Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ҠАРАС СӘСӘН

ҠАРАС СӘСӘН, башҡ. халыҡ шағир‑импровизаторы. Ҡ.с. тормошо т‑да документаль мәғлүмәттәр юҡ. Исеме “Ҡарас менән Аҡша” эпосында, “Ҡарас менән Ҡараһаҡал” риүәйәтендә һ.б. һаҡланған, уларҙа Ҡ.с. ҡыйыу хәрби етәксе һәм ырыу башлығы итеп һүрәтләнгән. Риүәйәттәр б‑са, Ҡ.с. Ҡараһаҡалдың замандашы, Ҡобағош сәсәндең...

ҠАРАНТОРАУ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл

ҠАРАНТОРАУ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл, Урғалы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 20 км һәм Урғалы т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 25 км алыҫлыҡта Үтәште й. (Әй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 876 кеше; 1920 – 1259; 1939 – 844; 1959 – 503; 1989 – 280; 2002 – 298; 2010 – 264 кеше. Урыҫтар йәшәй...

ҠАРАНЙЫЛҒА, Шишмә р‑нындағы ауыл

ҠАРАНЙЫЛҒА, Шишмә р‑нындағы ауыл, Яңы Троицкий а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. К.‑Көнс. табан 29 км алыҫлыҡта Бәрҫеүән й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 600 кеше; 1920 — 741; 1939 — 560; 1959 — 435; 1989 — 239; 2002 — 186; 2010 — 130 кеше. Татарҙар йәшәй (2002)....

ҠАРАНЙЫЛҒА, Ғафури р‑нындағы ауыл

ҠАРАНЙЫЛҒА, Ғафури р‑нындағы ауыл, Сәйетбаба а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. табан 60 км һәм Аҡкүл т. юл ст. 74 км алыҫлыҡта Ҡаранйылға (Мәндем й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 362 кеше; 1920 — 463; 1939 — 530; 1959 — 390; 1989 — 291; 2002 — 308; 2010 — 265 кеше. Башҡорттар йәшәй...

ҠАРАНБАШ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл

ҠАРАНБАШ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл, Сергиополь а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Дәүләкән т. юл ст. К.‑Көнб. табан 10 км алыҫлыҡта Ҡаран й. (Дим й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 46 кеше; 1920 — 100; 1939 — 204; 1959 — 231; 1989 — 185; 2002 — 205; 2010 — 185 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Ауылға...

ҠАРАНАЙ, Мәсетле р‑нындағы ауыл

ҠАРАНАЙ, Мәсетле р‑нындағы ауыл, Дыуан-Мәсетле а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 36 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.-Көнб. табан 90 км алыҫлыҡта Ҡушаяҡ й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 220 кеше; 1920 — 357; 1939 — 215; 1959 — 229; 1989 — 134; 2002 — 185; 2010 — 170 кеше....

ҠАРАНАЙ МОРАТОВ

ҠАРАНАЙ МОРАТОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы. Е.И.Пугачёвтың баш полковнигы. Нуғай даруғаһы Бөрйән улусы башҡорто. Шул уҡ улустың сотнигы. Башҡорт ихтилалында (1755—56) ҡатнаша. Нуғай даруғаһы Меркет-Мең улусы Ҡаранай а. (Стәрлебаш р‑ны) йәшәгән. Ихтилалға 1773 й. нояб. ҡушыла. Ҡанбулат...

ҠАРАНАЙ ҠУРҒАНДАРЫ

ҠАРАНАЙ ҠУРҒАНДАРЫ, 10— 11 бб. археологик ҡомартҡыһы. Мәсетле р‑ны Ҡаранай а. көньяҡҡа табан 1 км алыҫлыҡта урынлашҡан. 1964 й. Н.А.Мәжитов тарафынан асыла һәм 1966 й. өйрәнелә, 2001 й., 2003 й. Ф.А.Сөнғәтов тикшерә. Тупраҡ өйөп яһалған ҡурғанлы ҡәберлектәргә (диам. 7—23 м, бейеклеге 0,1—0,6 м) ҡарай....

ҠАРАН, Саҡмағош р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Саҡмағош р‑нындағы ауыл, Тайнаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 21 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 80 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 752 кеше; 1920 — 986; 1939 — 688; 1959 — 386; 1989 — 178; 2002 — 185; 2010 — 167 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер- акушерлыҡ...

