Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ЛЯШЕНКО Ольга Львовна

ЛЯШЕНКО (Мухиянова) Ольга Львовна (21.12.1972, Хабаровск ҡ.), спортсы. Самбо б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1996). Урал физик культура акад. тамамлаған (1996). “Маяҡ” үҫмерҙәр клубы (Өфө, тренеры С.В.Мухиянов), БДАУ спорт клубы (тренеры А.А.Рябов) тәрбиәләнеүсеһе. Самбо б‑са Донъя кубогын...

ЛЯХОВТАР, дворяндар нәҫеле

ЛЯХОВТАР, дворяндар нәҫеле. Ырымбур тармағына нигеҙ һалыусы — Пётр Васильевич Л., капитан, Ырымбур пехота полкында хеҙмәт иткән. 1785 й. Ырымбур юғары земство суды заседателе. Уның улдары: Иван Петрович Л., Быҙаулыҡ өйәҙендә 293 алпауыт крәҫтиәне йәшәгән Петровка а. хужа була; Василий Петрович Л., поручик;...

ЛЯХОВ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл

ЛЯХОВ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Подлуб а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 40 км һәм Шишмә т. юл ст. К.‑Көнс. табан 39 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 710 кеше; 1920 — 939; 1939 — 322; 1959 — 112; 1989 — 278; 2002 — 134; 2010 — 94 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002). Аулда РФ ЭЭМ‑дың Өфө...

ЛЯПИНА Нәфисә Кәбир ҡыҙы

ЛЯПИНА Нәфисә Кәбир ҡыҙы (15.12.1933, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Сахай а.), нефтехимик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1995), химия ф. д‑ры (1983), проф. (1986). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1976). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1955) Яңы Өфө НЭЗ‑ында эшләй. 1956 й. алып СССР ФА БФ‑тың Химия бүлегендә, 1961 й....

ЛЯНЦЕВ Олег Дмитриевич

ЛЯНЦЕВ Олег Дмитриевич (24.8.1949, Өфө), инженер‑физик. Техник ф. д‑ры (2004). Мәскәү физика‑техника ин‑тын тамамлағандан һуң (1973) ӨПЭЗ‑дә, 1976 й. алып “Молния” Өфө агрегат КБ‑нда эшләй. 1986 й. башлап ӨДАТУ‑ла. Фәнни хеҙмәттәре тиңләштереү теорияһына, һыҙыҡлы булмаған программалауға арналған. Л. тарафынан...

ЛЯМБЛИОЗ

ЛЯМБЛИОЗ, кешенең аш һеңдереү юлын зарарлаусы паразитар ауырыу. Тыуҙырыусы — иңябайҙарҙыңLamblia intestinalis (Giardia lamblia) төрө. Фекаль‑ораль юл м‑н (ҡайнамаған һыу, йорт хайуандары аша һ.б.) йоға. Инкубация осоро 10— 15 көн. Төп симптомдары: метеоризм, өйәнәк һымаҡ ҡорһаҡ ауыртыуының ҡабатланыуы,...

ЛЯКИШЕВ Николай Павлович

ЛЯКИШЕВ Николай Павлович (5.10.1929, Үҙәк Черноземье өлк. Покровка а. — 18.11.2006, Мәскәү), металлург. РФА акад. (1987), БР ФА‑ның почётлы акад. (1991), техник ф. д‑ры (1975), проф. (1979). Мәскәү ҡорос ин‑тын тамамлағандан һуң (1954) И.П.Бардин ис. Үҙәк ҡара металлургия ҒТИ‑нда эшләй (1977 й. алып...

ЛЯГОВ Александр Васильевич

ЛЯГОВ Александр Васильевич (18.12. 1950, Өфө), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (2005). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2012), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1984). ӨДНТУ‑ны тамамлағандан һуң (1973) шунда уҡ эшләй (2000—02 йй. “Недра” технопаркының башҡарма дир.), бер үк ваҡытта 2009 й. алып Башҡ-н нефть ғилми-тикшеренеү...

ЛЮШИН Сергей Фёдорович

ЛЮШИН Сергей Фёдорович (20.3.1930, ТАССР‑ҙың Урал ҡсб — 11.1.1992, Өфө), инженер-нефтсе. Техник ф. канд. (1966). БАССР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1978). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1953) Башҡ‑н нефть ғилми‑тикшеренеү һәм проект ин-тында эшләй: лаб. мөдире, 1974 й. алып бү лек мөдире, 1988—91 йй....

ЛЮЦЕРНА

  ЛЮЦЕРНА (Medicago), ҡуҙаҡлы‑ лар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 60 төрө билдәле, Евразияла һәм Африкала таралған. Башҡортостанда 4 төрө үҫә. Күп һәм бер йыллыҡ (ҡомалаҡ һымаҡ Л.) үлән. Һабағы тармаҡлы, күтәрелеүсән йәки түшәлеүсән, ҡуйы булып япраҡлана, бейеклеге 100—150 см тиклем. Япрағы...

