Список материалов
ШҮЛГӘН, йылға
ШҮЛГӘН, йылға, Ағиҙел й. уң ҡушылдығы. Шүлгән тауының көньяҡ итәгенән башлана. Бөрйән р‑ны буйлап төньяҡтан көньяҡҡа ҡарай аға. Түбәнге ағымында 3 км ер аҫтынан, үҙе барлыҡҡа килтергән Шүлгәнташтың аҫҡы ярусы буйлап үтә, мәмерйәнең ауыҙы янында ер өҫтөнә сыға һәм 150—170 м аҡҡандан һуң Ағиҙел й. (тамағынан...
ШҮДЕК, Яңауыл р‑нындағы ауыл
ШҮДЕК, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Шүдек а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнб. табан 7 км алыҫлыҡта Шүдек й. (Беүә й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 351 кеше; 1920 — 441; 1939 — 409; 1959 — 474; 1989 — 495; 2002 — 486; 2010 — 525 кеше. Удмурттар йәшәй (2002). Төп мәктәп,...
ШУШНУР, Краснокама р‑нындағы ауыл
ШУШНУР, Краснокама р‑нындағы ауыл, Шушнур а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 44 км һәм Нефтекама т. юл ст. К.‑Көнс. табан 37 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 387 кеше; 1920 — 383; 1939 — 597; 1959 — 536; 1989 — 403; 2002 — 458; 2010 — 471 кеше. Мариҙар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы,...
ШУТОВ Александр Павлович
ШУТОВ Александр Павлович [13.7. 1925, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Андреевка а. (БР‑ҙың Илеш р‑ны) – 27.3. 2008, Өфө], скульптор. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1975). Рәссамдар союзы ағзаһы (1968). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1946–50 йй. скульптор В.М.Цветков оҫтаханаһында уҡыған (Сталинград ҡ.). 1960 й. алып Өфөлә...
ШУТКО Александр Степанович
ШУТКО Александр Степанович (18.7. 1890, Харьков губ. Люботино а. — 25.2.1972, Өфө), агроном, селекционер. А.х. ф. д‑ры (1950), проф. (1950). Воронеж уҡытыусылар ин‑тын (1917), Воронеж а.х. ин‑тын (1923) тамамлаған. 1936—59 йй. БАХИ‑ла эшләй: селекция һәм орлоҡсолоҡ каф. мөдире, бер үк ваҡытта 1937 й....
ШУСТЕР Лёва Шмульевич
ШУСТЕР Лёва Шмульевич (7.1.1936, Тирасполь ҡ.), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (1991), проф. (1992). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2006), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (1997), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1981). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1962) шунда уҡ эшләй: 1976—84 йй. һәм 1990 й. алып...
ШУРУПОВ Евгений Васильевич
ШУРУПОВ Евгений Васильевич (28.5.1951, Стәрлетамаҡ ҡ. — 22.10. 1998, шунда уҡ), химик‑технолог. СССР‑ҙың химия сәнәғәте отличнигы (1985), СССР‑ҙың почётлы химигы (1990), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1985). ӨНИ‑не тамамлаған (1973). 1975 й. алып “Каустик” ЯАЙ‑нда эшләй: лаб., цех, ғилми‑техник үҙәк начальнигы....
ШУМКОВА Марта Даниловна
ШУМКОВА Марта Даниловна (5.3. 1928, Житомир ҡ. — 1.2.2003, Өфө), бейеүсе. 1946 й. алып Башҡорт дәүләт халыҡ бейеүҙәре ансамбле (ҡара: Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле) солисы, 1966—68 йй. Башҡорт филармонияһының балет артисы. Үҙенсәлекле пластикаға, сәхнә темпераментына эйә булған. Бейеүҙәре...
ШУМИЛОВА Марина Владимировна
ШУМИЛОВА Марина Владимировна (5.2.1954, Өфө), журналист. Журналистар союзы ағзаһы (2002). БДУ‑ны тамамлаған (1976). 1977 й. алып Өфө авиациятехникумында уҡыта,1987й.— Интернациональ дуҫлыҡ музейы (Өфө) директоры.1995—2013йй. “Башинформ” мәғлүмәт агентлығында: мәғлүмәт хеҙмәтенең киң мәғлүмәт сараларын...
ШУМИЛОВ ШАРЛАУЫҒЫ
ШУМИЛОВ ШАРЛАУЫҒЫ, төбәк, тәбиғәт ҡомартҡыһы (2010). Туймазы р‑ны Түб. Троицк а. көнбайышҡа табан 3 км алыҫлыҡта Казённый лог шишмәһенең (Кама й. басс.) һул ярында урынлашҡан. Майҙаны 4,6 га. Ҡазан ярусының карбонатлы тоҡомдарынан һәм эзбизле туф ултырмаларынан торған (ҡалынлығы 8—10 м) текә битләүҙән...
