Список материалов
ӘБҮС (ысын исеме Суфиянов Сабит Әбүсуфиян улы)
ӘБҮС [ысын исеме Суфиянов Сабит Әбүсуфиян улы; 27.12.1904, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Сәфәр а. (БР‑ҙың Учалы р‑ны) – 12.1.1974, Өфө], шағир, журналист. Ырымбур башҡорт (1923–28) һәм Өфө пед. (1928–29) техникумдарында уҡый. 1930 й. алып “Ударсы” Учалы район гәз., 1934 й. – “Һәнәк” ж. яуаплы секретарь....
ӘБҮЛӘЙЕС, Е р г ә й е ш, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
ӘБҮЛӘЙЕС, Е р г ә й е ш, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Әбүләйес а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 64 км һәм Ҡыуандыҡ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 61 км алыҫлыҡта Әбүләйес й. (Ҡаҫмарт й. басс.) буйында урынлашҡан.Халҡы:1900 й. — 417 кеше; 1920 — 525; 1939 — 426; 1959 — 338; 1989 — 307; 2002 —...
ӘБҮБӘКЕРОВ Риза Вәхит улы
ӘБҮБӘКЕРОВ Риза Вәхит улы [10.10.1902, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Күҫәләр а. (БР‑ҙың Салауат р‑ны) — 10.7.1938], дәүләт эшмәкәре. К.А.Тимирязев ис. Мәскәү а.х. акад. уҡыған (1925—27). 1919—21 йй. Дыуан кантонында эшләй. 1928 й. алып РСФСР Мәғариф ХК‑ның милли мәктәптәр б‑са инспекторы, 1929 й. — “Башҡортостан”...
ӘБҮБӘКЕР, Б а ш ҡ о р т А т и н г ә н е, Хәйбулла р‑нындағы ауыл
ӘБҮБӘКЕР, Б а ш ҡ о р т А т и н г ә н е, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Фёдоровка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 18 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т. табан 74 км алыҫлыҡта Ташлы й. (Таналыҡ й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 304 кеше; 1920 — 286; 1939 — 283; 1959 — 346; 1989 — 508;...
ӘБСӘЛӘМОВА Әминә Ғәбделәхәт ҡыҙы
ӘБСӘЛӘМОВА Әминә Ғәбделәхәт ҡыҙы (17.8.1958, БАССР‑ҙың Йәрмәкәй р‑ны Иҫке Турай а.), педагог. Пед. ф. д‑ры (2008). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2008), РФ‑тың почётлы мәғариф тармағы хеҙм‑ре (2017). Адыгей пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (Майкоп, 1985) БДПУ‑ла эшләй: 1995—96 йй. мәктәпкәсә педагогика һәм...
ӘБСӘЛӘМОВ Салауат Сабирйән улы
ӘБСӘЛӘМОВ Салауат Сабирйән улы [5.9.1954, БАССР‑ҙың Матрай р‑ны Һабыр а. (БР‑ҙың Йылайыр р‑ны) – 3.1.2005, Өфө], физик. Физика‑матем. ф. д‑ры (2005). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1976) шунда уҡ эшләй (1994—95 йй. БДУ‑ның Сибай филиалында тәбиғи фәндәр ф‑ты деканы). Фәнни эшмәкәрлеге тау тоҡомдарында магнит...
ӘБСӘЛӘМОВ Мөслим Бәхтейәр улы
ӘБСӘЛӘМОВ Мөслим Бәхтейәр улы [12.6.1932, БАССР‑ҙың Хәйбулла р‑ны Юлдыбай а. (БР‑ҙың Йылайыр р‑ны) — 5.7.2009, Өфө, тыуған яғында ерләнгән], яҙыусы. БАССР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1983). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1992). Орск уҡытыусылар ин‑тын (1952), БДУ‑ны (1963) тамамлаған. 1952—92 йй. Юлдыбай урта...
ӘБСӘЛӘМОВ Ирек Фәсхи улы
ӘБСӘЛӘМОВ Ирек Фәсхи улы (25.5. 1931, Сәмәрҡәнд ҡ. — 22.7.2008, Өфө), ветеринар врач. Ветеринария ф. д‑ры (1973), проф. (1975). Сәмәрҡәнд а.х. ин‑тын тамамлағандан һуң (1956) шунда уҡ эшләй. 1979 й. алып Бөрө пед. ин‑тының зоология каф. мөдире, 1980 й. башлап Горький а.х. ин‑тында (1981 й. алып а.х....
ӘБСӘЛӘМ, Э т и м г ә н, Учалы р‑нындағы ауыл
ӘБСӘЛӘМ, Э т и м г ә н, Учалы р‑нындағы ауыл, Мансур а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 58 км һәм Шартым т. юл ст. Т. табан 26 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 192 кеше; 1920 — 331; 1939 — 196; 1959 — 180; 1989 — 106; 2002 — 100; 2010 — 89 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
ӘБСӘЛӘМ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл
ӘБСӘЛӘМ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл, Урғалы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 55 км һәм Урғалы т. юл ст. К. табан 4 км алыҫлыҡта Оло Урғалы й. (Әй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 387 кеше; 1920 — 419; 1939 — 420; 1959 — 310; 1989 — 209; 2002 — 294; 2010 — 244 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ӘБЙӘЛИЛ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл
ӘБЙӘЛИЛ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Таштимер а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 22 км һәм Магнитогорск т. юл ст. (Силәбе өлк.) Көнб. табан 32 км алыҫлыҡта Моһаҡ й. (Йәнгел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 170 кеше; 1959 — 443; 1989 — 717; 2002 — 741; 2010 — 496 кеше. Башҡорттар йәшәй...
