Список материалов
ЭЙӘР‑ӨПСӨН ЭШЕ
ЭЙӘР‑ӨПСӨН ЭШЕ, ат егеү кәрәк‑ярағының, ғәскәри һәм һунар амуницияһының (ҡара: Ҡорал) төрлө элементтарын эшләү. Башҡорттарҙа традицион шөғөл (ҡара: Һөнәрселек). Башҡортостандың Урал аръяғында һәм төньяҡ‑көнсығыш райондарында таралған була. Тауар‑аҡса мөнәсәбәттәре үҫешкәндән һуң һөнәрселек кәсебенә...
ЭЙӘЛЕК КАТЕГОРИЯҺЫ
ЭЙӘЛЕК КАТЕГОРИЯҺЫ, ниндәй ҙә булһа бер затҡа йәки предметҡа мөнәсәбәт аша объектты белдергән грамматик категория.
Башҡорт телендә Э.к. исем, алмаш, ш. уҡ исем ҡылым һәм сифат ҡылым (ҡара: Ҡылым) өсөн хас. Төп белдереү саралары булып зат һәм һан күрһәткестәре м‑н берләштерелгән аффикстар тора: 1‑се...
ЭЙӘ
ЭЙӘ, башҡорт мифологияһында матди донъя объекттарының хужалары. Э. т‑дағы күҙаллауҙар анимистик ҡараштарҙың (ҡара: Анимизм) иң боронғо ҡатламына ҡарай. Төрлө Э. т‑дағы хөрәфәттәр беҙҙең көндәргә тиклем һаҡланған.
Һыу эйәһе. Оҙон аҡ кейемле сал сәсле ҡарт рәүешендә күҙаллана, атлағанда тылсымлы таяҡҡа...
ЭЗБИЗТАШ
ЭЗБИЗТАШ, бурташ, ултырма тау тоҡомо. Башлыса кальциттан йәки организмдарҙың кальцитлы һөлдә ҡалдыҡтарынан, һирәк осраҡта арагониттан тора. Составына доломиттың, кварцтың, гипстың, балсыҡлы минералдарҙың ваҡ ҡушылмалары инә. Саф Э. составы CaO (56%) һәм CO2 (44%) миҡдары булған кальцитҡа тура килә....
ЭВРИБИОНТТАР
ЭВРИБИОНТТАР (гр. eurys¼— киң һәм bio¼n — йәшәүсе), тирә‑яҡ мөхит шарттарының киң диапазонында йәшәй алған организмдар. Э. стенобионттарға ҡаршы ҡуйыла. Э. өсөн йәшәү стратегияһының һығылмалылығы, бик күп экотиптар (төрҙәрҙең генетик варианттары), киң географик ареал хас. Эврибат (һыуҙа вертикаль таралыу...
ЭВЕРСМАНН Эдуард Александрович
ЭВЕРСМАНН Эдуард Александрович (23.1.1794, Верингхаузен а., Вестфалия — 14.4.1860, Ҡазан ҡ.), урыҫ натуралисы. Петербург ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1842), философия докторы һәм ирекле фәндәр магистры (1814), медицина һәм акушерлыҡ докторы (1816), атҡаҙанған профессор (1853), профессор (1828). Действительный...
ЭВЕРСМАНН Александр Герхарт
ЭВЕРСМАНН Александр Герхарт (Август Фридрих) фон (1759, Германия — яҡынса 1837 й.), тау эштәре начальнигы. Галле ун‑тын тамамлаған (Германия). 1780 й. алып Пруссияла хеҙмәт итә: фабрикалар комиссары, 1790 й. — тау эштәре советнигы, 1798 й. башлап хәрби советник, һуңыраҡ ген.‑инспектор. 19 б. башынан...
ЭВАКУАЦИЯ ГОСПИТАЛДӘРЕ
ЭВАКУАЦИЯ ГОСПИТАЛДӘРЕ, эвакогоспиталдәр, яралы һәм ауырыу хәрби хеҙм‑рҙәргә мед. ярҙамы күрһәтеү өсөн тәғәйенләнгән ваҡытлыса дауалау учреждениелары. Башҡортостанда Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында 50‑нән ашыу Э.г. ойошторола, шуларҙың 2‑һе СССР Оборона ХК (289‑сы, 1742‑се), 4‑һе — Бөтә Союз проф. союздар...
