Список материалов
ҮРМӘКСЕ ҺЫМАҠТАР
ҮРМӘКСЕ ҺЫМАҠТАР (Arachnida), быуынтығаяҡлылар класы. 11 отряды, 40 меңдән ашыу төрө билдәле. Башҡортостанда 175 төрө бар. Кәүҙә оҙонлоғо 0,1—1,7 мм, нескә хитин кутикула (тышҡы һөлдә) менән ҡапланған, баш‑күкрәктән һәм ҡорһаҡтан тора (һирәгерәк ҡушылған). Баш‑күкрәге башлыса бөтөн, ҡайһы берҙә 6 пар...
ҮРМӘКӘЙ, Туймазы р-нындағы ауыл
ҮРМӘКӘЙ, Туймазы р-нындағы ауыл, Сәйрән а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 44 км һәм Ҡандра т. юл ст. Көнс. табан 14 км алыҫлыҡта Нөгөш й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 849 кеше; 1920 — 949; 1939 — 844; 1959 — 541; 1989 — 307; 2002 — 290; 2010 — 315 кеше. Башҡорттар, татарҙар...
ҮРМӘҒЫУАҠ
ҮРМӘҒЫУАҠ (Atragene), лютик һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 13 төрө билдәле, Евразия һәм Төньяҡ Американың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда себер Ү. үҫә. Оҙонлоғо 3 м тиклем булған үрмәле йәки түшәлеүсән һабаҡлы ҡыуаҡ лиана. Япрағы ике тапҡыр өсәрле, терәкте уратып алған оҙон...
ҮРЛӘТЕҮ
ҮРЛӘТЕҮ, ү р л ә т е л е ү, 20 б. 20—30‑сы йй. совет хөкүмәтенең дәүләт, хужалыҡ, кооператив, профсоюз һ.б. учреждениеларҙың етәксе вазифаларына соц. сығышы (эшсе һәм крәҫтиәндәр) һәм партияла ағза булыу-булмауына ҡарап тәғәйенләүҙән торған кадрҙар сәйәсәтендәге төп йүнәлештәрҙең береһе. РКП(б)‑ның...
ҮРЕШ-БИТУЛЛА, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
ҮРЕШ-БИТУЛЛА, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Үреш‑Битулла а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 50 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 113 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 158 кеше; 1920 — 453; 1939 — 484; 1959 — 439; 1989 — 217; 2002 — 157; 2010 — 126 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй...
ҮРЕҮ
ҮРЕҮ, әйберҙәрҙе төрлө һығылмалы, сүсле материалдарҙан (сыбыҡ, йүкә, һалабаш), күндән һ.б. эшләү ысулы. Башҡорттарҙың традицион шөғөлө. Ү. төрҙәре һәм үҙенсәлектәре Башҡортостандың тәбиғәт һәм климат шарттары, хужалыҡ итеүҙең традицион формалары (солоҡсолоҡ, игенселек, күсмә малсылыҡ, һунарсылыҡ, балыҡсылыҡ...
ҮРЕНТЕ ТАМЫРЛЫ ҠЫЙ ҮЛӘНДӘРЕ
ҮРЕНТЕ ТАМЫРЛЫ ҠЫЙ ҮЛӘНДӘРЕ, башлыса вегетатив юл м‑н тамыр үрентеләре (өҫтәмә бөрөләрҙән сыҡҡан үренделәр) ярҙамында үрсеүсе күп йыллыҡ үләндәр. Ү.т.ҡ.ү. баҫыу билсәне, баҫыу эт эсәге, сыбар сысҡанборсаҡ, сысҡан кәрешкәһе, тал һөтлөгәне, үрмәле әсе үлән, ябай етенүлән, ялан һары билсәне һ.б. инә. Ү.т.ҡ.ү....
ҮРЕК, йылға
ҮРЕК, йылға, Нөгөш й. (Ағиҙел й. басс.) уң ҡушылдығы. Ишембай р‑ны Кәбәс а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 7,5 км алыҫлыҡта башлана. Ишембай һәм Мәләүез р‑ндары буйлап төньяҡ‑көнсығыштан көньяҡ‑көнбайышҡа ҡарай аға һәм Нөгөш й. (тамағынан 62 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 91 км, басс. майҙаны 827 км2. Ҡар һыуы...
ҮРГЕ, Шишмә р‑нындағы утар
ҮРГЕ, Шишмә р‑нындағы утар, Шөңгәккүл а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 40 км һәм Шөңгәккүл т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 15 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 138 кеше; 1959 — 330; 1989 — 353; 2002 — 387; 2010 — 398 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп (Шөңгәккүл урта мәктәбе...
