Список материалов
ИБРАҺИМОВ Илдар Абдулла улы
ИБРАҺИМОВ Илдар Абдулла улы (15.7.1932, Ленинград), математик. РФА акад. (1997), физика-матем. ф. д-ры (1966), проф. (1967). Ибраһимовтар нәҫеленән. ЛДУ‑ны тамамлаған (1956), 1960 й. алып...
ИБРАҺИМОВ Илдус Ғамир улы
ИБРАҺИМОВ Илдус Ғамир улы (17.10.1957, БАССР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны Таймаҫ а.), инженер-механик. Техник ф. д‑ры (1997), проф. (2000). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2003), РФ юғары мәктәбенең...
ИБРАҺИМОВ Наил Хәйрулла улы
ИБРАҺИМОВ Наил Хәйрулла улы (18.1.1939, ТАССР‑ҙың Урыссу а. — 4.11.2018, г.Карлскруна, Швеция), математик. Физика-матем. ф. д‑ры (1972), проф. (1973). Новосибирск ун‑тын тамамлағандан...
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ СИСТЕМАЛАРЫ
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ СИСТЕМАЛАРЫ, билдәһеҙлек шарттарында яһалма интеллект алымдарын һәм сараларын (эксперт системалар, аныҡ булмаған логика, нейрон селтәрҙәре,...
ИЗОТОПТАР
ИЗОТОПТАР (гр. isos — бер иш һәм topos — урын), ядроһында протондар һаны бер үк, ә нейтрондар һаны төрлө булған бер химик элементтың атом төрҙәре. И. тип ш. уҡ шундай элементтарҙың...
ИКЕ ЗВЕНОЛЫ ТРАНСПОРТЁР
ИКЕ ЗВЕНОЛЫ ТРАНСПОРТЁР, йөк һәм пассажирҙар ташыу өсөн тоташмалы сылбырлы тәгәрмәсле машина. Бер‑береһе м‑н тағылма, ярымтағылма (эйәр рәүешле) һәм вагон схемаһы...
ИКЕНСЕЛ ЯҒЫУЛЫҠ-ЭНЕРГЕТИКА РЕСУРСТАРЫ
ИКЕНСЕЛ ЯҒЫУЛЫҠ-ЭНЕРГЕТИКА РЕСУРСТАРЫ, производство ҡалдыҡтарының, өҫтәмә йәки аралыҡ продукттарының энергетик потенциалы; икенсел ресурстар төрө. Йылылыҡ И.я.‑э.р....
ИЛҺАМОВ Марат Әҡсән улы
ИЛҺАМОВ Марат Әҡсән улы (8.4.1934, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Ярлыҡап а.), инженер-механик. РФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), БР ФА акад. (1998), физика‑матем. ф. д‑ры (1970), проф. (1972). ӨАИ‑ны...
ИЛЬЮШИН Алексей Антонович
ИЛЬЮШИН Алексей Антонович (20.1.1911, Ҡазан – 31.5.1998, Мәскәү), механик. СССР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1943), БР ФА‑ның почётлы акад. (1991), физика‑матем. ф. д‑ры (1938), проф. (1938). МДУ‑ны...
ИЛЬЯСОВ Барый Ғәле улы
ИЛЬЯСОВ Барый Ғәле улы (13.6.1939, БАССР‑ҙың Хәйбулла районы Бүребай ҡсб), инженер‑электромеханик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (2006), техник фәндәр докторы (1983), профессор (1985)....
ИЛЬЯСОВ Йәүҙәт Шәүҡәт улы
ИЛЬЯСОВ Йәүҙәт Шәүкәт улы (10.2.1959, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Миндәк ҡсб), математик. Физика‑матем. ф. д‑ры (2000). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1981) 1984—2007 йй. (өҙөклөктәр м‑н) БДУ‑ла,...
ИМАЕВ Валерий Мәзит улы
ИМАЕВ Валерий Мәзит улы (20.1.1965, Өфө), инженер-металлург. Техник ф. д‑ры (2003). Р.М.Имаевтың ҡустыһы. Мәскәү ҡорос һәм иретмәләр ин‑тын тамамлағандан һуң (1988) Металдарҙың...
ИМПУЛЬСЛЫ ТЕХНИКА
ИМПУЛЬСЛЫ ТЕХНИКА, техниканың электр импульстарын барлыҡҡа килтереү, үҙгәртеү, көсәйтеү йәки уларҙың параметрҙарын үлсәү ҡорамалдарын уйлап табыу, ш. уҡ электр сылбырҙарындағы...
ИНДИКАТОР
ИНДИКАТОР (лат. indicator — күрһәткес), объекттың әлеге мәлдәге торошо йәки процесс барышы т‑дағы мәғлүмәтте уңайлы формала алыу һәм тапшырыу сараһы. Тормошҡа ашырыу ысулына...
ИНДУСТРИАЛЬ МАТЕМАТИКА
ИНДУСТРИАЛЬ МАТЕМАТИКА, ғәмәли математиканың сәнәғәт технологияларын эшләгәндә матем. ысулдарын ҡулланыуҙы өйрәнеүсе бүлеге. И.м. бурысы: производство системаларын...
ИНЖЕНЕР ҠОРОЛМАЛАРЫ
ИНЖЕНЕР ҠОРОЛМАЛАРЫ, етештереү, транспорт, энергетика, һыу хужалығы һ.б. б‑са талаптарҙы тәьмин итеү өсөн тәғәйенләнгән техник ҡоролмалар. И.ҡ. ҡулланыу өлкәһенә (машиналар...
ИНТЕГРАЛЛАНЫУСЫ ТИГЕҘЛӘМӘЛӘР
ИНТЕГРАЛЛАНЫУСЫ ТИГЕҘЛӘМӘЛӘР, билдәле сығарылыштарҙың сикһеҙ йыйылмаһына эйә һыҙыҡлы булмаған дифференциаль тигеҙләмәләр. Һыҙыҡлы булмаған (эволюцион, гиперболик)...
ИНТЕГРАЛЬ ТИГЕҘЛӘМӘЛӘР
ИНТЕГРАЛЬ ТИГЕҘЛӘМӘЛӘР, интеграл тамғаһы аҫтында торған билдәһеҙ функцияһы булған тигеҙләмәләр. Һыҙыҡлы һәм һыҙыҡһыҙ, тиң һәм тиң булмаған И.т. айырыла. Күренештәрҙе...
ИНТЕГРАЛЬ ҮҘГӘРЕҮҘӘР
ИНТЕГРАЛЬ ҮҘГӘРЕҮҘӘР, интеграл тамғаһы аҫтында үҙгәреүҙәр функцияһы булған функциональ үҙгәреүҙәр. И.ү. интеграциялау һәм дифференциациялау ғәмәлдәрен ниндәйҙер...
ИНТЕРМЕТАЛЛИДТАР
ИНТЕРМЕТАЛЛИДТАР (лат. inter — араһында һәм металл), ике йәки бер нисә металдың иретеү, ныҡ ҡыҙҙырып йәбештереү, электролиз йәки механик ҡатыштырыу юлы м‑н алынған үҙ‑ара...