ӘБЙӘЛИЛ ТӘЖРИБӘ‑ПРОИЗВОДСТВО ХУЖАЛЫҒЫ, ҡара: “Әбйәлил”.
ӘБЙӘЛИЛ ТӘЖРИБӘ‑ПРОИЗВОДСТВО ХУЖАЛЫҒЫ, ҡара: “Әбйәлил”.
ӘБЙӘЛИЛ СОРТ ҺЫНАУ УЧАСТКАҺЫ
ӘБЙӘЛИЛ СОРТ ҺЫНАУ УЧАСТКАҺЫ. Урал аръяғы дала зонаһы шарттарында үҫтереү өсөн иген һәм мал аҙығы культураларыныңсорттарын һынау, сорттарын һәм гибридтарын һайлап алыу һәм тәҡдим итеү м‑н шөғөлләнә. 1937 й. ойошторола. Әбйәлил р‑ны Михайловка а. урынлашҡан. А.х. культураларының сорт агротехникаһы б‑са...
ӘБЙӘЛИЛ РАЙОНЫ
ӘБЙӘЛИЛ РАЙОНЫ, БР‑ҙың көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан. Көньяҡта — Баймаҡ, төньяҡ‑көнбайышта — Белорет, көнбайышта — Бөрйән, төньяҡта — Учалы р‑ндары һәм көнсығышта Силәбе өлк. м‑н сиктәш. 1930 й. 20 авг. ойошторола (ҡара: Административ район), район составына Тамъян‑Ҡатай кантоны улустары инә. 1963 й....
ӘБЙӘЛИЛ МУЗЕЙЫ
ӘБЙӘЛИЛ МУЗЕЙЫ, Милли музей филиалы (1991). Әбйәлил р‑ны Асҡар а. урынлашҡан. 1990 й. йәмәғәтселек башланғысында Әбйәлил тарих‑тыуған яҡты өйрәнеү музейы булараҡ ойошторола. 1995 й. экспозицияһы асыла. Музей фондында 2,1 меңгә яҡын һаҡлау берәмеге, ш. иҫ. бронза ураҡ һәм балта, боронғо яугирҙың һайманы,...
ӘБЙӘЛИЛ БАШҠОРТ ХАЛЫҠ ХОРЫ
ӘБЙӘЛИЛ БАШҠОРТ ХАЛЫҠ ХОРЫ, Әбйәлил районы мәҙәниәт һарайының башҡорт халыҡ хор ы.1972 й.Әбйәлилр‑нының Асҡара. ойошторола, 1978й. “халыҡ” исемен ала. БР‑ҙың атҡ. халыҡ ижады коллективы (2014). Репертуарында Р.Л.Ғәбитовтың “Уралды маҡтау” поэмаһы, Ҡ.Даян шиғырына Ш.Ш.Ибраһимовтың “Дилә”, Я.Ҡолмой шиғырына...
ӘБЕШ, Миәкә р‑нындағы ауыл
ӘБЕШ, Миәкә р‑нындағы ауыл, Бикҡол а/с ҡарай.Район үҙәгенән Т.38 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнс. табан 36 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан.Халҡы:1906 й.—340 кеше; 1920 — 322; 1939 — 206; 1959 — 200; 1989 — 75; 2002 — 99; 2010 — 78 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002).
Ауылға Бәләбәй өйәҙе Илекәй‑Мең...
ӘБЕТ, Мәләүез р‑нындағы ауыл
ӘБЕТ, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Әбет а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Мәләүез т. юл ст. Көнс. табан 32 км алыҫлыҡта Нөгөш й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 319 кеше; 1920 — 463; 1939 — 284; 1959 — 309; 1989 — 282; 2002 — 279; 2010 — 222 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс...
ӘБЕЛХӘЙЕР, Б а л ғ а й ы р б а т ы р
ӘБЕЛХӘЙЕР, Б а л ғ а й ы р б а т ы р (1693—1748), Ҡаҙаҡ ханлығының Кесе йөҙ ханы (1710 й. алып). 18 б. 20‑се йй. Кесе йөҙҙөң Рәсәй подданныйлығын ҡабул итеүе һәм башҡорт, ҡалмыҡ, Яйыҡ казактарының ҡаҙаҡтар м‑н мөнәсәбәтен көйләү б‑са ҡаҙаҡ‑Рәсәй һөйләшеүҙәре инициаторы. 1731 й. 10 окт. Кесе йөҙҙөң Рәсәй...
ӘБЕЛ‑ҒАЗИ Баһадир хан
ӘБЕЛ‑ҒАЗИ Баһадир хан, Ә б е л ғ а з и Б а һ а д и р (1603—63), шағир, тарихсы, Хиуа ханы (1643 й. алып). Сыңғыҙхан нәҫеленән. Төрки телендә яҙылған “Шәжәрә‑и төрк” (“Төркиҙәр шәжәрәһе”), “Шәжәрә‑и төрөкмән” (“Төрөкмәндәр шәжәрәһе”) тарихи‑әҙәби ҡомартҡылары авторы, уларҙа башҡорттарҙың, ҡаҙаҡтарҙың,...