ШУМИЛОВ Олег Александрович
ШУМИЛОВ Олег Александрович (18.12.1950, Ҡурған ҡ.), актёр. БР‑ҙың халыҡ (2017) һәм атҡ. (1998) артисы. Воронеж сәнғәт ин‑тын тамамлағандан һуң (1977; А.К.Дундуков курсы)А.П.Чехов ис. Таганрог драма театры, 1980 й. алып М.Ю.Лермонтов ис. Грозный урыҫ драма театры, 1981 й. — БР Урыҫ драма театры (Өфө)...
ШУМЕЙКО Григорий Григорьевич
ШУМЕЙКО Григорий Григорьевич (12.12.1923, Стәрлетамаҡ ҡ. — 1.5. 1977, Киев), танкист, полковник. Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Сталинград танк уч‑щеһын (1944), В.М.Молотов ис. Ленинград юғары офицерҙар бронетанк мәктәбен (1945), М.В.Фрунзе ис. Хәрби акад. (Мәскәү, 1966) тамамлаған....
ШУЛЬЦ Эльвира Эдуардовна
ШУЛЬЦ Эльвира Эдуардовна (30.1. 1953, Макинск ҡ.), химик‑органик. Химия ф. д‑ры (1994), проф. (2005). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1975) “Башпромбелок” ПБ‑нда эшләй (БАССР‑ҙың Благовещен ҡ.). 1979 й. алып Органик химия ин‑тында (1988 й. – өлкән ғилми хеҙм‑р), 1995 й. – РФА Себер бүлексәһенең Н.Н.Ворожцов...
ШУЛЬМАН Филипп Евгеньевич
ШУЛЬМАН Филипп Евгеньевич (6.10.1980, Өфө), спортсы. Биатлон б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2001). ӨЮИ‑ны тамамлаған (2005). Биатлон б‑са СДЮШОР тәрбиәләнеүсеһе, 2000 й. алып “Динамо” физкультура‑спорт йәмғиәте (Өфө; тренеры В.В.Малинский), 2005—08 йй. Юғары спорт оҫталығы мәктәбе һәм...
ШУЛҒАН, Тәтешле р‑нындағы ауыл
ШУЛҒАН, Тәтешле р‑нындағы ауыл, Шулған а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 40 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 40 км алыҫлыҡта Гәрәй й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1168 кеше; 1920 — 1278; 1939 — 1282; 1959 — 1272; 1989 — 1059; 2002 — 1038; 2010 — 925 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ШУВАЛОВТАР
ШУВАЛОВТАР, завод хужалары, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәрҙәре. Иң билдәлеләре: Александр Иванович Ш. (1710—1771), граф (1746), ген.‑фельдмаршал (1761). 1741 й. дәүләт түңкәрелешендә ҡатнаша. 1742—62 йй. Йәшерен эҙләү эштәре канцелярияһы начальнигы. Нуғай даруғаһының Һыуын‑Ҡыпсаҡ һәм Үҫәргән улустары башҡорттарынан...
ШУБИН Георгий Иванович
ШУБИН Георгий Иванович [28.8. 1918, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Яңы Петровка а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) — 4.3.1945, Данциг ҡ., Польша], Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1935 й. алып БАССР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Түбә эшселәр ҡасабаһында машинист булып эшләй. 1942 й. мартынан Ленинград һәм...
ШУБЕРТ Карл Богданович
ШУБЕРТ Карл Богданович (25.2. 1811, Магдебург ҡ., Германия — 10.6. 1863, Цюрих ҡ., Швейцария), виолончелист, композитор. Ф.Дотцауэр уҡыусыһы. 1835 й. алып Рәсәйҙә: Каменный (Ҙур) театр (С.‑Петербург) оркестры, Урыҫ музыка йәмғиәтенең С.‑Петербург бүлексәһендә ҡыллы квартет солисы, 1842 й. башлап С.‑Петербург...
ШТРИТЕР Виктор Альфредович
ШТРИТЕР Виктор Альфредович (6.11.1898, С.‑Петербург—22.1.1971, Өфө), микробиолог. Мед. ф. д‑ры (1941). СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1941). 1‑се Ленинград мед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1923) Ленинградтың мед. учреждениеларында эшләй. 1931 й. алып Бөтә Союз эксперименталь мед. ин‑тында: өлкән ғилми...
ШТОКМАН Георгий фон
ШТОКМАН Георгий фон, хәрби эшмәкәр. Ген.‑майор (1739). Ихтилалды (1747) баҫтырыуҙа ҡатнашыусы. Яңы Кама аръяғы сик һыҙығында ландмилиция ҡарамағында хеҙмәт итә. 1742 й. июленән Ырымбур экспедицияһында (1734–44) ҡатнаша, уның барышында Ырымбур ҡ. нигеҙ һалыуға һәм төҙөүгә етәкселек итә. 1747 й. Ырымбур...
