Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ЮРИДИК БЕЛЕМ БИРЕҮ

ЮРИДИК БЕЛЕМ БИРЕҮ, хоҡуҡөлкәһендә урта һәм юғары квалификациялы белгестәр әҙерләү системаһы. Дәүләт власы, урындағы­ үҙ идара,­ хоҡуҡһаҡлау­ органдарында, ­адвокатурала, йәмәғәт ойошмаларында, уҡыу йорттарында эшләү өсөн юристар һәм хоҡуҡ белгестәре әҙерләү б‑са учреждениелар йыйылмаһын тәшкил итә....

ЭКОЛОГИК ХОҠУҠ

ЭКОЛОГИК ХОҠУҠ, тирә‑яҡ мөхитте һаҡлауҙа һәм тәбиғәт ресурстарын рациональ файҙаланыуҙа ижт. мөнәсәбәттәрҙе көйләгән юридик нормаларҙы үҙ эсенә алған хоҡуҡ тармағы. Э.х. составына административ хоҡуҡ, ер хоҡуғы, граждандар һәм енәйәт хоҡуғы һ.б. нормалар инә. Рәсәйҙә үҙ аллы тармаҡ булараҡ Э.х. 20 б....

ХОҠУҠ ҺАҠЛАУ ОРГАНДАРЫ

ХОҠУҠ ҺАҠЛАУ ОРГАНДАРЫ, дәүләт органдары, төп функциялары —законлылыҡты һәм хоҡуҡ тәртибен, кеше хоҡуҡтарын һәм азатлығын һаҡлау, енәйәтселеккә ҡаршы көрәш. Х.һ.о. судтар, Прокуратура, дәүләт именлеге органдары, эске эштәр, наркотиктар әйләнешен контролдә тотоу, таможня контроле, һалым (ҡара: Һалым...

ХОҠУҠ

ХОҠУҠ, халыҡ власы тарафынан раҫланған һәм хоҡуҡи мәжбүр ителгән һәр кемгә мотлаҡ булған дөйөм нормалар системаһы (тәртип ҡағиҙәләре). Яҙма (статутлы, прецедент) һәм яҙма булмаған (йола хоҡуғы), донъяуи һәм дини, милли һәм халыҡ-ара, халыҡ һәм шәхси Х. бүленә. Хоҡуҡ билдәләре: дөйөм мәжбүрилек, нормативлыҡ,...

ХЕҘМӘТ ХОҠУҒЫ

ХЕҘМӘТ ХОҠУҒЫ, граждандарҙың хеҙмәткә хоҡуғын һәм иреклеген, хеҙм-рҙәрҙең һәм эш биреүселәрҙең хоҡуҡтарын һәм мәнфәғәттәрен дәүләт тарафынан яҡлау маҡсатында хеҙмәт һәм уға бәйле мөнәсәбәттәрҙе көйләгән хоҡуҡ тармағы. 1882 й. 1 июнендәге “Заводтарҙа, фабрика­ларҙа һәм мануфактураларҙа эшләүсе балалар...

ФАРШАТОВ Иридий Әшрәф улы

ФАРШАТОВ Иридий Әшрәф улы (5.7.1938, БАССР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Кушнаренко а.), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (1992), проф. (1993). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2000). Свердловск юридик ин‑тын тамамлағандан һуң (1966) БАССР‑ҙың Асҡын район халыҡ судында халыҡ судьяһы, 1969 й. алып...

УРМАН ХОҠУҒЫ

УРМАН ХОҠУҒЫ, урман ресурстарын файҙаланыу һәм һаҡлау б‑са ижт. мөнәсәбәттәрҙе көйләгән хоҡуҡи нормалар системаһы. У.х. — ҡануниәттең үҙ аллы тармағы; фәнни-хоҡуҡи һәм уҡыу дисциплинаһы; экологик хоҡуҡтың түбәнге тармағы. Башҡ. урмандарын һаҡлау б‑са тәүге норматив документтар араһында Пётр I “Айырыуса...

ТОЛКАЧЁВ Константин Борисович

ТОЛКАЧЁВ Константин Борисович (1.3.1953, Сталинск ҡ.), дәүләт эшмәкәре, юрист. Юридик фәндәр докторы (1998), профессор (1998). РФ‑тың (2008) һәм БР‑ҙың (1997) атҡаҙанған юрисы, РФ ЭЭМ‑ының почётлы хеҙмәткәре (2000). Эске хеҙмәт генерал‑майоры (1998). СССР ЭЭМ‑ының Рязань юғары мәктәбен (1977), СССР...

ТИМОНИН Анатолий Николаевич

ТИМОНИН Анатолий Николаевич [14.2.1955, БАССР‑ҙың Маҡар р‑ны Петровский а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны)], хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (1998), проф. (2008). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1981) шунда уҡ уҡыта. Фәнни тикшеренеүҙәре үткән ваҡиғаларҙы күҙәтеүгә ҡоролған илдәрҙе өйрәнеү фәне проблемаларына арналған....

РАЯНОВ Фәнис Мансур улы

РАЯНОВ Фәнис Мансур улы (12.12.1938, БАССР‑ҙың Баҡалы р‑ны Туҡтағол а.), хоҡуҡ белгесе. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1995), юридик ф. д‑ры (1982), проф. (1983). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1984), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (1998). Свердловск юридик ин‑тын тамамлағандан һуң (1965) Нуриман...

