Список материалов

ҠЫУАҠАН
ҠЫУАҠАН, башҡ. ҡәбиләһе. Табын ырыу-ҡәбилә берләшмәһенә ҡараған. Ырыу составы: йылан, ҡыркүле, сәғит, һатҡы, тау, түбәләс. Тамғаһы — . Этник яҡтан Алтай төрки...

ҠЫУ БӘШМӘКТӘР
ҠЫУ БӘШМӘКТӘР, базидиомицеттар класының афиллофор һымаҡтар һәм фомитопсид һымаҡтар тәртибенә ҡараған ғаиләләрҙең даими булмаған төркөмө. Яҡынса 600 төрө билдәле, киң...

ҠЫТҠЫЙЫЛҒА, Тәтешле р‑нындағы ауыл
ҠЫТҠЫЙЫЛҒА, Тәтешле р‑нындағы ауыл, Түб. Балтас а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнс. 37 км һәм Чернушка т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 26 км алыҫлыҡта Ҡытҡыйылға й. (Тере Танып й....

ҠЫТАУТАМАҠ ЗАВОДЫ
ҠЫТАУТАМАҠ ЗАВОДЫ, 1758 й. Себер даруғаһы Төрөкмән улусы башҡорттарынан һатып алынған ерҙәрҙә Ҡытау й. (Йүрүҙән й. ҡушылдығы) буйында И.С.Мясников (ҡара: Мясниковтар) һәм...

ҠЫТАУ-ИВАНОВКА ЗАВОДЫ
ҠЫТАУ-ИВАНОВКА ЗАВОДЫ, 1757 й. Себер даруғаһы Ҡыуаҡан, Көҙәй һәм Төрөкмән улусы башҡорттарынан һатып алынған ерҙәрҙә Ҡытау й. буйында И.Б.Твердышев (ҡара: Твердышевтар)...

ҠЫТАУ СВИТАҺЫ
ҠЫТАУ СВИТАҺЫ, өҫкө рифейҙың урындағы стратиграфик бүлексәһе. Силәбе өлкәһенең Ҡытау‑Ивановка ҡ. эргәһендәге Ҡытау й. (Йүрүҙән й. ҡушылдығы) буйында стратотип менән...

ҠЫТАЙ
ҠЫТАЙ, Ҡытай Халыҡ Республикаһы (ҠХР), Үҙәк һәм Көнсығыш Азиялағы дәүләт. Майҙаны — 9,6 млн км2. Баш ҡалаһы — Пекин. Дәүләт башлығы — рәйес. Халҡы — 1,3 млрд кеше (2010): хандәр...

ҠЫҪЫР СӘСКӘ
ҠЫҪЫР СӘСКӘ (Geum), роза һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 40‑тан ашыу төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда 3 төрө үҫә: аллеп...

ҠЫҪЫНДЫ, Архангел р‑нындағы ауыл
ҠЫҪЫНДЫ, Архангел р‑нындағы ауыл, Ҡыҙыл Еҙем а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 12 км һәм Приуралье т. юл ст. К.‑Көнб. табан 16 км алыҫлыҡта Ҡыҫынды й. (Еҙем й. ҡушылдығы)...

ҠЫҪЫЛҒАН ҺАУА ГЕНЕРАТОРЫ
ҠЫҪЫЛҒАН ҺАУА ГЕНЕРАТОРЫ, һауаны йәки газды ҡыҫыу өсөн (0,4—7,0 МПа баҫымға тиклем) үҙ аллы эшләүсе энергия ҡулайламаһы. Энергия сығанағынан һәм компрессорҙан тора. Компрессор...

ҠЫҪЫҠ, һырт
ҠЫҪЫҠ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Белорет р‑ны буйлап Ҡоро Бермеш й. тамағынан Ҡыҫыҡтамаҡ й. (Инйәр й. ҡушылдыҡтары) тамағы киңлегенә тиклем Инйәр й. һул...

ҠЫҪТЫБЫЙ
ҠЫҪТЫБЫЙ, башҡорт аш-һыуының традицион аҙығы. Татарҙарҙа һәм байтаҡ Урта Азия халыҡтарында осрай. Башҡорттарҙа Ҡ. — сөсө ҡамырҙан әҙерләнеп, эсенә иҙелгән картуф йәки...

ҠЫҪҠАЙЫЛҒА, Бүздәк р‑нындағы ауыл
ҠЫҪҠАЙЫЛҒА, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Уртакүл а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. К.‑Көнб. табан 3 км алыҫлыҡта Ҡыҫҡайылға (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан....

ҠЫҪҠА КӨЙ
ҠЫҪҠА КӨЙ, башҡ. муз. фольклористикаһында көй стиле (ҡара: Халыҡ музыкаһы). Термин әҙәбиәткә тәүге тапҡыр С.Г.Рыбаков тарафынан типтәрҙәрҙең халыҡ музыкаһын өйрәнгәндә...

ҠЫҪАЛА ҺЫМАҠТАР
ҠЫҪАЛА ҺЫМАҠТАР (Crustacea), быуынтығаяҡлылар класы. 5 ярым класы (айғолағаяҡлылар, цефалокаридалар, максиллоподалар, ҡабырсаҡлылар, юғары төҙөлөшлө ҡыҫалалар), 17‑нән ашыу...

ҠЫРЫП ЭШКӘРТЕҮ
ҠЫРЫП ЭШКӘРТЕҮ, ҡ а й р а у, әйләнеш есеме формаһындағы деталдәрҙең өҫтөн ҡырҡыу юлы м‑н эшҒ. кәртеү. Ҡ.э. төрҙәре: тышҡы йөҙҙәрҙе ҡырып алыу, тишектәрҙе киңәйтеү, бурсалар...

ҠЫРЫН ЙӨҘӨҮСЕЛӘР
ҠЫРЫН ЙӨҘӨҮСЕЛӘР, т ө р л ө а я ҡ л ы ҡ ы ҫ а л а һ ы м а ҡ т а р (Amphipoda), ҡыҫала һымаҡтар отряды. Яҡынса 4500 төрө, БР‑ҙа 4 төрө билдәле. Кәүҙәһе 15— 18 мм оҙонлоҡта, ян-яҡтан ҡыҫылған,...

ҠЫРЫМҒУЖИН Ғилметдин Сәйфетдин улы
ҠЫРЫМҒУЖИН Ғилметдин Сәйфетдин улы (1.6.1927, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Иҫке Иләс а., хәҙ. БР‑ҙың Хәйбулла р‑ны Иләс а., — 1.2.1991, БССР‑ҙың Йылайыр р‑ны Япарһаҙ а.), Соц....

ҠЫРЫМ, Ҡырым Республикаһы
ҠЫРЫМ, Ҡырым Республикаһы, РФ субъекты. Европаның көньяҡ-көнсығышында, Ҡырым ярымутрауында урынлашҡан. Төньяҡта Украинаның Херсон өлк. м-н сиктәш, көнбайыштан һәм көньяҡтан...

ҠЫРЫМ, Әлшәй р‑нындағы ауыл
ҠЫРЫМ, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Әбдрәшит а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Раевка т. юл ст. Көнс. табан 27 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 122 кеше; 1920 — 259; 1939 — 263; 1959 —...