Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ЫУЫЛДЫРЫҠ СӘСЕҮ

ЫУЫЛДЫРЫҠ СӘСЕҮ, балыҡтарҙың аталандырыуға алып килеүсе өлгөргән ыуылдырығын һәм орлоҡ шыйыҡсаһын сәсеү процесы. Күпселек балыҡтар ыуылдырыҡты тышҡы мөхиттә, һыуҙа,...

ЫУТАМЫР

ЫУТАМЫР, цикута (Cicuta), сатыр һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. 8 төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда ағыулы Ы. үҫә....

ЫУМАС, традицион аҙыҡ

ЫУМАС, башҡорт аш‑һыуында традицион аҙыҡ. Йомортҡаға, ҡайһы берҙә бер аҙ һыу ҡушып баҫылған сөсө ҡамырҙан эшләнә. Ҡамырҙы ҡул м‑н ыуалар, ыуып яһалған бәләкәй төйөрҙәрҙе...

ЫУАНЫШ

ЫУАНЫШ (маныш), башҡорттарҙың Түб. Ағиҙел төркөмө составына ингән башҡорт ҡәбиләһе. Тамғалары теркәлмәгән. Этник яҡтан төрки ҡәбиләләрҙең көслө йоғонтоһон кисергән...

ЫҪТАМҒОЛ, Учалы р‑нындағы ауыл

ЫҪТАМҒОЛ, Учалы р‑нындағы ауыл, Уральск а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 45 км һәм Учалы т. юл ст. К.‑Көнб. табан 52 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 430 кеше; 1920 —...

ЫҪЛЫҠ, ҡаралты

ЫҪЛЫҠ, традицион хужалыҡ ҡаралтыһы, тире, күн, тиренән эшләнгән өй кәрәк‑ярағын төтөндә сыныҡтырыу, ит ыҫлау өсөн махсус бина. Башлыса ҡайындан, уҫаҡтан, ҡарағайҙан...

ЫҪЛАҠБАШ, Бәләбәй р‑нындағы ауыл

ЫҪЛАҠБАШ, С л а к п у с, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Ыҫлаҡбаш а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 25 км һәм Глуховская т. юл ст. К.‑Көнс. табан 3 км алыҫлыҡта Ыҫлаҡ й. (Ҡорһаҡ й....

ЫҪЛАҠБАШ УРТА МӘКТӘБЕ

ЫҪЛАҠБАШ УРТА МӘКТӘБЕ, Бәләбәй р‑нында урынлашҡан. 1891 й. 1 класлы мәктәп булараҡ асыла, 1905 й. башлап 2 класлы башҡа милләттәр өсөн мәктәп (урыҫ‑сыуаш), 1918 й. — 2‑се баҫҡыс,...

ЫҪЛАҠ, Шишмә р‑нындағы ауыл

ЫҪЛАҠ, Шишмә р‑нындағы ауыл, Йәрми а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. Көнб. табан 18 км алыҫлыҡта Ыҫлаҡ й. (Дим й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 237 кеше;...

ЫҪЛАҠ, Әлшәй р‑нындағы ауыл

ЫҪЛАҠ, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Ыҫлаҡ а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 20 км һәм Шафран т. юл ст. К.‑Көнб. табан 6 км алыҫлыҡта Ыҫлаҡ й. (Ҡорһаҡ й. ҡушылдығы) тама­ғында урынлашҡан....

ЫСЫНБАРЛЫҠ

ЫСЫНБАРЛЫҠ, й ә ш ә й е ш, философияла төп категорияларҙың береһе һәм онтологияның үҙәк төшөнсәһе. Ы. берәй нәмә (матди предмет, психик феномен йәки бөтә йыһан) йәшәйешенең...

ЫСЫН ҮҘГӘРЕҮСӘНДӘРҘЕҢ ФУНКЦИЯЛАРЫ ТЕОРИЯҺЫ

ЫСЫН ҮҘГӘРЕҮСӘНДӘРҘЕҢ ФУНКЦИЯЛАРЫ ТЕОРИЯҺЫ, өйрәнеү объекттары булып функциялар, уларҙың сығарылмалары һәм интегралдары һ.б. торған математика бүлеге. Функцияларҙы...

ЫСЫҠ ҮЛӘНЕ

ЫСЫҠ ҮЛӘНЕ (Drosera), ысыҡ үләне һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. 100‑ҙән ашыу төрө билдәле, бөтә Ер шарында тиерлек таралған. Башҡортостанда инглиз Ы.ү. һәм түңәрәкъяпраҡ...

ЫРЫУ‑ҠӘБИЛӘ БЕРЛӘШМӘҺЕ

ЫРЫУ‑ҠӘБИЛӘ БЕРЛӘШМӘҺЕ, эре ҡәбилә тирәләй берләшкән туғандаш, ш. уҡ төрлө этник сығышлы ҡәбиләләр һәм ырыуҙар төркөмө. Башҡорттарҙа Ы.‑ҡ.б. Башҡортостан­дың Рус дәүләтенә...

ЫРЫУ БҮЛЕНЕШЕ

ЫРЫУ БҮЛЕНЕШЕ (аймаҡ, ара, быуын, нәҫел), башҡорттарҙа ырыу‑ҡәбилә структураһындағы берәмектәрҙең береһе (ҡара: Башҡорттарҙың ырыу‑ҡәбилә ҡоролошо), дөйөм сығышы (бер...

ЫРЫУ (түбә, аймаҡ)

ЫРЫУ (түбә, аймаҡ), башҡорттарҙа ырыу‑ҡәбилә структураһының төп берәмеге (ҡара: Башҡорттарҙың ырыу‑ҡәбилә ҡоролошо), сығышы уртаҡ булған тип фаразланған ырыу бүленеше...

ЫРЫУ

ЫРЫУ, 1) башҡорттарҙың ырыу‑ҡәбилә ҡоролошонда ҡәбилә, ырыу, һирәгерәк ырыу бүленеше. 2) Урал аръяғында, Башҡортостандың үҙәк һәм көньяҡ‑көнсығыш райондарында ҡәбилә,...

ЫРЫМБУР, ҡала

ЫРЫМБУР, ҡала, Ырымбур губернаһының, бер үк ваҡытта Ырымбур сик һыҙығының, Ырымбур провинцияһының, Ырымбур өйәҙенең адм. үҙәге, 1920—24 йй. Ҡырғыҙ АССР‑ының баш ҡалаһы....

ЫРЫМБУР ЭКСПЕДИЦИЯҺЫ (1734—44)

ЫРЫМБУР ЭКСПЕДИЦИЯҺЫ (1734—44), 1737 й. апр. алып Ырымбур комиссияһы. И.К.Кирилов проекты б‑са крайҙы хужалыҡ маҡсатында артабан үҙләштереү, Башҡортостанда Рәсәй власы позицияһын...

ЫРЫМБУР ҺӘМ ӨФӨ ЕПАРХИЯЛАРЫ СОБОРҘАРЫ

ЫРЫМБУР ҺӘМ ӨФӨ ЕПАРХИЯЛАРЫ СОБОРҘАРЫ. Ырымбур губернаһы терр‑яһында башлыса 19 б. төҙөлә. 19 б. аҙ. 11 собор сиркәүе эшләй, ш. иҫ. Николай кафедраль соборы, 1807—13 йй. Минзәлә...