Список материалов
***ҠЫҪҠАРТЫУҘАР ИСЕМЛЕГЕ
ҠЫҪҠАРТЫУҘАР ИСЕМЛЕГЕ
а., аа. — ауыл, ауылдар
б., бб. — быуат, быуаттар
Б.В. һуғышы — Бөйөк Ватан һуғышы
б.э. — беҙҙең эра
б.э.т. — беҙҙең эраға тиклем
башҡ. — башҡорт
венг. — венгр
губком — губерна комитеты
долл. — доллар
ингл. — инглиз
итал. — итальян
й., йй. — йыл (-дар), йылға (-лар)
кантком —...
*АББРЕВИАТУРАЛАР
АББРЕВИАТУРАЛАР
ААЙ — асыҡ акционерҙар йәмғиәте
АЙ — акционерҙар йәмғиәте
АҠШ — Америка Ҡушма Штаттары
АНК — акционерҙар нефть компанияһы
АСБР — Автономиялы Совет Башҡорт Республикаһы (ҡара: БР)
АСК — агросәнәғәт комплексы
АССР — Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы
АТС — автоматлаштырылған...
БИБЛИОГРАФИЯЛАҒЫ ҠЫҪҠАРТЫУҘАР
авт.‑төҙ. — автор-төҙөүсе
авторҙ. — авторҙаш, авторҙашлык
баҫ. — баҫма
һ.б. — һәм башҡалар
й.к. — йылы күрһәтелмәгән
кит. — китап
киҫ. — киҫәк
М. — Мәскәү
өҫт. — өҫтәлгән
мөхәр. — мөхәррир
ред‑да — редакцияһында
сығ‑ш — сығарылыш
төҙ. — төҙөүсе
төҙәт. — төҙәтелгән
тулыл. — тулыландырылған
тәрж....
...ЛОГИЯ
...ЛОГИЯ (грекса lògos — һүҙ, тәғлимәт), ҡушма һүҙҙәрҙең “фән”, “белем”, “тәғлимәт” мәғәнәһен аңлатҡан өлөшө(мәҫәлән, гематология, кодикология).Тәрж. Р.Ә.Сиражитдинов
"БАШВТОРМЕТ", ААЙ
“БАШВТОРМЕТ”, Башҡортостан икенсел металдары, ААЙ. Тимер-томор, ҡара һәм төҫлө металл һыныҡтарын (ҡара: Икенсел ресурстар) йыйыу һәм эшкәртеүҙе тормошҡа ашыра. Өфөлә урынлашҡан. Составы: Өфө (1931 й. нигеҙләнгән), Раевка, Стәрлетамаҡ, Туймазы, Яңауыл (бөтәһе лә — 1942), Ишембай (1943), Мәләүез, Октябрьский...
“АБДРАХМАН КАНТОН”
“АБДРАХМАН КАНТОН”, башҡ. халыҡ йыры, оҙон көй. Йырҙың легендаһын һәм варианттарын беренсе булып С.Г.Рыбаков Орск өйәҙендә (Юлыҡ а., Рәмиевтәрҙең Солтан приискыһында, Күлтабан күле янындағы йәйләүҙә) яҙып ала һәм “Урал мосолмандарының музыкаһы һәм йырҙары, уларҙың көнкүреше тураһындағы очерк менән”...
“АБДУЛЛА АХУН”
“АБДУЛЛА АХУН”, башҡ. халыҡ йыры, һалмаҡ көй. Тәүге тапҡыр 20 б. 30‑сы йй. Силәбе өлк. Ялан-Ҡатай р‑ны Тойғон а. Ә.Ҡорбанғәлиндән яҙып алына, А.Сер.Ключарёв тарафынан татар халыҡ йырҙары йыйынтығында баҫтырыла (Ҡазан, 1941). Йыр лирик‑эпик характерҙа. Абдулла Дәүләтшинға бағышланған. Йырҙың куплет төҙөлөшө...