ҠАРАН, Мәләүез р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Берёзовка, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Мәләүез а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Мәләүез т. юл ст. К. табан 3 км алыҫлыҡта, Өфө—Ырымбур автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 97 кеше; 1920 — 147; 1939 — 177; 1959 — 138; 1989 — 210; 2002 — 328; 2010 — 377 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002)....

ҠАРАН, Күгәрсен р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Ишбирҙе а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 28 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 98 км алыҫлыҡта Энәк й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 322 кеше; 1920 — 858; 1939 — 753; 1959 — 406; 1989 — 136; 2002 — 155; 2010 — 119 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Фельдшер-акушерлыҡ...

ҠАРАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Ҡаран а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 18 км алыҫлыҡта Киәҙе й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 942 кеше; 1920 — 985; 1939 — 749; 1959 — 627; 1989 — 509; 2002 — 449; 2010 — 358 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002)....

ҠАРАН, Әлшәй р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Шафран а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 28 км һәм Шафран т. юл ст. Т. табан 12 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 163 кеше; 1959 — 186; 1989 — 108; 2002 — 117; 2010 — 76 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп (Шафран урта мәктәбе филиалы) бар. Ауылға 20 б....

ҠАРАН‑ҠУҢҠАҪ, Миәкә р‑нындағы ауыл

ҠАРАН‑ҠУҢҠАҪ, Миәкә р‑нындағы ауыл, Ҡаран а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 41 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнс. табан 39 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 576 кеше; 1920 — 682; 1939 — 453; 1959 — 440; 1989 — 328; 2002 — 512; 2010 — 407 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы,...

ҠАРАН‑ҠУҢҠАҪ, Миәкә р‑нындағы ауыл

ҠАРАН‑ҠУҢҠАҪ, Миәкә р‑нындағы ауыл, Ҡаран а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 41 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнс. табан 39 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 576 кеше; 1920 — 682; 1939 — 453; 1959 — 440; 1989 — 328; 2002 — 512; 2010 — 407 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы,...

ҠАРАН-БИШЕНДЕ, Туймазы р‑нындағы ауыл

ҠАРАН-БИШЕНДЕ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Үрге Бишенде а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К. табан 18 км алыҫлыҡта Ҡаран й. (Өҫән й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 487 кеше; 1920 — 568; 1939 — 358; 1959 — 307; 1989 — 116; 2002 — 138; 2010 — 168 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға...

ҠАРАМЫШЕВТАР

ҠАРАМЫШЕВТАР, дворяндар нәҫеле. Стәрлетамаҡ өйәҙе Маҡар а. (Ишембай р‑ны) башҡорттары. Нәҫелде башлап ебәреүсе — Ҡармыш баба (ҡара: Ҡармыш). Билдәлеләре: Байслан Аҡкөбәк улы Ҡ., йорт старшинаһы. Рус-швед һуғышында (1788—90) ҡатнаша. Ҡылыс м‑н бүләкләнә; Рәхмәтулла Әбделкәрим улы Ҡ. (1804—?), зауряд-...

ҠАРАМЫШЕВА Нурия Миңлеғәли ҡыҙы

ҠАРАМЫШЕВА Нурия Миңлеғәли ҡыҙы (3.12.1948, БАССР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Яңы Ҡалҡаш а.), социолог. Социол. ф. д‑ры (2006). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2009). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1976) Стәрлетамаҡ химия- технология техникумында, 1985 й. алып КПСС‑тың Стәрлетамаҡ ҡала ком‑тында (1987...

ҠАРАМЫШЕВ Мөхтәр Батыргәрәй улы

ҠАРАМЫШЕВ Мөхтәр Батыргәрәй улы [1895, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Маҡар а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны) — 1941], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Ҡарамышевтар нәҫеленән. Беренсе донъя, Граждандар һәм Б.В. һуғыштарында ҡатнашыусы. Орск ҡ. училище һәм пед. курстарын тамамлаған. 1915— 17 йй. рус армияһында, прапорщик;...

ҠАРАМЫШЕВ Лотфулла Ғибәҙулла улы

ҠАРАМЫШЕВ Лотфулла Ғибәҙулла улы [22.10.1916, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Йомаҡ а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) — 27.3.1985, Салауат ҡ.], совет партия эшмәкәре. Соц. Хеҙмәт Геройы (1957). 1945 й. совет‑япон һуғышында ҡатнашыусы. ВКП(б)‑ның Башҡ‑н өлкә ком‑ты эргәһендәге 2 йыллыҡ өлкә партия мәктәбен тамамлаған...