Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ҠОТОҠ МӘМЕРЙӘЛӘРЕ

ҠОТОҠ МӘМЕРЙӘЛӘРЕ. Ҡотоҡ төбәгендә урынлашҡандар. Карст мәмерйәләре, өҫкө девондыңһәм аҫҡы карбондыңэзбизташтарында барлыҡҡа килгән. 4 мәмерйә инә. 1‑се Ҡ.м., Б о ҙ л о м ә м е р й ә, тоҡ рәүешендә, меридиональ йүнәлешле 2 яруслы горизонталь зал‑ дарҙан тора. Оҙонлоғо 520 м, киңлеге 12,4 м, бейеклеге...

ҠОТОЙ, Учалы р‑нындағы ауыл

ҠОТОЙ, Учалы р‑нындағы ауыл, Ураҙ а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. табан 40 км һәм Учалы т. юл ст. 45 км алыҫлыҡта Шәгәр й. (Миндәк й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 313 кеше; 1920 – 354; 1939 – 302; 1959 – 249; 1989 – 254; 2002 – 277; 2010 – 230 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта...

ҠОТЛОЮЛ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл

ҠОТЛОЮЛ, Йыуасалы, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Яҡшембәт а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнб. 40 км алыҫлыҡта Оло Көйөргәҙе й. (Оло Юшатыр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 148 кеше; 1920 – 236; 1939 – 308; 1959 – 280; 1989 – 220; 2002 – 292; 2010 – 277 кеше. Башҡорттар...

ҠОТЛОҒУЖА, Ғафури р‑нындағы ауыл

ҠОТЛОҒУЖА, Ғафури р‑нындағы ауыл, Бельский а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 22 км һәм Аҡкүл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 23 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 736 кеше; 1920 — 961; 1939 — 1051; 1959 — 727; 1989 — 379; 2002 — 307; 2010 — 314 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп,...

ҠОТЛОҒУЖА ЯЛАНҒАСЛЫҠТАРЫ

ҠОТЛОҒУЖА ЯЛАНҒАСЛЫҠТАРЫ, геол. тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Ғафури р‑ны Ҡотлоғужа а. эргәһендәге Ағиҙел й. үҙәнендә, Красноусол быяла заводының элекке ҡом карьерында урынлашҡандар. Ҡотлоғужа өҫкө аҡбур тоҡомдары яланғаслыҡтары — акбурҙың сантон ярусының төп геол. киҫелештәренең береһе, ҡалынлығы 18—20 м....

ҠОТЛОҒӘЛЛӘМОВ Марсель Әҡсән улы

ҠОТЛОҒӘЛЛӘМОВ Марсель Әҡсән улы (15.9.1941, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Ҡалмаҡ а.), журналист. РФ‑тың (1994) һәм БАССР‑ҙың (1990) атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре. Журналистар союзы ағзаһы (1976). БДУ‑ны (1965), КПСС ҮК эргәһендәге Юғары партия мәктәбен (Мәскәү, 1976) тамамлаған. 1965 й. алып “Осҡон” гәз. эшләй: бүлек...

ҠОТЛОГИЛДИНА Зөһрә Сәлимйән ҡыҙы

ҠОТЛОГИЛДИНА Зөһрә Сәлимйән ҡыҙы (20.8.1951, БАССР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны Ялсыҡай а.), шағирә, журналист. БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1995). Журналистар союзы (1979), Яҙыусылар союзы (1989) ағзаһы. М.С.Хисамованың һеңлеһе. БДУ‑ны тамамлаған (1975). 1969—70 йй. “Путь Ильича” (“Ильич юлы”, ҡара: “Кумертауское...

ҠОТЛОГИЛДЕ АБДРАХМАНОВ

ҠОТЛОГИЛДЕ АБДРАХМАНОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Нуғай даруғаһы Бошман-Ҡыпсаҡ улусы башҡорто. Ошо уҡ улустың старшинаһы. Кинйә Арыҫлановтың ҡустыһы. Ихтилалға 1773 й. сент. ҡушыла. Окт. алып Ырымбур ҡ. ҡамауҙа ҡатнаша. 8—9 нояб. Бөгөлмә ведомствоһының Йүҙәй...

ҠОТЛОБУЛАТ, Мәләүез р‑нындағы ауыл

ҠОТЛОБУЛАТ, Ҡама, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Әбет а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Мәләүез т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 20 км алыҫлыҡта Нөгөш й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 174 кеше; 1920 – 286; 1939 – 169; 1959 – 179; 1989 – 188; 2002 – 191; 2010 – 219 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға Стәрлетамаҡ...

ҠОТЛОБАЕВТАР

ҠОТЛОБАЕВТАР, дворяндар нәҫеле. Ырымбур губ. Бөрө өйәҙе Йәлдәк улусы Кәмил а. (БР‑ҙың Борай р‑ны) башҡорттары. Нәҫелде башлап ебәреүсе — Зөбәйер Ҡ., 1823— 35 йй. 10‑сы башҡ. кантоны башлығы; уның улдары Ноғман Зөбәйер улы Ҡ. (1809, Кәмил а. — ?), хорунжий. 1816 й. алып хәрби хеҙмәттә була, 10‑сы башҡ....