“АБҘАҠ”, һауыҡтырыу‑спорт комплексы
“АБҘАҠ”, һауыҡтырыу‑спорт комплексы. Белорет р‑нында Ҡырҡтытау һырты армытында, Яңы Абҙаҡ т. юл ст. көньяҡ-көнбайышҡа 2,5 км һәм Белорет ҡ. көньяҡ-көнсығышҡа табан 30 км алыҫлыҡта урынлашҡан.
Тау саңғыһы үҙәгенән һәм ял йортонан тора. Тау саңғыһы үҙәгенә яҡынса 18 км оҙонлоҡтағы, 300 м ашыу бейеклектән...
“АБЗЕЛИЛ”, гәзит
“АБЗЕЛИЛ” (“Әбйәлил”), ижт.-сәйәси гәзит. Ойоштороусылары — БР-ҙың Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, БР-ҙың «“Осҡон” редакция‑нәшриәт комплексы» ДУП‑ы. Әбйәлил р‑ны Асҡар а. аҙнаһына 3 тапҡыр урыҫ телендә сыға. 1957 й. “Осҡон” гәз. тәржемә баҫмаһы булараҡ “Искра” исеме м‑н нәшер ителә башлай,...
“АВАНГАРД”
“АВАНГАРД”, федераль хөкүмәт пр‑тиеһы. Химия продукцияһы етештерә, сәнәғәт шартлаусан матдәләрен һынай һәм етештерә, һуғыш припастарын утилләштереүҙе тормошҡа ашыра. Стәрлетамаҡ ҡ. урынлашҡан. Составы: тауар продукцияһы, ағас тара, аҙ күләмле химия производстволары. Нитроэмалдәр, эреткестәр, нитролактар,...
“АВАНГАРД”, гәзит
“АВАНГАРД”, ижт.‑сәйәси гәзит. Ойоштороусылары — БР-ҙың Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, БР‑ҙың «“Авангард” гәзите редакцияһы» ҡаҙна пр‑тиеһы. Кушнаренко р‑ны Кушнаренко а. аҙнаһына 3 тапҡыр урыҫ һәм татар (“Яңа көн” — “Яңы көн”) телдәрендә сыға. 1932 й. мартынан татар телендә “Яңа җиңүләргә”...
“АВГУСТ”
“АВГУСТ” ғилми-производство предприятиеһы, ЯСЙ. Универсаль таҙартыусы, изоляциялаусы машиналар, төрлө диаметрҙағы магистраль үткәргес торбаларҙы төҙөү һәм ремонтлау өсөн бәләкәй механизациялау ҡоролмаларын эшләп сығара. Өфөлә урынлашҡан. 1992 й. ойошторола. Составы: йыйыу, буяу, металл эшкәртеү цехтары...
“АВИШ”, ЯСЙ
“АВИШ”, ЯСЙ. Корпуслы мебель эшләүҙе, аркалы конструкциялар етештереү һәм монтажлауҙы тормошҡа ашыра; ремонт-төҙөлөш эштәрен башҡара; автотранспорт хеҙмәтен күрһәтә. Бүздәк р‑ны Бүздәк а. урынлашҡан. 1991 й. нигеҙ һалына. А. составы: мебель цехы (1993 й. нигеҙләнгән), аркалы конструкциялар етештереү...
“АВТОКОМПЛЕКТ”, ААЙ
“АВТОКОМПЛЕКТ”, автотрактор электр йыһаздары, даими магниттар һәм төҫлө ҡойолмалар етештереү пр‑тиеһы. 1971 й. Октябрьский ҡ. “Автоприбор” з‑ды булараҡ нигеҙ һалына, 1973 й. файҙаланыуға тапшырыла, 1986 й. алып ПБ, 1993 й. — акционерҙар компанияһы, 1994 й. — “АПри” акционерҙар компанияһы, 1999 й. —...
