Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ШИРЯЕВ Леонид Андреевич

ШИРЯЕВ Леонид Андреевич (4.8. 1939, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Ивановка а.), социолог. Социол. ф. д‑ры (1992), проф. (1994). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1961) “Туймазабурнефть” тресының 4‑се Быраулау контораһында, 1963 й. алып Өфө нефть сәнәғәте ҒТИ‑нда эшләй. 1964 й. башлап...

ШИРЯЕВ Леонид Андреевич

ШИРЯЕВ Леонид Андреевич (4.8.1939, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы районы Ивановка а. — 15.7.2020, Өфө ҡ.), социолог. Социология фәндәре докторы (1992), профессор (1994). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1961) “Туймазабурнефть” тресының 4‑се Быраулау контораһында, 1963 й. алып Өфө...

ШИРЯЕВ Иван Андреевич

ШИРЯЕВ Иван Андреевич (16.6. 1896, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Черношарский ҡсб — 3.10.1950, Силәбе өлк. Магнит­ка ҡсб), Дан орд. тулы кавалеры. Беренсе донъя, Граждандар һәм Б.В. һуғыштарында ҡатнашыусы. 1922 й. алып Дыуан р‑нында: 1928 й. башлап ярлылар ком‑ты рәйесе, 1931 й. — В.И.Ленин ис. к‑з рәйесе,...

ШИРИПИНА Елена Васильевна

ШИРИПИНА Елена Васильевна (26.10.1910, С.‑Петербург — 11.5. 1981, шунда уҡ), балет артисы, педагог. РСФСР‑ҙың атҡ. артисы (1957), БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1955). Ленинград хореография уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1926; педагогы А.Я.Ваганова) 1945 й. тиклем С.М.Киров ис. Ленинград опера һәм балет...

ШИРИЕВ Вәкил Мирғәли улы

ШИРИЕВ Вәкил Мирғәли улы (12.4. 1962, БАССР‑ҙың Нуриман р‑ны Иҫке Күл а.), ветеринар врач. Биол. ф. д‑ры (2001), проф. (2010). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1987) Нуриман хайуандар ауырыуҙары м‑н көрәш ст. ветеринар врачы. 1991—2017 йй. (өҙөклөк м‑н) БНИИСХ‑ла: 1994—96 йй. һәм 2000 й. алып лаб. мөдире,...

ШИПОВ АРХЕОЛОГИК КОМПЛЕКСЫ

ШИПОВ АРХЕОЛОГИК КОМПЛЕКСЫ, б.э.т. 6 б. — б.э. 4 б. археологик ҡомартҡылар төркөмө. Иглин р‑ны Шипов а. янында урынлашҡан. Ш.а.к. ҡаласыҡ һәм ҡәберлек инә. Шипов ҡаласығы б.э.т. 4 б. — б.э. 3 б. ҡарай. Ауылдан көнсығышҡа табан 0,7 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. уң ярында урынлашҡан. 1959 й. А.П.Шокуров тарафынан...

ШИПОВ Анатолий Константинович

ШИПОВ Анатолий Константинович (17.3.1903, Ярославль губ. Тимонино а. — 10.12.1992, Ярославль ҡ.), хирург. Мед. ф. д‑ры (1949), проф. (1950). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1957), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1964). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1930) Рыбинск ҡ. мед. учреждениеларында, бер үк ваҡытта...

ШИПКӘН

ШИПКӘН, 1) синапис (Sinapis), әүернә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. Яҡынса 10 төрө билдәле, Евразия­ла, Төньяҡ Африкала таралған. Башҡортостанда аҡ Ш. һәм ялан Ш. үҫә. Бер йыллыҡ шырт төклө үләндәр. Һабаҡтары ҡырлы, тарбаҡлы, бейеклеге 30—70 см. Япраҡтары бөтөн, оҙонса түңәрәк йәки ҡауырһын...

ШИҢМӘҪГӨЛ

ШИҢМӘҪГӨЛ, ц м и н (Helichrysum), астра һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. Яҡынса 500 төрө билдәле, Көньяҡ Африкала, Австралияла, Евразияла таралған. Башҡортостанда ҡомлоҡ Ш. үҫә. Кәҫлектәр барлыҡҡа килтергән күп йыл­лыҡ үлән; аҡһыл кейеҙ төктәр м‑н ҡапланған, тамырһабағы ағасҡа оҡшаған. Һабағы...

ШИНСКИЙ Григорий Эльевич

ШИНСКИЙ Григорий Эльевич (3.5. 1922, Украина ССР‑ының Житомир ҡ. — 6.1.2015, Ижевск), дерматовенеролог. Мед. ф. д‑ры (1966), проф. (1968). Б.В. һуғышында һәм 1945 й. совет‑япон һуғышында ҡатнашыусы. БДМИ‑ны тамамлаған (1943). 1948 й. алып Респ. тире‑венерология диспансерында (Өфө) эшләй: 1956 й. алып...