ҠОТЛО, Краснокама р‑нындағы ауыл

ҠОТЛО, Краснокама р‑нындағы ауыл, Ҡарый а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 13 км һәм Нефтекама т. юл ст. К.‑Көнс. табан 6 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 455 кеше; 1920 – 420; 1939 – 319; 1959 – 157; 1989 – 167; 2002 – 195; 2010 – 233 кеше. Мариҙар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп, фельдшер‑акушерлыҡ...

ҠОТҠОР, тәбиғәт ҡомартҡыһы

ҠОТҠОР, төбәк, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Белорет р‑ны Ҡаһарман а. көньяҡ‑көнбайышҡа табан 1 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Майҙаны яҡынса 350 га. Төбәк буйлап Ҡотҡор й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) аға, йылғала европа бәрҙеһе йәшәй. Ландшафы ҡараһыу һоро урман, ҡара тупраҡтарҙағы ҡайын‑ҡарағай урмандарынан тора....

ҠОТИП Зиннәт Ҡотип улы

ҠОТИП (Ҡотипов) Зиннәт Ҡотип улы [1918, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Арый а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) – 6.7.1944], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1939) Дәүләкән пед. уч‑щеһында уҡыта. Фронтта һәләк була. Тәүге әҫәрҙәре 30‑сы йй....

ҠОТДОСОВ Наил Яҡуп улы

ҠОТДОСОВ Наил Яҡуп улы [19.10.1941, БАССР‑ҙың Ҡандра р‑ны Йәрмөхәмәт а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны) — 7.6.1995, Өфө], зоотехник, яҙыусы. А.х. ф. д‑ры (1993). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1978). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1963) Бәләбәй р‑нының а.х. идаралығы баш зоотехнигы. 1971 й. алып БДАУ‑ҙа эшләй: 1974 й. башлап...

ҠОТБ, төрки шағиры

ҠОТБ (13 б. аҙ. – 14 б. уртаһы), төрки шағиры. Ҡ. т‑да документаль мәғлүмәттәр һаҡланмаған. Ҡ. биографияһының ҡайһы бер факттары уның “Хөсрәү вә Ширин” әҫәрендә бирелгән. Әҫәрҙән күренеүенсә, 14 б. 30—40‑сы йй. Ҡ. Алтын Урҙа ханы Үзбәк һәм уның улы Тәнибәктең һарайы эргәһендә йәшәгән (?—1342). Әҙәб.:...

ҠОТАН, Бөрйән р‑нындағы ауыл

ҠОТАН, Бөрйән р‑нындағы ауыл, Ырғыҙлы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 47 км һәм Белорет т. юл ст. 180 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында, Башҡортостан милли паркы терр‑яһында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 144 кеше; 1920 – 186; 1939 – 154; 1959 – 175; 1989 – 223; 2002 – 311; 2010 – 317 кеше. Башҡорттар...

ҠОТ ҠОЙОУ

ҠОТ ҠОЙОУ (төркисә ҡот — йән, йәшәү көсө; бәхет, далан), башҡорттарҙа халыҡ дауаһы (ҡара: Халыҡ медицинаһы) ысулы; ҡурҡыу сәбәбен асыҡлау һәм унан ҡотҡарыу (“ҡот” ҡайтарыу) өсөн ҡулланыла. Башҡорттарҙың боронғо хөрәфәттәренә ярашлы, кеше “ҡот” м‑н, һирәк осраҡтарҙа ҡотһоҙ ҙа тыуа. Бик ныҡ ҡурҡҡанда...

ҠОРЪЯТМАҪ, һырт

ҠОРЪЯТМАҪ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Әбйәлил р‑ны буйлап Салауат а. киңлегенән Ишҡол а. киңлегенә тиклем субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо 34 км яҡын, төньяҡта киңлеге 5 км яҡын, көньяҡта — 7 км, абс. бейеклеге 750 м (Турпай тауы). Асыҡ күренгән текә битләүле армыттарға бүленгән...

ҠОРЪЯТМАҪ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл

ҠОРЪЯТМАҪ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл, Алға а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Дәүләкән т. юл ст. Көнб. табан 39 км алыҫлыҡта Кесе Өйҙөрәк й. буйында, Асылыкүл тәбиғи паркы терр‑яһында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1238 кеше; 1920 — 1526; 1939 — 1140; 1959 — 991; 1989 — 640; 2002 — 607; 2010 — 634 кеше. Башҡорттар...

ҠОРҺАҠ, йылға

ҠОРҺАҠ, Ҡорҫаҡ, йылға, Дим й. һул ҡушылдығы. Бәләбәй р‑ны Веровка а. төньяҡҡа табан 4 км алыҫлыҡта башлана. Бәләбәй һәм Әлшәй р‑ндары буйлап төньяҡ‑көнбайыштан көньяҡ‑көнсығышҡа табан аға, Әлшәй р‑ны Ыҫлаҡ а. эргәһендә йүнәлешен төньяҡ‑көнсығышҡа үҙгәртә һәм Дим й. (тамағынан 220 км алыҫлыҡта) ҡоя....