ПЕРЕГУДОВ Анатолий Григорьевич

ПЕРЕГУДОВ Анатолий Григорьевич (11.1.1943, Украина ССР‑ы Подостапы а. — 10.3.1998, Өфө), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. канд. (1981), проф. (1995). БР‑ҙың атҡ. юрисы (1993). БДУ‑ны (1972), СССР ЭЭМ‑ы акад. (Мәскәү, 1978) тамамлаған. 1966 й. алып Әтлән бәлиғ булмаған‑ дар өсөн хеҙмәт колонияһында (Силәбе өлк.),...

ОРДАНСКИЙ Марк Семёнович

ОРДАНСКИЙ Марк Семёнович (10.3.1930, Кировоград ҡ. — 1.1.1998, Өфө), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (1986), проф. (1989). БАССР‑ҙың атҡ. юрисы (1990). Ҡазан юридик ин‑тын тамамлағандан һуң (1951) Куйбышев т. юлы Башҡ‑н бүлексәһенең юрисконсульты. 1965 й. алып Бөтә Союз юридик ситтән тороп уҡыу ин‑тының...

МӨХӘМӘТШИН Фәһим Баязит улы

МӨХӘМӘТШИН Фәһим Баязит улы [28.6.1955, БАССР‑ҙың Маҡар р‑ны Иҫәкәй а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны)], юрист. Юридик ф. д‑ры (2005), проф. (2006). БР‑ҙың атҡ. юрисы (1999). Полиция ген.‑майоры (2004). СССР ЭЭМ академияһы эргәһендәге Мәскәү юридик ситтән тороп уҡыу филиалының Һарытау бүлексәһен тамамлаған (1981)....

МӨҠСИНОВ Ирек Шәриф улы

МӨҠСИНОВ Ирек Шәриф улы (26.3.1932, БАССР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны Дүртөйлө а., хәҙ. Дүртөйлөҡ., — 1.1.1999, Өфө), юрист, дәүләт эшмәкәре. Юридик ф. канд. (1963), проф. (1997). РСФСР‑ҙың (1989) һәм БР‑ҙың (1997) атҡ. юрисы. МДУ‑ны тамамлаған (1955). 1956—59 йй. БАССР МС‑ында эшләй, 1962 й. алып СССР ФА БФ...

МИРОНОВ Ринат Ғаян улы

МИРОНОВ Ринат Ғаян улы (24.5.1959, Белорет ҡ.), хоҡуҡ белгесе. Юридик фәндәр докторы (2007). БР‑ҙың атҡаҙанған юрисы (2020). СССР ЭЭМ‑ының Рязань юғары мәктәбен тамамлағандан һуң (1985) БР ЭЭМ‑ы системаһында эшләй. 1998 й. башлап ӨЮИ‑ла. 2010 й. алып Рәсәй Яза үтәү федераль хеҙмәтенең Псков юридик институты...

МАЛИКОВ Марат Фәйзелҡадир улы

МАЛИКОВ Марат Фәйзелҡадир улы (2.2.1937, БАССР‑ҙың Илеш р‑ны Түб. Йәркәй а.), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (1992), проф. (1992). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1998), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (1992). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1965) Ҡалтасы һәм Тәтешле р‑ндарында халыҡ судьяһы,...

МАЛИКОВ Борис Зөфәр улы

МАЛИКОВ Борис Зөфәр улы (29.10.1947, Көньяҡ Сахалин ҡ.), юрист. Юридик ф. д‑ры (2004), проф. (2006). БДУ‑ны тамамлаған (1974). 1975 й. алып БАССР ЭЭМ‑ы системаһында эшләй. 1990 й. башлап (өҙөклөк м‑н) ӨЮИ‑ла: 1992 й. тиклем өлкән ғилми хеҙм‑р, 1996 й. алып холоҡ төҙәтеү-хеҙмәт хоҡуғы каф. нач. урынбаҫары....

МАКАРЕНКО Илона Анатольевна

МАКАРЕНКО Илона Анатольевна (8.2.1968, Өфө), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (2007). БР‑ҙың атҡ. юрисы (2014). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1992) шунда уҡ уҡыта: 2005 й. алып Хоҡуҡ ин‑тының криминалистика каф. мөдире, бер үк ваҡытта 2009—19 йй. — дир.; бер үк ваҡытта 2019 й. башлап БР‑ҙың Үҙәк һайлау комиссияһы...

ЛАТИПОВ Урал Рамдраҡ улы

ЛАТИПОВ Урал Рамдраҡ улы (28.2. 1951, БАССР‑ҙың Баҡалы р‑ны Ҡатай а.), юрист, дәүләт эшмәкәре. Юридик ф. д‑ры (1993), проф. (1994). Полк. (1991). Ҡазан ун‑тын (1973) һәм СССР Дәүләт именлеге комитетының Юғары курстарын (Минск, 1974) тамамлағандан һуң СССР Дәүләт именлеге комитетында хеҙмәт итә. 1989...

КОСТЮК Михаил Фёдорович

КОСТЮК Михаил Фёдорович (2.11.1959, Украина ССР‑ының Носовцы а.), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (2001), проф. (2003). СССР ЭЭМ‑дың Рязань юғары мәктәбен (1984), РФ ЭЭМ акад. (1992), РФ ЭЭМ‑дың Идара итеү акад. (2000) тамамлаған. 1989 й. алып ӨЮИ‑ла уҡыта, 2002 й. — енәйәт хоҡуғы каф. начальнигы. 2010 й....