Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ЮЛДАШЕВ Марс Тимербулат улы

ЮЛДАШЕВ Марс Тимербулат улы [14.4.1937, БАССР‑ҙың Миәкә р‑ны Аҙнай а. (БР‑ҙың Бишбүләк р‑ны)], хирург.Мед.ф.д‑ры (1990), проф. (1991). РФ‑тың (2003) һәм БР‑ҙың (1992) атҡ. табибы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1962) Якутск ҡала дауаханаһында эшләй. 1965— 66 йй. һәм 1969 й. алып БДМУ‑ла: 1994 й. башлап...

ЮЛДАШЕВ Владимир Ләбиб улы

ЮЛДАШЕВ Владимир Ләбиб улы (21.9.1954, Калуга өлк. Бабынино ҡсб), психиатр. Мед. ф. д‑ры (1997), проф. (1998). БР‑ҙың атҡ. табибы (2005), БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2004). БДМИ‑ны тамамлаған (1978), 1980 й. алып Респ. психиатрия дауаханаһында эшләй. 1981 й. башлап БДМУ‑ла: 1995 й. алып дипломдан...

ЮЛДАШЕВ Әхнәф Әхмәт улы

ЮЛДАШЕВ Әхнәф Әхмәт улы [30.7. 1920, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Кәлшәле а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны) — 1988 й. авг., Мәскәү], тел белгесе. Филол. ф. д‑ры (1966), проф. (1967). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1970). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Куйбышев пед. ин‑тын тамамлаған (1947). 1938—42 йй. Баймаҡ р‑нының 2‑се...

ЮЛДАШБАЕВА Фәүзиә Ураҙйән ҡыҙы

ЮЛДАШБАЕВА Фәүзиә Ураҙйән ҡыҙы [22.3.1947, БАССР‑ҙың Матрай р‑ны Әлебай а. (БР‑ҙың Хәйбулла р‑ны) — 16.8.1996, БР‑ҙың Йылайыр р‑ны Юлдыбай а.], шағирә. Яҙыу­сы­лар­ союзы­ ағзаһы (1992). “Һаҡмар муйылының күҙе ҡара” исемле тәүге шиғырҙар йыйынтығы 1985 й. сыға. “Йылайырым—йырлар йырым”(1990), “Сәхрәләргә...

ЮЛДАШБАЕВ Билал Хәмит улы

ЮЛДАШБАЕВ Билал Хәмит улы (2.3.1928, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Юрматы а., хәҙ. Ишембай ҡ. эсендә, — 13.4.2001, Өфө), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1974), проф. (1974). К.А.Тимирязев ис. Башҡорт пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1947) СДПИ‑ла эшләй (1950 й. алып тарих каф. мөдире), 1955—65 йй. ТТӘИ‑лә өлкән...

ЮЛДАШБАЕВ Әмир Мырҙағәли улы

ЮЛДАШБАЕВ Әмир Мырҙағәли улы (25.12.1940, БАССР‑ҙың Хәйбулла районы Аҡъяр а. — 27.4.2017, Өфө ҡ.), философ. Философия фәндәре кандидаты (1972). БР‑ҙың атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре (2000). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1967) 1968 й. тиклем ӨАИ‑ла, 1971 й. алып БДПИ‑ла уҡыта (1987—92 йй. философия...

ЮЛДАШБАЕВ Әмир Мырҙағәли улы

ЮЛДАШБАЕВ Әмир Мырҙағәли улы (25.12.1940, БАССР‑ҙың Хәйбулла р‑ны Аҡъяр а. — 27.4.2017, Өфө), философ. Филос. ф. канд. (1972). БР‑ҙың атҡ. халыҡ мәғарифы хеҙм‑ре (2000). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1967) 1968 й. тиклем ӨАИ‑ла, 1971 й. алып БДПИ‑ла уҡыта (1987—92 йй. филос. каф. мөдире). 1994 й. башлап...

ЮЛДАШБАЕВ Азамат Рәмил улы

ЮЛДАШБАЕВ Азамат Рәмил улы (10.10.1964, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Саҙалы а.), журналист, шағир. БР‑ҙың мәғариф отличнигы (1996). Яҙыусылар­союзы (2004), Журналистар союзы­(2005) ағзаһы. Стәрлетамаҡ пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1989) Ейәнсура р‑нында эшләй: мәктәптәрҙә уҡытыусы (1991 й. тиклем Һаҡмар...

ЮЛДАШ, И с а ҡ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, И с а ҡ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл, Урғалы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 27 км һәм Урғалы т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 33 км алыҫлыҡта Оло Ыйыҡ й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 312 кеше; 1939 — 282; 1959 — 294; 1989 — 182; 2002 — 145; 2010 — 102 кеше. Башҡорттар йәшәй...

ЮЛДАШ, Б ө р й ә н, Фёдоровка р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, Б ө р й ә н, Фёдоровка р‑нындағы ауыл, Михайловка а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 50 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнб. табан 80 км алыҫлыҡта Тилегәҙе й. (Һаҡмар й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 580 кеше; 1920 — 553; 1939 — 310; 1959 — 343; 1989 — 321; 2002 — 382; 2010 — 391 кеше. Башҡорттар...

