Список материалов
ТАШ КОНСТРУКЦИЯЛАР
ТАШ КОНСТРУКЦИЯЛАР, биналарҙың һәм ҡоролмаларҙың эретмә файҙаланып таштан һалынған төҙөлөш конструкциялары (биналарҙың эске һәм тышҡы стеналары, фундаменттар, терәк...
ТӘҮЛЕК
ТӘҮЛЕК, уртаса ҡояш тәүлеге 24 сәғ. тигеҙ булған ваҡыт үлсәү берәмеге; календарҙың төп берәмеге. Ерҙең үҙ күсәре тирәләй Ҡояшҡа ҡарата әйләнешенең уртаса ваҡыт оҙонлоғо...
ТЕЛЕВИДЕНИЕ
ТЕЛЕВИДЕНИЕ (гр. tḗle — алыҫҡа, йыраҡ һәм видение — күреү), радиоэлектроника сараларын ҡулланып күреү мәғлүмәтен (хәрәкәт иткән һүрәттәрҙе) ҙур араға тапшырыу м‑н бәйле...
ТЕЛЕГРАФ ЭЛЕМТӘҺЕ
ТЕЛЕГРАФ ЭЛЕМТӘҺЕ, документаль хәбәрҙәрҙе (телеграммаларҙы) телеграф аппараттары ярҙамында элемтә сымдары йәки радиоканалдары аша юғары тиҙлектә ебәреү һәм ҡабул...
ТЕЛЕМЕХАНИКА
ТЕЛЕМЕХАНИКА (гр. tḗle — алыҫҡа, йыраҡ һәм механика), фән һәм техниканың алыҫтан идара итеү һәм контролдә тотоу өсөн мәғлүмәт (сигнал) тапшырыу һәм ҡабул итеү ысулдарын...
ТЕЛЕФОН АППАРАТЫ
ТЕЛЕФОН АППАРАТЫ, тауыш мәғлүмәтен тапшырыу һәм ҡабул итеү өсөн ҡоролма. Коммутация‑саҡырыу (башҡа Т.а. ингән саҡырыуҙы ҡабул итеү, тоташтырыу һәм өҙөү) һәм һөйләшеү...
ТЕЛЕФОН ЭЛЕМТӘҺЕ
ТЕЛЕФОН ЭЛЕМТӘҺЕ, тауыш мәғлүмәтен электр сигналдары ярҙамында сым буйлап йәки радиосигналдар м‑н алыҫ араға тапшырыу; электр элемтәһенең бер төрө. Халыҡ‑ара, ҡала‑ара,...
ТЕРМОДИНАМИКА
ТЕРМОДИНАМИКА (термо... һәм гр. dýnamis — көс), физиканың йылылыҡ эффекттары м‑н оҙатылған процестарҙа энергияның әүерелеүе законлыҡтарын, ш. уҡ термодинамик тигеҙләнеш...
ТЕРМОМЕТР
ТЕРМОМЕТР (термо... һәм гр. metron — үлсәм), т‑раны үлсәү приборы, уның эшләүе матдәнең физик үҙсәнлектәре (баҫым, күләм, электр ҡаршылығы һ.б.) т‑раға бәйле булыуына нигеҙләнә....
ТЕХНИК БЕЛЕМ БИРЕҮ
ТЕХНИК БЕЛЕМ БИРЕҮ, сәнәғәт, төҙөлөш, транспорт, элемтә, ауыл хужалығы һәм урман хужалығы өсөн урта һәм юғары квалификациялы белгестәр һәм квалификациялы эшселәр әҙерләү...
ТЕХНИК ДИАГНОСТИКА
ТЕХНИК ДИАГНОСТИКА, объекттың техник торошон билдәләү. Объект торошон тикшереү һәм прогнозлауҙы, төҙөк булмаған урындарҙы һәм боҙолоу сәбәбен асыҡлауҙы үҙ эсенә ала....
ТЕХНИКА
ТЕХНИКА (гр. téchnē — сәнғәт, һөнәр, оҫталыҡ), кеше эшмәкәрлегенең етештереү процестарын тормошҡа ашырыу һәм йәмғиәттең етештереүгә ҡағылмаған талаптарын хеҙмәтләндереү...
ТЕХНОГЕН ҺӘЛӘКӘТТӘР
ТЕХНОГЕН ҺӘЛӘКӘТТӘР, технологик процестың боҙолоуы йәки ҡулланған ваҡытта машиналарҙың, механизмдарҙың һәм техник ҡоролмаларҙың көтөлмәгәндә эштән сығыуы арҡаһында...
ТЕХНОЛОГИК ҮТКӘРГЕС ТОРБАЛАР
ТЕХНОЛОГИК ҮТКӘРГЕС ТОРБАЛАР, етештереү процестарында һәм сәнәғәт ҡорамалдарын эксплуатациялаған ваҡытта файҙаланыла торған үткәргес торбалар. Күсерелә торған...
ТИМЕРҒАҘЫҠ ЙОНДОҘО
ТИМЕРҒАҘЫҠ ЙОНДОҘО, Кесе Етегәндең α‑һы, үҙгәреүсе йондоҙ (һары‑аҡ ифрат гигант). Яҡтылығы 4 тәүлек тирәһе период м‑н үҙгәргән өс йондоҙҙан торған система. Уртаса...
ТИПОГРАФИЯ
ТИПОГРАФИЯ (гр. týpos — эҙ һәм ...графия), полиграфия сәнәғәтенең баҫма продукция сығара торған пр‑тиеһы. Т. формалар баҫыу (баҫма текст һәм иллюстрация формалары әҙерләү),...
ТИРӘ-ЯҠ МӨХИТТЕҢ ФИЗИК БЫСРАНЫУЫ
ТИРӘ‑ЯҠ МӨХИТТЕҢ ФИЗИК БЫСРАНЫУЫ, антропоген эшмәкәрлек һөҙөмтәһендә насар физик факторҙар сығанағының тирә‑яҡ мөхиткә йоғонтоһо; тирә‑яҡ мөхиттең бысраныуы төрҙәренең...
ТИТАН ИРЕТМӘЛӘРЕ
ТИТАН ИРЕТМӘЛӘРЕ, алюмин, ванадий, молибден һәм башҡа ҡатыштырылған элементтар өҫтәлгән титан нигеҙендәге иретмәләр. Кристаллик рәшәткәһенең тибы б‑са Т.и. α‑, β‑...
ТОПОЛОГИЯ
ТОПОЛОГИЯ (гр. tоpos — урын һәм ...логия), гомеоморфизмдар (үҙ‑ара бер мәғәнәле һәм үҙ‑ара өҙлөкһөҙ сағылыштар) ваҡытында һаҡланып ҡалған фигуралар үҙенсәлектәрен һәм...
ТОТОРОҠЛОЛОҠ ТЕОРИЯҺЫ
ТОТОРОҠЛОЛОҠ ТЕОРИЯҺЫ, система хәрәкәтенең йәки тигеҙләнешенең тотороҡлолоғо шарттарын өйрәнеү м‑н бәйле төшөнсәләр һәм ысулдар йыйылмаһы. Тотороҡлолоҡ — динамик...