“АВТОМОБИЛСЕ”
“АВТОМОБИЛСЕ”, Автотранспорт колледжының спорт клубы. Өфөлә урынлашҡан. 1969 й. асыла. Стадионы, саңғы базаһы, спорт залы (22x9 м), спорт майҙансығы, саңғы трассаһы, саңғы спорты музейы бар. Автомобиль спорты, армспорт, баскетбол, волейбол, гер спорты, еңел атлетика, йөҙөү, көрәш, мини‑футбол, өҫтәл...
“АВТОНОМИЯЛЫ БАШҠОРТ СОВЕТ СОЦИАЛИСТИК РЕСПУБЛИКАҺЫ СИКТӘРЕН КИҢӘЙТЕҮ ТУРАҺЫНДА”
“АВТОНОМИЯЛЫ БАШҠОРТ СОВЕТ СОЦИАЛИСТИК РЕСПУБЛИКАҺЫ СИКТӘРЕН КИҢӘЙТЕҮ ТУРАҺЫНДА” (“О расширении границ Автономной Башкирской Социалистической Советской Республики”), Оло Башҡортостан сиктәрен юридик яҡтан нығытыу т‑дағы 1922 й. 14 июнендәге Бөтә Рәсәй ҮБК декреты. Документҡа ярашлы Өфө губернаһы бөтөрөлә;...
“АВТОНОМИЯЛЫ БАШҠОРТ СОВЕТ СОЦИАЛИСТИК РЕСПУБЛИКАҺЫ СИКТӘРЕН ӨҪТӘМӘ ҮҘГӘРТЕҮ ТУРАҺЫНДА”
“АВТОНОМИЯЛЫ БАШҠОРТ СОВЕТ СОЦИАЛИСТИК РЕСПУБЛИКАҺЫ СИКТӘРЕН ӨҪТӘМӘ ҮҘГӘРТЕҮ ТУРАҺЫНДА” (“О дополнительном изменении границ Автономной Башкирской Социалистической Советской Республики”), Бөтә Рәсәй ҮБК‑ның 1922 й. 17 авг. декреты. Документҡа ярашлы БАССР-ҙан Силәбе губернаһына, БАССР-ҙың Дыуан-Ҡошсо...
“АВТОНОМИЯЛЫ СОВЕТ БАШҠОРТ РЕСПУБЛИКАҺЫНЫҢ ДӘҮЛӘТ ҠОРОЛОШО ТУРАҺЫНДА”
“АВТОНОМИЯЛЫ СОВЕТ БАШҠОРТ РЕСПУБЛИКАҺЫНЫҢ ДӘҮЛӘТ ҠОРОЛОШО ТУРАҺЫНДА” (“О государственном устройстве Автономной Советской Башкирской Республики”), респ. РСФСР составындағы хоҡуҡи хәлен билдәләү т‑дағы РСФСР Бөтә Рәсәй ҮБК һәм ХКС‑ының 1920 й. 19 майындағы декреты. Документ б‑са АСБР‑ҙа дәүләт власы...
“АВТОНОРМАЛЬ”
“АВТОНОРМАЛЬ” Бәләбәй заводы, ААЙ. Автомобилдәргә, тракторҙарға беркетеү изделиелары (4500‑гә яҡын төр) етештерә. “А.” составы: автомат, металл әҙерләү (икеһе лә 1968 й. нигеҙләнгән), пружиналар, термик, металл ҡапламалары, табаҡлы штамплау (бөтәһе лә — 1969), болттар, гайкалар, ваҡ беркетеү деталдәре,...
“АГИТАТОР-ПРОПАГАНДИСТ”, журнал
“АГИТАТОР-ПРОПАГАНДИСТ”, ижтимағи‑сәйәси журнал. РКП(б)‑ның Башҡортостан өлкә комитеты органы. 1923 й. Өфө ҡ. айына 1 тапҡыр урыҫ телендә сыға. Журналда совет власын яҡларға саҡырған агитацион мәҡәләләр баҫтырыла, большевизм идеялары пропагандалана.
Тәрж. Р.М.Шәрипова
...
