ШИФАХАНА‑КУРОРТ ҺӘМ РЕКРЕАЦИЯ УЧРЕЖДЕНИЕЛАРЫ
ШИФАХАНА‑КУРОРТ ҺӘМ РЕКРЕАЦИЯ УЧРЕЖДЕНИЕЛАРЫ, рациональ дауалау һәм ял итеү режимында күбеһенсә тәбиғәт (климат, минераль һыуҙар, минераль ләмдәр һ.б.) һәм диетотерапия, дауалау физкультураһы, фарм. һәм терапияның башҡа төрҙәре м‑н берлектә физиотерапевтик саралар ярҙамында дауалау өсөн тәғәйенләнгән дауалау‑иҫкәртеү учреждениелары. Дөйөм типағы (күп профилле) һәм махсус (балалар өсөн, туберкулёзға ҡаршы һ.б.) Ш.‑к.һ.р.у. айырыла. Башҡортостанда шифахана‑курорт учреждениеларының үҫешенә халыҡ һаулығына ыңғай йоғонто яһаған уртаса континенталь климат, минераль һыу сығанаҡтары һәм минераль ләм ятыштары, геотермаль ҡоро һәм дымлы газдар һ.б. булыуы булышлыҡ итә. 16 б. алып халыҡ медицинаһында Тоҙлойылға тоҙло‑көкөртлө минераль шишмәләренең (ҡара: Красноусол минераль һыу сығанаҡтары), 18 б. — Янғантау термаль күренештәренең дауалау үҙсәнлектәре файҙаланыла. Өфө губ. 19 б. тәүге ҡымыҙ м‑н дауалау ойошмалары асыла, улар базаһында “Глуховская”, “Шафран” шифаханалары, Чехов А.П. исемендәге шифахана, Аксаков С.Т. исемендәге шифахана ойошторола. “Баймаҡ”, “Йоматау”, “Йәшел сауҡалыҡ”, “Красноусол”, “Ҡарағай”, “Салют”, “Сосновый бор”, “Шәмсетдин күле”, “Яҡтыкүл”, “Янғантау” шифаханалары эшләй. Һуғыштан һуңғы йылдарҙа балалар өсөн ревматологик (Салауат, Стәрлетамаҡ, Өфө ҡҡ.), неврологик (Бөрө, Красноусол, Октябрьский, Туймазы ҡҡ., Оло Теләк а.) һәм туберкулёзға ҡаршы (Ишембай, Туймазы, Өфө ҡҡ.) профилдәге шифаханалар асыла. 60—80‑се йй. шифахана-профилакторийҙар, ял йорттары һәм туристик базалар, уҡыусы балалар өсөн йәйге һауыҡтырыу лагерҙары, колхоз‑ара шифаханалар үҫеш ала. БР‑ҙа 200‑ҙән ашыу рекреация тибындағы учреждение, шуларҙың 12‑һе ололар өсөн, ш. иҫ. “Асы”, “Танып”, “Талҡаҫ” (элекке “Баймаҡ” ял итеү йорто) һ.б.; 13 балалар өсөн шифахана, ш. иҫ. 8 респ., 50‑гә яҡын ведомство шифахана‑профилакторийы; туристик базалар һәм ял итеү базалары, балалар өсөн һауыҡтырыу лагерҙары эшләй. БР‑ҙың Шифахана‑курорт системаһын үҫтереү концепцияһы (2000 й. алып) һәм программаһы (2002 й. алып) ҡабул ителгән. Респ. тәбиғәт дауалау факторҙарының кеше һаулығына тәьҫирен, уларҙы дауалау‑иҫкәртеү маҡсаты м‑н ҡулланыу һәм халыҡты шифахана‑курорттарҙа һауыҡтырыуҙы ойоштороуҙы камиллаштырыу б‑са фәнни тикшеренеүҙәр Тергеҙеүсе медицина һәм курортология үҙәгендә һәм БДМУ эргәһендәге Тергеҙеүсе медицина һәм курортология ҒТИ‑нда Л.Т.Ғилметдинова етәкс. алып барыла (ҡара: Курортология).
Әҙәб.: Терегулов Г.Н., Геллерман Г.И. Курорты Башкирии. Уфа, 1968; Здравницы Республики Башкортостан. Уфа, 2003.
Л.Т.Ғилметдинова
Тәрж. Р.Ғ.Ғилманов