ШИНКОВА Матрёна Васильевна

ШИНКОВА Матрёна Васильевна (9.4.1921, ТАССР‑ҙың Һалдат Ҡондоҙо а.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). 1932 й. алып Бәләбәй р‑нының М.Горький ис. тоҡомсолоҡ з‑дында эшләй (1936—81 йй. сусҡа ҡараусы). Юғары етештереү күрһәткестә­ренә өлгәшә: 1982 сусҡа балаһын ҡабул итә һәм һаҡлап ҡала (1963—65), айырғанда (2...

ШИНКОВА Матрёна Васильевна

ШИНКОВА Матрёна Васильевна (9.4.1921, ТАССР‑ҙың Һалдат Ҡондоҙо а. — 11.5.2014, БР‑ҙың Бәләбәй районы М.Горький исемендәге тоҡомсолоҡ заводының Үҙәк усадьбаһы а.), Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966). 1932 й. алып Бәләбәй районының М.Горький исемендәге тоҡомсолоҡ заводында эшләй (1936—81 йй. сусҡа ҡараусы)....

ШИМАНОВСКИЙ Шавель Наумович

ШИМАНОВСКИЙ Шавель Наумович (10.5.1917, Киев губ. Горностайполь а. — 10.2.2005, Ишембай ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1972), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1977). И.М.Губкин ис. Мәскәү нефть ин‑тын тамамлағандан һуң (1943) “Башнефть” ПБ‑нда эшләй: өлкән инженер, 1952 й. алып Ҡалтасы нефть...

ШИМАНОВ Николай Степанович

ШИМАНОВ Николай Степанович (3.5.1919, Ҡазан губ. Ҡырлаңғы а. — 2.6.1988, Өфө), гистолог. Биол. ф. д‑ры (1954), проф. (1954). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ҡазан ветеринария ин‑тын тамамлаған (1941). 1948 й. алып Воронеж зоотехния‑ветеринария ин‑тының гистология каф. мөдире, бер үк ваҡытта Воронеж мед....

ШИЛЬНИКОВ Алексей Борисович

ШИЛЬНИКОВ Алексей Борисович (29.4.1970, Туймазы ҡ.), журналист. Журналистар союзы ағзаһы (2006). 1989 й. алып “Туймазы автобетоновоздар заводы” ҠП‑нда эшләй. 1993 й. башлап Туймазы телевидение студияһы хәбәрсеһе, 1997 й. алып “Туймазинский вестник” гәз. хәбәрсеһе, 2002 й. — мөхәррире. 2006 й. башлап...

ШИЛОВ Сергей Леонидович

ШИЛОВ Сергей Леонидович (18.8. 1955, Өфө), хирург. Мед. ф. д‑ры (2008). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1979) “Бу­лат” ПБ‑ның мед.‑санитария бүлегендә эшләй (Златоуст ҡ.). 1997 й. алып БДМУ клиникаһында, бер үк ваҡытта 2000 й. башлап БДМУ‑ла уҡыта, 2014 й. — 43‑сө поликлиникала эшләй (Өфө). Фәнни эшмәкәрлеге...

ШИЛКИН Константин Михайлович

ШИЛКИН Константин Михайлович (17.4.1901, Ырымбур губ. Троицк ҡ. — 11.9.1976, Белорет ҡ.), металлург. Ленин­град индустриаль ин‑тын (1934), Башҡ‑н инженер‑техник хеҙм‑рҙәрҙең һәм хужалыҡ етәкселәренең квалификацияһын күтәреү ин‑тын (1939, Өфө) тамамлаған. 1916—56 йй. (өҙөклөк м‑н) Белорет металлургия...

ШИЛЕНКО Борис Петрович

ШИЛЕНКО Борис Петрович (8.10. 1912, Ырымбур ҡ. — 2.11.1983, Өфө), агроном. А.х. ф. канд. (1964). РСФСР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре, РСФСР‑ҙың атҡ. агрономы, СССР‑ҙың соц. а.х. отличнигы (1949). Б.В. һуғышында һәм 1945 й. совет‑япон һуғышында ҡатнашыусы. БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1934) БАССР‑ҙың Игенселек...

ШИКТАШ, тау

ШИКТАШ, тау. Белорет р‑нында Көньяҡ Урал ҡурсаулығы сиктәрендәге Инйәр һәм Ҡалпаҡ (Инйәр й. ҡушылдығы) йылғалары араһында урынлашҡан. Абс. бейеклеге 1261,0 м, оҙонлоғо 3,0 км, киңлеге 3,5 км. Рельефы ҡатмарлы, түбәһе яҫы, битләүҙәре текә. Урта рифейға ҡараған егәлгә свитаһының кварциттарынан тора. Ландшафтарҙың...

ШИКИНА Людмила Васильевна

ШИКИНА (Михалкова) Людмила Васильевна [20.1.1932, БАССР‑ҙың Мәләүез р‑ны Ермолаевка а. (БР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны)], шағирә. Мәскәү пед. ситтән тороп уҡыу ин‑тын (1958), М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑тын (Мәскәү, 1964) тамамлаған. 1949 й. алып Көйөргәҙе р‑нының Михелёвка башланғыс мәктәбе уҡытыусыһы. 1952 й....