ЛЮТОВ Андрей Германович

ЛЮТОВ Андрей Германович (3.5.1957, Өфө), иммунолог. Биол. ф. д‑ры (1994), проф. (2010). А.Г.Лютовтың ағаһы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1980) “Иммунопрепарат” пр‑тиеһында эшләй: 1990 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 1993 й. — лаб. мөдире. 1999 й. башлап Мәскәүҙә: Эпидемиология һәм микробиология ҒТИ лабораторияһында...

ЛЮТОВ Алексей Германович

ЛЮТОВ Андрей Германович (3.5. 1957, Өфө), иммунолог. Биол. ф. д‑ры (1994), проф. (2010). А.Г.Лютовтың ағаһы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1980) “Иммунопрепарат” пр‑тиеһында эшләй: 1990 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 1993 й. — лаб. мөдире. 1999 й. башлап Мәскәүҙә: “ИммуноГем” ЯСЙ‑ның ген. дир. урынбаҫары,...

ЛЮТИК ҺЫМАҠТАР

ЛЮТИК ҺЫМАҠТАР (Ranunculaceae), ике өлөшлөләр ғаиләһе. Яҡынса 70 заты, 2000‑дән ашыу төрө билдәле, бөтә Ер шарында, башлыса тропик булмаған бүлкәттәрҙә таралған. Күп йәки бер йыллыҡ үлән, һирәк осраҡта лиана йәки ваҡ ҡыуаҡлыҡ. Башҡортостанда 18 заттан яҡынса 50 төр үҫә. Тарбаҡлы тамырһабаҡлы йәки бүлбеле...

ЛЮТИК

ЛЮТИК (Ranunculus), лютик һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 600 төрө билдәле, башлыса Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда 13 төрө билдәле. Күп, бер йыллыҡ ер өҫтө, һирәкләп һыу үләне. Һабағы һутлы, төҙ, үрмәле йәки түшәлеүсән, бейеклеге 5—100 см. Япрағы ябай, бөтөн,...

ЛЮТЕСЦЕНС 9, бойҙай сорты

ЛЮТЕСЦЕНС 9, йомшаҡ ужым бойҙайы сорты. 1989 й. С.А.Ҡунаҡбаев, Н.И.Лещенко, Ә.Х.Шакирйәнов, Ә.И.Йосопова, В.А.Мызгаева тарафынан (БНИИЗиС) ужым бойҙайының Альбидум 114, Мироновская 808 һәм ужым арышының Чишминская 3 сорттарын баҫҡыслы гибридлаштырыу ысулы м‑н сығарыла. Һабағының бейеклеге 1,12 м тиклем....

ЛЮТЕРАНДАР

ЛЮТЕРАНДАР, протестантлыҡйүнәлештәренең береһе булған лютеранлыҡҡа эйәреүселәр. Лютеранлыҡ 16 б. барлыҡҡа килә. Башлыса Германияла, АҠШ‑та, Балтик буйы һәм Скандинавия илдәрендә таралған. Нигеҙ һалыусыһы — М.Лютер. Дин ғилеме сығанағы — Библия, символик китаптары: Ф.Меланхтондың Аугсбург дин ҡануны...

ЛЮМИНЕСЦЕНЦИЯ

ЛЮМИНЕСЦЕНЦИЯ (лат. lumen — яҡтылыҡ һәм —escent — көсһөҙ тәьҫирҙе аңлатҡан суффикс), ҡуҙғытыу энергияһы матдә м‑н йотолғандан һуң барлыҡҡа килгән һәм сикләнгән ваҡытта ғына барған, тигеҙләнештән өҫтөнөрәк фотондар нурланышы. Ҡуҙғытыу төрө б‑са фото‑ (ҡуҙғытыу энергияһының сығанағы — яҡтылыҡ), радио‑...

ЛЮМИНЕСЦЕНТ АНАЛИЗ

ЛЮМИНЕСЦЕНТ АНАЛИЗ, анализлауҙың люминесценцияға нигеҙләнгән ысулдары йыйылмаһы. Люминесценцияны визуаль, фотоһүрәткә төшөрөп йәки фотоэлектрик юл м‑н спектрограф, фотометр, спектрофлюориметр ярҙамында теркәйҙәр. Сифатлы һәм һан б‑са Л.а. айырыла. Сифатлы Л.а. ваҡытында ҡатнашмаларҙа, ш. иҫ. түбән...

ЛЮБУШКИН Виктор Васильевич

ЛЮБУШКИН Виктор Васильевич (23.10.1913, Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе Айҙарәле приискыһы ҡсб, хәҙер Ырымбур өлкәһе Кваркен районы Айҙарәле ҡсб, — 1.2.1983, Учалы ҡ.), совет партия һәм хужалыҡ эшмәкәре. 1939—40 йй. совет‑финлянд һуғышында ҡатнашыусы. Баймаҡ тау‑металлургия техникумын тамамлаған (1936)....

ЛЮБОВИЦКИЙ Владимир Альфредович

ЛЮБОВИЦКИЙ Владимир Альфредович (4.1.1964, Көңгөр ҡ.), спортсы. Бобслей б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1991), Рәсәйҙең атҡ. тренеры (2010). ӨАИ‑ны тамамлаған (1986). “Динамо” физкультура‑спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.Ш.Чанбарисов). Донъя кубогы этабының (1991) 4 һәм РСФСР...