Список материалов
ВЕРХОТУРОВ Михаил Александрович
ВЕРХОТУРОВ Михаил Александрович (4.7.1961, Өфө), инженер-системотехник. Техник ф. д‑ры (2001), проф. (2004). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2007). Спорт туризмы б‑са Рәсәйҙең халыҡ-ара...
ВИБРАЦИЯЛЫ ТЕХНИКА
ВИБРАЦИЯЛЫ ТЕХНИКА, вибрация тыуҙырыу, ш. уҡ уны үлсәү һәм уның м‑н идара итеү ысулдары һәм саралары йыйылмаһы. В.т. бер йүнәлешле хәрәкәт, һуҡмалы-вибрациялы индереү...
ВИЛДАНОВ Рәүеф Ғибаҙулла улы
ВИЛДАНОВ Рәүеф Ғибаҙулла улы (24.10.1953, Ишембай ҡ.), инженер- электромеханик. Техник ф. д-ры (2008). ӨНИ‑не тамамлаған (1978). 1980 й. алып ӨДНТУ‑ның Салауат филиалында эшләй. Фәнни...
ВИНОГРАДОВА Ирина Леонидовна
ВИНОГРАДОВА Ирина Леонидовна (9.10.1970, Өфө), инженер-электрик. Техник ф. д-ры (2010). ӨДАТУ- ны тамамлағандан һуң (1992) Өфө “Молния” ҒПП‑ның инж.-конструкторы. 2003 й. алып ӨДАТУ‑ла...
ВОДОПЬЯНОВ Владимир Васильевич
ВОДОПЬЯНОВ Владимир Васильевич (14.11.1949, Порт-Артур ҡ., Ҡытай — 14.7.2020, Өфө ҡ.), математик. Техник фәндәре докторы (2009), профессор (2009). БР‑ҙың атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре...
ГАЗ БҮЛЕҮ СЕЛТӘРҘӘРЕ
ГАЗ БҮЛЕҮ СЕЛТӘРҘӘРЕ, ҡулланыусыларҙы газ м-н тәьмин итеү өсөн ҡоролмалар комплексы. Газ менән тәьмин итеү системаһының магистраль газ торбаларынан һәм газ регуляторы...
ГАЗ БҮЛЕҮ СТАНЦИЯЛАРЫ
ГАЗ БҮЛЕҮ СТАНЦИЯЛАРЫ, газ бүлеү селтәрҙәренә газ биреү өсөн тәғәйенләнгән техник ҡоролмалар. Г.б.с. магистраль газ торбаларының йәки уларҙың тармаҡтарының остағы...
ГАЗ ДИНАМИКАҺЫ
ГАЗ ДИНАМИКАҺЫ, гидроаэромеханиканың ҡыҫылған тотош мөхиттәрҙең (газдың, плазманың) хәрәкәтен һәм уларҙың ҡаты есемдәр м‑н тәьҫир итешеүен өйрәнеүсе бүлеге. Ҡыҫылған...
ГАЗ ТАҘАРТЫУ
ГАЗ ТАҘАРТЫУ, тирә-яҡ мөхитте һаҡлау, газды һәм унан айырып алынған ҡушылмаларҙы артабан файҙаланыу маҡсатында тәбиғи газды һәм сәнәғәт газын таҙартыу процесы. Г.т....
ГАЗ ТУРБИНАЛЫ ДВИГАТЕЛЬ
ГАЗ ТУРБИНАЛЫ ДВИГАТЕЛЬ, эш башҡарған есемдең (ҡыҫылған газ, газ ҡушымтаһы) энергияһын газ турбинаһында реактив ағымдың кинетик энергияһына һәм (йәки) механик эшкә...
ГАЗ ТУРБИНАЛЫ ҠУЛАЙЛАМА
ГАЗ ТУРБИНАЛЫ ҠУЛАЙЛАМА, яғыулыҡ энергияһын механик, электр һ.б. төр энергияға әүерелдерә. Г.т.ҡ. төп блоктары булып газ турбиналы двигатель һәм функциональ күсергес...
ГАЗ ҺАҠЛАҒЫС
ГАЗ ҺАҠЛАҒЫС, газды туплау, һаҡлау һәм ебәреп тороу өсөн тәбиғи йәки яһалма резервуар. Ер өҫтө һәм ер аҫты Г.һ. айыралар. Ер өҫтө Г.һ. сифатында түбән (0,004—0,005 МПа) һәм...
ГАЗОГЕНЕРАТОР
ГАЗОГЕНЕРАТОР (газ һәм лат. generator — етештереүсе), термик ысул м‑н шыйыҡ һәм ҡаты хәлдәге яғыулыҡтарҙы һауа, ирекле йәки ҡатнашмалы кислород (һыу парҙары, углекислый...
ГАЛАКТИКА
ГАЛАКТИКА (гр. galaktikos— һөт һымаҡ), үҙэсенә Ҡояшты алған йондоҙҙар системаһы. Уғаяҡынса 100 млрд йондоҙ, саң һәм газ болоттары инә, спираль галактикаларға ҡарай. Г. йондоҙҙары...
ГАЛАКТИКАЛАР
ГАЛАКТИКАЛАР, гигант (йөҙҙәрсә млрд йондоҙҙарға тиклем) йондоҙ системалары. Спираль, эллипс һәм төҙөк булмаған формаларҙа була. Ҙур Г. дөйөм һанының 70%‑ын тәшкил иткән...
ГАРМОНИК АНАЛИЗ
ГАРМОНИК АНАЛИЗ, математиканың функцияларҙы элементар гармоник тирбәлеүҙәр йәки гармоникалар күмәклегенең бер-береһенә ҡапланыу һөҙөмтәһе булараҡ өйрәнгән бүлеге....
ГАРРИС Нина Александровна
ГАРРИС Нина Александровна (22.4. 1946, Батуми), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (1998), проф. (2012). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан...
ГӘРӘЕВ Алексей Ғабдулла улы
ГӘРӘЕВ Алексей Ғабдулла улы (10.11.1954, Өфө), физик. Техник ф. д-ры (1999). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) ӨАПБ‑ла эшләй. 1980 й. алып ӨДНТУ‑ла (1992—93 йй. лаб. мөдире) эшлей. Фәнни...
ГӘРӘЕВА Наталия Борисовна
ГӘРӘЕВА Наталия Борисовна (3.9.1956, Мәскәү), инженер-төҙөүсе. Техник ф. д‑ры (2004), проф. (2005). Б.В.Гончаровтың ҡыҙы. ӨНИ‑не тамамлаған (1978), 1982 й. алып шунда уҡ эшләй. 1978 й. башлап...
ГВОЗДЕВ Владимир Ефимович
ГВОЗДЕВ Владимир Ефимович (1.1.1956, Өфө), электрон техника инженеры. Техник ф. д-ры (2000), проф. (2003). БР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2007). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1978) шунда уҡ эшләй...
