Г.А.Миһранова
...
ШАФРАНОВТАР, дворяндар
ШАФРАНОВТАР, дворяндарҙан. Николай Семёнович Ш. (1844—1903), тайный советник, профессор. Урман һәм ыҙанлау ин‑тын тамамлаған (С.‑Петербург). 1867 й. алып С.‑Петербург урман ин‑ты директоры. 1899 й. башлап Өфө губерна статистика ком‑ты һәм Өфө губерна музейы ком‑ты ағзаһы. 1895 й. Һамар—Златоуст т....
ШАФРАН, Әлшәй р‑нындағы ауыл
ШАФРАН, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Шафран а/с үҙәге; т. юл станцияһы. Район үҙәгенән К.‑Көнб. табан 18 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 13 кеше; 1920 — 259; 1939 — 2137; 1959 — 3669; 1989 — 2774; 2002 — 2620; 2010 — 2362 кеше. Татарҙар, башҡорттар, урыҫтар йәшәй (2002). Урта мәктәп, мәктәп‑интернат,...
ШАФРАН КИПТЕРЕҮ КОМБИНАТЫ
ШАФРАН КИПТЕРЕҮ КОМБИНАТЫ. 1956 й. Әлшәй р‑ны Ыҫлаҡ а. Знаменка спирт з‑ды базаһында Башҡ‑н респ. ҡулланыусылар йәмғиәте союзы составында Ш.к.к. булараҡ ойошторола, 1995 й. ябыла. Составына консервалау, киптереү, кондитер цехтары; алкоголһеҙ эсемлектәр, крахмал производстволары ингән. 1995 й. 40‑тан...
ШАФИҠОВА Кәүсәриә Фиҙаи ҡыҙы
ШАФИҠОВА Кәүсәриә Фиҙаи ҡыҙы (3.1.1949, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Иҫәнбай а. — 4.5.2017, шунда уҡ), шағирә. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1999). “Был йырым һинең хаҡта” исемле тәүге шиғырҙар йыйынтығы 1985 й. сыға. Ш. шиғриәте шәфҡәтлелек, эскерһеҙлек м‑н һуғарылған. “Күҙ йәштәрем — көмөш тамсы” (2001), “Йәнемдә...
ШАФИҠОВА Гөлсирә Мазһар ҡыҙы
ШАФИҠОВА Гөлсирә Мазһар ҡыҙы (16.5.1955, БАССР‑ҙың Мәсетле р‑ны Яңы Мишәр а.), шағирә. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1997). 1976 й. алып Мәсетле р‑нында эшләй: район хеҙмәтсән депутаттар советының башҡарма ком‑ты хеҙм‑ре, 1978 й. башлап Йонос ауыл китапханаһында китапханасы, 2006—11 йй. мөдир. Балалар өсөн...
ШАФИҠОВ Таймаҫ Шафиҡ улы
ШАФИҠОВ Таймаҫ Шафиҡ улы (19.2.1899, Ырымбур губ. Силәбе өйәҙе Ҡуйһары а., хәҙ. Силәбе өлк. Арғаяш р‑ны Оло Ҡуйһары а., — 1947), дәүләт эшмәкәре. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. 1931—33 йй. Соц. игенселек акад. уҡыған (Мәскәү). 1919 й. февр.—июнендә Рус армияһында, 1919—22 йй. Ҡыҙыл Армияла. 1922 й....
ШАФИҠОВ Сәғит Ғәйли улы
ШАФИҠОВ Сәғит Ғәйли улы (24.10. 1952, Өфө), тел белгесе. Филол. ф. д‑ры (1999), проф. (2000). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2006). БДУ‑ны тамамлаған (1975), 1980 й. алып шунда уҡ уҡыта (1999 й. башлап инглиз теле, 2016 й. — инглиз теле һәм мәҙәниәт‑ара бәйләнештәр каф. мөдире). Фәнни эшмәкәрлеге лингв....
ШАФИҠОВ Мөнир Тәғдил улы
ШАФИҠОВ Мөнир Тәғдил улы (5.1. 1958, БАССР‑ҙың Өфө р‑ны Нөрлө а.), философ. Филос. ф. д‑ры (2007). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1980) Благовещен р‑ны Ахлыстин тулы булмаған урта мәктәбе директоры. 1983 й. алып ӨДАТУ‑ла уҡыта. Фәнни тикшеренеүҙәре онтология, гносеология, социаль философия, логика проблемаларына...
