Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ҒҮМӘРСКИЙ Хәким Хәсән улы

ҒҮМӘРСКИЙ Хәким Хәсән улы (8.6. 1946, Ишембай ҡ.), тау инженеры. Техник ф. д‑ры (1999), проф. (1999). РФ Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡ. хеҙм‑ре (1994), СССР нефть һәм газ сәнәғәтенең почётлы хеҙм‑ре (1986). ӨНИ‑не тамамлаған (1979). 1962—68 йй. Ишембай электр селтәрҙәрендә, 1972 й. алып...

ҒҮМӘРСКИЙ Ғиләж

ҒҮМӘРСКИЙ Ғиләж [ысын исеме Миңлебаев Ғиләжетдин Фәсхетдин улы; 1.4.1890, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Иҫке Этекәй а. (БР‑ҙың Ауырғазы р‑ны) — 26.11.1967, Өфө], драматург. Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы. “Ғосмания” мәҙрәсәһендә уҡый (1903–07). 1917 й. алып Өфө, Стәрлетамаҡ ҡҡ. төрлө ойошма һәм учреждениеларында...

ҒҮМӘРОВА Фәхирә Мөхәмәтшәрип ҡыҙы

ҒҮМӘРОВА Фәхирә Мөхәмәтшәрип ҡыҙы [3.2.1921, АСБР‑ҙың Бөрйән‑Түңгәүер кантоны Ишбулды а. (БР‑ҙың Әбйәлил р‑ны) — 27.7.1996, ш. уҡ р‑ндың Первомайский а.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1971). 1937 й. алып Әбйәлил р‑нының “Йәнгел″ с‑зында эшләй (1938—76 йй. быҙау ҡараусы). 1966—70 йй. эсендә Ғ. 1026 быҙау үҫтергән...

ҒҮМӘРОВ Хәйҙәр Сәғит улы

ҒҮМӘРОВ Хәйҙәр Сәғит улы (10.2.1936, БАССР-ҙың Ейәнсура р-ны Күгәрсен а.), инженер-механик. Техник ф. д-ры (1989), проф. (1990). БАССР-ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1980). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1958) 1995 й. тиклем “Мотор” ҒПП-нда эшләй, бер үк ваҡытта 1982 й. алып ӨДАТУ‑ла уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге...

ҒҮМӘРОВ Фәйзи Муллағәли улы

ҒҮМӘРОВ Фәйзи Муллағәли улы (3.3.1926, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Иҫке Хәлекәй а., хәҙ. БР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Хәлекәй а. — 27.7.2002, ш. уҡ р‑ндың Стәрлебаш а.), шағир. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1986). Журналистар союзы (1957), Яҙыусылар союзы (1971) ағзаһы. Б.В. һуғышында, 1945 й. совет-япон...

ҒҮМӘРОВ Риф Сәйфулла улы

ҒҮМӘРОВ Риф Сәйфулла улы (25.8.1950, ТАССР‑ҙың Урыссу ҡсб — 22.2.2010, Өфө), инженер-механик. Техник ф. д‑ры (1997), проф. (2000). Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының почётлы нефтсеһе (2000), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1978). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) Ҡаҙаҡ ССР‑ының Нефть сәнәғәте пр‑тиеларын...

ҒҮМӘРОВ Рауил Ғатаулла улы

ҒҮМӘРОВ Рауил Ғатаулла улы (24.12.1911, Өфө — 15.8.2003, шунда уҡ), рәссам. БАССР-ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1962). Рәссамдар союзы ағзаһы (1937). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1932—35 йй. Башҡ. сәнғәт техникумында уҡыған (педагогтары Ҡ.С.Дәүләткилдеев, А.Э.Тюлькин). 1936—41 һәм 1945—71 йй. Башҡ-н китап...

ҒҮМӘРОВ Наил Әсғәт улы

ҒҮМӘРОВ Наил Әсғәт улы (18.1.1960, Өфө ҡ. — 18.1.2022, Вашингтон ҡ.), механик, математик. Физика‑математика фәндәре докторы (1992). Ә.Ғ.Ғүмәровтың улы. МДУ-ны тамамлағандан һуң (1981) 1983 й. тиклем СССР ФА‑ның Башҡортостан филиалында эшләй. 1987 й. алып  СССР ФА Себер бүлексәһе Төмән фәнни үҙәгенең...

ҒҮМӘРОВ Кәбир Мөхәмәт улы

ҒҮМӘРОВ Кәбир Мөхәмәт улы (1.9. 1947, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Күгәрсен а.), инженер‑физик. Техник ф. д‑ры (2003), проф. (2006). Ташкент политехник ин‑тын тамамлаған (1970). 1974—79 йй. ӨНИ‑нең Салауат филиалында, 1982 й. алып Силәбе политехник ин‑тында уҡыта, 1988 й. — ИПТЭР‑ҙың бүлек мөдире. Фәнни...

