ӘХМӘТОВ Марс Мәхмүт улы

ӘХМӘТОВ Марс Мәхмүт улы (6.5.1938, БАССР‑ҙың Стәрлебаш районы Стәрлебаш а. — 26.5.2022, Өфө ҡ., БР‑ҙың Өфө районы Кириллов а. ерләнгән), химик‑технолог. Техник фәндәр докторы (1993). РФ‑тың почётлы нефтсеһе (1995). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1962) Башҡортостан нефть эшкәртеү ҒТИ‑нда эшләй: 1974 й. алып сектор, 1978 й. — лаборатория, 1980 й. — бүлек мөдире, 1998 й. башлап ғилми секретарь. Фәнни хеҙмәттәре атом реакторҙары һәм хәрби техника өсөн алюмин, электродтар, конструкцион изделиелар етештереүҙә ҡулланылған төрлө нефть кокстарын ҡыҙҙырыу технологияларының фәнни нигеҙҙәрен эшләүгә арналған. Ә. тарафынан төрлө углерод материалдарының структура характеристикалары корреляцияһы билдәләнгән, кокстарҙың махсус төрҙәрен термик көкөртһөҙләндереү, уларҙы формалаштырыу процестарының механизмдары асылған. Ә. тарафынан кокстарҙың төрҙәрен ҡыҙҙырыуҙың сәнәғәт процестары эшләнгән, улар Гурьев, Красноводск, Омск, Павлодар, Фирғәнә НЭЗ‑дарына, Братск, Красноярск алюмин һәм Новосибирск электрод заводтарына индерелгән; сит ил фирмалары (АҠШ, Германия, Һиндостан) кокс ҡыҙҙырыу ҡоролмаларына эксперт баһалауы үткәрелгән. СССР МС‑ы премияһы лауреаты (1990).

 Х е ҙ м.: Производство и применение прокаленного игольчатого кокса: темат. обзор. М., 1983 (авторҙ.) (Серия: Переработка нефти); Получение малосернистистых коксов из сернистых нефтей. Уфа, 2010; Тонкая структура нефтяных коксов. Уфа, 2010 (авторҙ).

Р.Р.Мәсәғүтов

Тәрж. Э.М.Юлбарисов