Список материалов
ҠОРҺАҠ ТИФЫ
ҠОРҺАҠ ТИФЫ, кешенең киҫкен инфекцион ауырыуы. Ауырыуҙы тыуҙырыусы — тирә‑яҡ мөхиттә бирешмәүсән Salmonella төркөмөндәге бактериялар. Һыу, аҙыҡ һ.б. аша ауырыуҙарҙан, бактерия...
ҠОРҺАҒАЯҠЛЫЛАР
ҠОРҺАҒАЯҠЛЫЛАР, ҡусҡарҙа р (Gastropoda), моллюскыларҙың иң күп һанлы класы. Яҡынса 105 мең төрө билдәле, диңгеҙҙә, сөсө һыуҙа һәм ҡоро ерҙә таралған. БР‑ҙа яҡынса 40 төрө бар,...
ҠОРУЙЫЛ, йылға
ҠОРУЙЫЛ, Ҡоройылға, йылға, Һаҡмар й. уң ҡушылдығы. Ейәнсура р‑ны Биштирәк а. көньяҡ‑көнбайышҡа табан 10 км алыҫлыҡта башлана. Шул уҡ район терр‑яһы буйлап төньяҡтан...
ҠОРТЛОКҮЛ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
ҠОРТЛОКҮЛ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Ҡортлокүл а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 50 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 95 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы:...
ҠОРОШ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
ҠОРОШ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Озерки а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 70 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 175 км алыҫлыҡта Ҡорош й. (Ҡариҙел й....
ҠОРОТ
ҠОРОТ, башҡорт аш-һыуының традицион һөт аҙығы. Күп кенә төрки һәм монгол халыҡтарының аш-һыуында осрай. Башҡорттар Ҡ. айыртылған һәм ойотолған һыйыр (һирәкләп — кәзә)...
ҠОРОСҮЛӘН
ҠОРОСҮЛӘН (Ononis), ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 70‑тән ашыу төрө билдәле, Евразияның көнбайыш өлөшөндә һәм Төньяҡ Африкала таралған. Башҡортостанда баҫыу...
ҠОРОС‑ҠАРАН, һаҙлыҡ
ҠОРОС‑ҠАРАН, Маты й. (Сөн й. басс.) басс. һаҙлыҡ. Баҡалы р‑ны Ҡорос‑Ҡаран а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 1 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Уйһыу һаҙлыҡ, дөйөм майҙаны 41 га, торфтың...
ҠОРОС АҒАС
ҠОРОС АҒАС (Fraxinus), зәйтүн һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 70‑тән ашыу төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә, һирәгерәк субтропиктарҙа һәм тропиктарҙа...
ҠОРОС
ҠОРОС, тимерҙең углерод (0,02—2,14%) м‑н иретмәһе, составына марганец, кремний, көкөрт, фосфор ҡушылмалары, ш. уҡ легирлау элементтары (хром, никель, молибден, вольфрам,...
ҠОРОЛТАЙ
ҠОРОЛТАЙ, 1) төрки һәм монгол халыҡтарында юғары вәкәләтле власть органы. Башҡорттар Ҡ. ҡәбиләһәм ырыу башлыҡтарын, аҡһаҡалдарҙы һәм ырыу-ҡәбиләнең башҡа абруйлы вәкилдәрен...
ҠОРОЛОҠҠА СЫҘАМЛЫЛЫҠ
ҠОРОЛОҠҠА СЫҘАМЛЫЛЫҠ, ҡоролоҡта үҫемлектәрҙең һыуһыҙ һәм туҡымаларҙың үтә ҡыҙыу булыуына бирешмәү һәләтлеге. Үҫемлек төҙөлөшөнөң үҙенсәлектәре (тамыр системаһының...
ҠОРОЛОҠ
ҠОРОЛОҠ, метеорологик күренеш, йыш ҡына һауа температураһы юғары, һауа дымлылығы түбән булып, оҙаҡ ваҡыт яуым‑төшөм булмауы м‑н билдәләнә. Атмосфера һәм тупраҡ Ҡ....
ҠОРО МАЛ АҘЫҠТАРЫ
ҠОРО МАЛ АҘЫҠТАРЫ, составында ҙур күләмдә күҙәнәклек булған ҡоро үҫемлек мал аҙыҡтары. Ҡ.м.а. бесән, һалам, кәбәк һ.б. инә. Ҡ.м.а. — үлән ашаған хайуандарҙың ҡышҡы рационының...
ҠОРО КӨРТМӘЛЕ
ҠОРО КӨРТМӘЛЕ (Arctostaphylos), арса һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 70 төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса һәм арктик бүлкәттәрендә таралған. Башҡортостанда...
ҠОРМАНТАУ, Ғафури р‑нындағы ауыл
ҠОРМАНТАУ, Ғафури р‑нындағы ауыл, Бурлы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 37 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 54 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы:...
ҠОРМАНТАУ ТОРАҒЫ
ҠОРМАНТАУ ТОРАҒЫ, Ҡара Абыҙ мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 4—2 бб. ҡарай. Ғафури р‑ны Ҡормантау а. көньяҡҡа табан 2 км алыҫлыҡта Ҡормантау һыртында урынлашҡан....
ҠОРМАНТАУ МӘҘӘНИӘТЕ
ҠОРМАНТАУ МӘҘӘНИӘТЕ, бронза быуаты аҙағы — иртә тимер быуат башы археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 11—6 бб. ҡарай. Ғафури р‑ны Ҡормантау а. эргәһендәге торама исеме б‑са...
ҠОРМАНҒӘЛИЕВ Мөхәмәт Миңлеғәле улы
ҠОРМАНҒӘЛИЕВ Мөхәмәт Миңлеғәле улы (4.9.1916, Тубыл губ. Тара ҡ. — 18.9.1994, Өфө), хужалыҡ эшмәкәре. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Себер урман‑техника ин‑тын тамамлаған (1941, Красноярск ҡ.)....
ҠОРМАНАЙБАШ, Миәкә р‑нындағы ауыл
ҠОРМАНАЙБАШ, Миәкә р‑нындағы ауыл, Миәкә а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 12 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнс. табан 52 км алыҫлыҡта Ҡорманай й. (Өйәҙе й. ҡушылдығы) буйында...