ҒҮМӘРОВ Илдар Ибраһим улы

ҒҮМӘРОВ Илдар Ибраһим улы (23.9.1958, БАССР‑ҙың Миәкә р‑ны Илсеғол а.), актёр. БР‑ҙың халыҡ (1999) һәм атҡ. (1992) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1990). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1983; Р.В.Исрафилов курсы) Сибай башҡ. драма театры, 1986 й. алып БАДТ актёры. Лирик-драматик пландағы актёр. Ғ. сәнғәтенә...

ҒҮМӘРОВ Әсғәт Ғәлимйән улы

ҒҮМӘРОВ Әсғәт Ғәлимйән улы (15.8.1937, БАССР‑ҙың Дүртөйлө р-ны Иҫке Байыш а.), инженер-механик. БР ФА акад. (1991), техник ф. д-ры (1984), проф. (1986). РФ‑тың (1997) һәм БАССР‑ҙың (1974) атҡ. фән эшмәкәре, РФ Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡ. эшмәкәре (1997), СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы...

ҒҮМӘРОВ Айытбай Әхмәт улы

ҒҮМӘРОВ Айытбай Әхмәт улы (26.11.1942, БАССР-ҙың Баймаҡ р-ны Сындәүләт а.), хирург. Мед. ф. д-ры (1987), проф. (1987). РФ-тың (2007) һәм БР‑ҙың (1997) атҡ. фән эшмәкәре, РФ-тың (2002) һәм БССР-ҙың (1991) атҡ. табибы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1967) 1973 й. тиклем Баймаҡ үҙәк район дауаханаһында эшләй...

ҒҮМӘР, Мәсетле р-нындағы ауыл

ҒҮМӘР, Һарыса, Мәсетле р-нындағы ауыл, Дыуан-Мәсетле а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.-Көнс. 35 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.-Көнб. табан 97 км алыҫлыҡта Әй й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 146 кеше; 1920 – 263; 1939 – 179; 1959 – 203; 1989 – 203; 2002 – 216; 2010 – 166 кеше. Башҡорттар...

ҒҮМӘР, Кушнаренко р-нындағы ауыл

ҒҮМӘР, Кушнаренко р‑нындағы ауыл, Горький а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 28 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 86 км алыҫлыҡта Ҡарамалы й. (Сәрмәсән й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 920 кеше; 1920 — 1108; 1939 — 750; 1959 — 844; 1989 — 226; 2002 — 208; 2010 — 184 кеше. Башҡорттар,...

ҒҮМӘР, Ишембай р-нындағы ауыл

ҒҮМӘР, Ишембай р-нындағы ауыл, Петровский а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 49 км һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. К.-Көнс. табан 50 км алыҫлыҡта Егән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 442 кеше; 1920 – 658; 1939 –705; 1959 – 771; 1989 – 421; 2002 – 369; 2010 — 379 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп...

ҒҮМӘР, Баймаҡ р‑нындағы ауыл

ҒҮМӘР, Баймаҡ р‑нындағы ауыл, Ярат а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 27 км һәм Сибай т. юл ст. К.‑Көнб. табан 68 км алыҫлыҡта Батҡаҡлы й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 264 кеше; 1920 – 277; 1939 – 109; 1959 – 179; 1989 – 290; 2002 – 344; 2010 — 367 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....

ҒҮМӘР, Ауырғазы р-нындағы ауыл

ҒҮМӘР, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Таштамаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 13 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Көнб. табан 43 км алыҫлыҡта Түрҫәгәҙе й. (Ауырғазы й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 171 кеше; 1939 — 116; 1959 — 100; 1989 — 109; 2002 — 103; 2010 — 85 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....

ҒҮМӘР ТОРАҺЫ II

ҒҮМӘР ТОРАҺЫ II, Ағиҙел мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 5—4‑се мең йыллыҡтарға ҡарай. Мәсетле р‑ны Ғүмәр а. янында Әй й. бейек уң ярында урынлашҡан. 1968 й. Ю.А.Морозов тарафынан асыла һәм өйрәнелә, 1972 й. ҡабат тикшерелә. 60 м2 ер ҡаҙылған. Керамика слюда һәм тальк ҡушылған балсыҡтан яһалған...

ҒҮМӘР ҠӘБЕРЛЕГЕ

ҒҮМӘР ҠӘБЕРЛЕГЕ, б.э.т. 8—3 бб. археологик ҡомартҡыһы. Ырымбур өлк. Ғүмәр а. төньяҡ‑көнсығышҡа табан 1 км алыҫлыҡта Һаҡмар й. уң ярында урынлашҡан. Стәрлетамаҡ ҡ. Пионерҙар һарайы экспедицияһы (етәксеһе Р.Б.Исмәғилев) тарафынан 1979 й. асыла һәм 1979—80 йй. өйрәнелә. Таш‑ер өйөмлө 5 ҡурғандан тора....

ҒҮМӘР (Ғүмәров) Ғариф Мортаза улы

ҒҮМӘР (Ғүмәров) Ғариф Мортаза улы [10.12.1891, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Ҡырғыҙ‑Миәкә а. (БР‑ҙың Миәкә р‑ны) — 18.8.1974, Өфө], яҙыусы, тәржемәсе. РСФСР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1971). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1934). Беренсе донъя һәм Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. “Хөсәйениә” мәҙрәсәһендә уҡый (1904—...