ЮЛДАШ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Гусев а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 13 км һәм Магнитогорск т. юл ст. (Силәбе өлк.) К.‑Көнб. табан 55 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 237 кеше; 1920 — 283; 1939 — 248; 1959 — 228; 1989 — 287; 2002 — 272; 2010 — 340 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс...

ЮЛДАШ, Ә л м ә ш, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, Ә л м ә ш, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Иҫке Аҡбүләк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 22 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 71 км алыҫлыҡта Байҡы й. (Өфө й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 172 кеше; 1920 — 232; 1939 — 233; 1959 — 186; 1989 — 130; 2002 — 111; 2010...

ЮЛДАШ, А ҡ ҡ у ж а, Учалы р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, А ҡ ҡ у ж а, Учалы р‑нындағы ауыл, Ҡунаҡбай а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 16 км һәм Учалы т. юл ст. Көнб. табан 21 км алыҫлыҡта Урал й. буйында, Илта­бан­ һыу һаҡлағысы эргәһендә урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1245 кеше; 1920 — 1545; 1939 — 1074; 1959 — 805; 1989 — 636; 2002 — 670; 2010 —...

ЮЛДАШ ҺӨЙӘРЕМБӘТОВ

ЮЛДАШ ҺӨЙӘРЕМБӘТОВ (? — 1742 й. сент.), башҡорт ихтилалы­(1735—40) етәкселәренең береһе. Себер­ даруғаһының Көҙәй улусы баш­ҡорто. Шул уҡ улустың старшина­һы. Мулла. 1737 й. ғин. Ҡоҙаш­ Рах­манғоловҡа властарға тоғролоҡ антын бирә. 1737 й. яҙында Урта йөҙ ҡаҙаҡтары м‑н баш күтәреүселәргә ҡораллы ярҙам...

ЮЛДАШ ТӨП БЕЛЕМ БИРЕҮ МӘКТӘБЕ

ЮЛДАШ ТӨП БЕЛЕМ БИРЕҮ МӘКТӘБЕ, Учалы р‑нында урынлашҡан. 1886 й. мәктәп булараҡ асыла, 1919 й. алып 1‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1933 й. — башланғыс, 1936 й. — тулы булмаған урта, 1990 й. — урта мәктәп, 2010 й. хәҙ. статусын ала. 1998 й. З.Х.Рәсүлев исеме бирелә. Китапханаһы, компьютер класы,...

ЮЛДАШ ҠОТЛИН

ЮЛДАШ ҠОТЛИН, мәғдән эҙләүсе (ҡара: Мәғдән ­белгестәре­ һәм мәғд­ән­ эҙ­ләүселәр). Нуғай­ даруғаһы­ның Тәлтем‑Юрматы улусы башҡорто. Шул уҡ улус ­старшинаһы. Крәҫтиәндәр­ һуғышында­ (1773—75) ҡатнашыусы. 1770 й. Нуғай даруғаһы Юрматы улусы Мостаҡ а. янында таш күмер ятҡылығын аса. 1798 й. 8‑се башҡорт...

ЮЛДАШ ҠӘБЕРЛЕГЕ

ЮЛДАШ ҠӘБЕРЛЕГЕ, Пьяный­ Бор­ мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 3 б. аҙ. — б.э. 1 б. ҡарай. Илеш р‑ны Үрге Юлдаш а. ситендә Сөн й. уң ярында урынлашҡан. 1933 й. ер эштәре башҡарған саҡта табылған, 1958 й. В.Ф.Генинг, 1970—71 йй. А.Х.Пшеничнюк тарафынан тикшерелгән. Ҡурғанһыҙ ҡәберлектәр иҫәбенә...

ЮЛДАШ ҠАЛАСЫҒЫ

ЮЛДАШ ҠАЛАСЫҒЫ, П е т е р ‑Т а у, б.э.т. 1‑се мең йыллыҡ уртаһы — б.э. 1‑се мең йыллыҡ уртаһы археологик­ ҡомартҡыһы. Илеш р‑ны Үрге Юлдаш а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 2,5—3 км алыҫлыҡта Сөн й. тамағында урынлашҡан. 1894 й. Ф.Д.Не­фёдов тарафынан асылған, 1969 й. Б.Б.Агеев, 1970 й. А.Х.Пшеничнюк, 1972...

ЮЛДАР

ЮЛДАР, кешеләр, транспорт саралары йөрөү өсөн һалынған (йәки яраҡлаштырылған) ер һыҙаты, юл бәйләнеше. Башҡортостандың тау‑урман райондарында башҡорттар йөк артмаҡлаған хайуандар (ҡара: Артмаҡлы‑менге­ транспорт) үтерлек һыбай юл йәки һуҡмаҡ, дала райондарында башлыса егеүле­ транспорт хәрәкәте өсөн...

ЮЛҒОТЛО”, башҡорт халыҡ йыры

“ЮЛҒОТЛО”, “Юлғотло һунарсы”, башҡорт халыҡ йыры, оҙон­көй. Тәүге тапҡыр 1947 й. Ғ.З.Сө­ләймәнов К.М.Дияровтан яҙып ала, “Башҡорт­халҡ­йырҙары” йыйынтығында баҫтырыла. Легенданың һәм йырҙың артабанғы варианттарын төрлө башҡарыусыларҙан Сөләймәнов, ш. уҡ С.Ә.Галин яҙып ала. Лирик‑эпик йыр. Дияровҡа Баймаҡ...