ҮРГЕ ЯУЫШ, Фёдоровка р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ЯУЫШ, Фёдоровка р‑нындағы ауыл, Үрге Яуыш а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнс. 7 км һәм Мәләүез т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 69 км алыҫлыҡта Бөркөтлө й. (Ашҡаҙар й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 253 кеше; 1920 — 779; 1939 — 686; 1959 — 531; 1989 — 486; 2002 — 482; 2010 — 448 кеше. Татарҙар...
ҮРГЕ ЯНАҠТАЙ, Балтас р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ЯНАҠТАЙ, Балтас р‑нындағы ауыл, Үрге Янаҡтай а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 6 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 76 км алыҫлыҡта Ҡарыш й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 267 кеше; 1920 — 234; 1939 — 253; 1959 — 266; 1989 — 180; 2002 — 201; 2010 — 171 кеше....
ҮРГЕ ЯЙЫҠБАЙ, Баймаҡ р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ЯЙЫҠБАЙ, Баймаҡ р‑нындағы ауыл, Ниғәмәт а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 36 км һәм Сибай т. юл ст. Көнб. табан 81 км алыҫлыҡта Амандыҡ й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 862 кеше; 1920 — 496; 1939 — 159; 1959 — 269; 1989 — 339; 2002 — 431; 2010 — 390 кеше. Башҡорттар...
ҮРГЕ ЮЛДАШ, Мәләүез р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ЮЛДАШ, Ю л д а ш, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Ергән а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 43 км һәм Салауат т. юл ст. К.‑Көнс. табан 10 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 254 кеше; 1920 — 311; 1939 — 522; 1959 — 450; 1989 — 291; 2002 — 354; 2010 — 392 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ҮРГЕ ЮЛДАШ, Илеш р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ЮЛДАШ, Ю л д а ш, Илеш р‑нындағы ауыл, Ябалаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 30 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 137 км алыҫлыҡта Сөн й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 384 кеше; 1920 — 525; 1939 — 628; 1959 — 437; 1989 — 284; 2002 — 251; 2010 — 216 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ҮРГЕ ЭТҠОЛ, Ишембай р-нындағы ауыл
ҮРГЕ ЭТҠОЛ, Э т ҡ о л, Ишембай р-нындағы ауыл, Этҡол а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 23 км һәм Салауат т. юл ст. Көнс. табан 41 км алыҫлыҡта Һәләүек й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 959 кеше; 1920 — 464; 1939 — 612; 1959 — 1001; 1989 — 770; 2002 — 879; 2010 — 888 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ҮРГЕ ЫРНЫҠШЫ, Архангел р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ЫРНЫҠШЫ, Я ң ы Ы р н ы ҡ ш ы, Архангел р‑нындағы ауыл, Абҙан а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 10 км һәм Приуралье т. юл ст. К.-Көнб. табан 19 км алыҫлыҡта, Өфө—Инйәр—Белорет автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 513 кеше; 1959 — 370; 1989 — 87; 2002 — 102; 2010 — 75 кеше. Урыҫтар, башҡорттар...
ҮРГЕ ШӘКӘР, Стәрлебаш р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ШӘКӘР, Стәрлебаш р‑нындағы ауыл, Һарайҫа а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 27 км һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. К.‑Көнб. табан 45 км алыҫлыҡта Күндерәк й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 299 кеше; 1920 — 287; 1939 — 313; 1959 — 293; 1989 — 201; 2002 — 194; 2010 — 168 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ҮРГЕ ҺАҘ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ҺАҘ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Мәҡсүт а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 41 км һәм Төйлөгән т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 58 км алыҫлыҡта Һаҙ й. (Һаҡмар й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 306 кеше; 1920 — 421; 1939 — 442; 1959 — 412; 1989 — 176; 2002 — 197; 2010 — 179 кеше. Башҡорттар...
ҮРГЕ ХӘЖӘТ, Шишмә р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ХӘЖӘТ, Ш ә р ә й, Шишмә р‑нындағы ауыл, Шөңгәккүл а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 21 км һәм Шөңгәккүл т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 7 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 152 кеше; 1920 — 140; 1939 — 176; 1959 — 155; 1989 — 107; 2002 — 103; 2010 — 91 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ҮРГЕ ҮТӘШ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл
ҮРГЕ ҮТӘШ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл, Үтәш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 9 км һәм Үңкерҙе т. юл ст. (Силәбе өлк.) К.‑Көнб. табан 46 км алыҫлыҡта Тәршә й. (Әй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 465 кеше; 1939 — 321; 1959 — 298; 1989 — 212; 2002 — 266; 2010 — 248 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