ШАФИҠОВ Ғәзим Ғәзиз улы
ШАФИҠОВ Ғәзим Ғәзиз улы (1.10. 1939, Фрунзе — 29.1.2009, Өфө), яҙыусы, тәржемәсе, публицист. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1989). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1977). БДУ‑ны (1962), М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑ты эргәһендәге Юғары әҙәби курстарҙы (Мәскәү, 1983) тамамлаған. 1962 й. алып “Ленинсы” гәз. эшләй,...
ШАФИҠОВ Ғәзим Ғәзиз улы
ШАФИҠОВ Ғәзим Ғәзиз улы (1.10. 1939, Фрунзе — 29.1.2009, Өфө), яҙыусы, тәржемәсе, публицист. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1989). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1977). БДУ‑ны (1962), М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑ты эргәһендәге Юғары әҙәби курстарҙы (Мәскәү, 1983) тамамлаған. 1962 й. алып “Ленинсы” гәз. эшләй,...
ШАФИҠ”, оҙон көй
ШАФИҠ”, башҡорт халыҡ йыры, оҙон көй. Тәүге тапҡыр Ғ.З.Сөләймәнов 1938 й. БАССР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Темәс а. А.Кәримовтан яҙып ала һәм “Башҡорт халҡ ижады” китабында (1‑се том, 1954) баҫтырып сығара, Н.Д.Шоңҡаров тарафынан 1965 й. Ырымбур өлк. Ҡыуандыҡ р‑ны Беләүтамаҡ а. Я.Ф.Аҡмырҙиндан ноталар м‑н яҙып...
ШАУЪЯҘЫ, Балтас р‑нындағы ауыл
ШАУЪЯҘЫ, Балтас р‑нындағы ауыл, Шауъяҙы а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 23 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 61 км алыҫлыҡта Тибел й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 821 кеше; 1920 — 914; 1939 — 922; 1959 — 690; 1989 — 367; 2002 — 370; 2010 — 269...
ШАТСКИЙ Николай Сергеевич
ШАТСКИЙ Николай Сергеевич (16.8. 1895, Мәскәү — 1.8.1960, шунда уҡ), тау инженеры. СССР ФА акад. (1953), геол.‑минералогия ф. д‑ры (1940), проф. (1933). Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Мәскәү тау акад. тамамлаған (1929). Фәнни эшмәкәрлеге боронғо платформалар тектоникаһына, геосинклиналдәр...
ШАТОВ Александр Алексеевич
ШАТОВ Александр Алексеевич (5.8. 1945, Иваново өлк. Перепечино а.), инженер‑технолог. Техник ф. д‑ры (1995), проф. (1997). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2008), уйлап табыу һәм рационализаторлыҡ отличнигы (1980), РФ‑тың почётлы химигы (2013), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1982). Иваново химия‑технология ин‑тын...
ШАТМАНТАМАҠ, Миәкә р‑нындағы ауыл
ШАТМАНТАМАҠ, Миәкә р‑нындағы ауыл, Елдәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 40 км һәм Аксёнов т. юл ст. К. табан 83 км алыҫлыҡта Өйәҙе й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1291 кеше; 1920 — 1547; 1939 — 821; 1959 — 697; 1989 — 613; 2002 — 693; 2010 — 528 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Төп...
ШАТИЛОВ Иван Семёнович
ШАТИЛОВ Иван Семёнович (19.1. 1917, Воронеж губ. Махровка а. — 13.1.2007, Мәскәү), агроном. В.И.Ленин ис. Бөтә Союз а.х. ф. академияһы акад. (1972), БР ФА‑ның почётлы акад. (1991), а.х. ф. д‑ры (1968), проф. (1965). Соц. Хеҙмәт Геройы (1987). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Мәскәү а.х....
ШАТАЛОВ Юрий Сергеевич
ШАТАЛОВ Юрий Сергеевич (8.4. 1940, Бүрәт‑Монгол АССР‑ының Уакит ҡсб — 1.9.1999, Өфө), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (1981), проф. (1985). БР‑ҙың атҡ. халыҡ мәғарифы хеҙм‑ре (1992). ӨАИ‑ны тамамлаған (1962), 1966—99 йй. (өҙөклөк м‑н) шунда уҡ эшләй: 1983 й. алып йылылыҡ техникаһының теоретик нигеҙҙәре...
