Список материалов
МАТЕМАТИК СТАТИСТИКА
МАТЕМАТИК СТАТИСТИКА, математиканың объекттар һәм күренештәрҙең билдәләре т‑дағы статистик мәғлүмәттәрҙе системаға һалыу, эшкәртеү һәм файҙаланыу ысулдарын өйрәнгән бүлеге. Статистика алымы һығымталарҙың ышаныслы һәм аныҡ булыуын баһалау өсөн һайлап алыу ысулын (объектты йәки күренеште ентекле тикшереү...
МАТЕМАТИК МОДЕЛЬ ӘҘЕРЛӘҮ
МАТЕМАТИК МОДЕЛЬ ӘҘЕРЛӘҮ, танып белеү объекттарын моделдәрҙә тикшереү; характеристикаларын билдәләү һәм аныҡлау өсөн әйберҙәрҙең, күренештәрҙең (йәнле һәм йәнһеҙ системалар, инженер конструкциялары, биол., физик, химик, соц.‑иҡт. процестар) моделдәрен төҙөү һәм уларҙы өйрәнеү. Үҙ аллы фән булараҡ 20...
МАТЕМАТИК ЛОГИКА
МАТЕМАТИК ЛОГИКА, математиканың матем. иҫбатлауҙары һәм матем. нигеҙҙәрен төҙөү мәсьәләләрен өйрәнгән бүлеге. Төп бүлектәре: классик предикаттар логикаһы, алгоритмдар теорияһы, аксиоматик күмәклектәр теорияһы, иҫбатлауҙар теорияһы. Матем. ҡушымталарынан тыш М.л. фән һәм техниканың төрлө өлкәләрендә...
МАТЕМАТИК ИҠТИСАД
МАТЕМАТИК ИҠТИСАД, иҡт. теорияһының анализлау, прогнозлау, планлаштырыу һәм идара итеү мәсьәләләре комплексын хәл иткәндә иҡт. процестарҙы һәм күренештәрҙе тасуирлау өсөн матем. аппаратын ҡулланған бүлеге. Баланс, динамика, детерминациялау, оптималләштереү, стохастик (фундаменталь матем. ҡулланмайынса...
МАТЕМАТИК БИОЛОГИЯ
МАТЕМАТИК БИОЛОГИЯ, биол. системаларҙы тикшереү өсөн матем. аппаратын файҙаланған интегратив фән. Түбәндәге бүлектәрен айыралар: матем. генетика, матем. физиология, матем. экология. Тереклек т‑дағы фәндең хәҙ. үҫеш осоронда М.б. биоинформатика һәм системалы биол. м‑н тығыҙ бәйләнгән. Геномдарҙы анализлауҙы...
МАТЕМАТИК АНАЛИЗ
МАТЕМАТИК АНАЛИЗ, математиканың функцияларҙы дифференциаль һәм интеграль иҫәпләмәләр ысулдары м‑н тикшереүгә арналған бүлеге. Функция, сығарылма, интеграл, һан рәттәре, функциональ эҙмә‑эҙлелектәр һ.б. төшөнсәләр м‑н эш итә. Дифференциаль тигеҙләмәләрҙе, интеграль тигеҙләмәләрҙе, ысын үҙгәреүсәндәрҙең...
МАТВИЕВСКИЙ Павел Евменович
МАТВИЕВСКИЙ Павел Евменович (3.3.1904, Полтава губ. Бобрик а. — 3.3.1987, Ырымбур ҡ.), тарихсы. Тарих ф. канд. (1943), проф. (1966). Днепропетровск халыҡ мәғарифы ин‑тын тамамлаған (1929). 1931 й. алып Мәҙәниәт тарихы ин‑тының һәм бер үк ваҡытта тарих музейының ғилми хеҙм‑ре (Харьков ҡ.). 1940 й. башлап...
МАТВЕЕВКА, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл
МАТВЕЕВКА, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Первомайский а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 39 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. – 108 кеше; 1959 – 189; 1989 – 188; 2002 – 199; 2010 – 206 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты бар. Ауылға 20 б. 30‑сы...
МАТВЕЕВА Людмила Михайловна
МАТВЕЕВА Людмила Михайловна (1.2.1957, Өфө), спортсы. Соц. ф. канд. (2004), проф. (2009). Еңел атлетика б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1985), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (2005). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1998), РФ һәм БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (икеһе лә — 2006), РФ‑тың физик...
МАТВЕЕВА Любовь Дмитриевна
МАТВЕЕВА Любовь Дмитриевна (8.1.1962, Ҡаҙаҡ ССР‑ының Затобольск ҡсб), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2007), проф. (2007). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1983) Ахалкалаки ҡ. — мәктәптә, 1984 й. алып 1‑се пед. уч‑щеһында, 1986 й. — Интернациональ дуҫлыҡ музейында (икеһе лә — Өфө), 1995 й. — Өфө дәүләт иҡт. һәм сервис...
МАТВЕЕВ, Кушнаренко р‑нындағы ауыл
МАТВЕЕВ, К у з н е ц о в, Кушнаренко р‑нындағы ауыл, Матвеев а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 9 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 67 км алыҫлыҡта Сәрмәсән й. буйында, Мәскәү—Өфө автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 287 кеше; 1920 – 325; 1939 – 395; 1959 – 200; 1989 – 86; 2002 – 100; 2010...
МАТВЕЕВ Юрий Геннадиевич
МАТВЕЕВ Юрий Геннадиевич (19.4. 1956, Стәрлетамаҡ ҡ.), инженер‑металлург. Техник ф. д‑ры (1997), проф. (2004). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2003). Силәбе политехник ин‑тын тамамлаған (1979). 1989 й. алып ӨДНТУ‑ла: 1995 й. башлап һыҙма геом. һәм һыҙыу, 2001—15 йй. нефть‑газ промыслаһы ҡорамалдары каф. мөдире,...
МАТВЕЕВ Николай Васильевич
МАТВЕЕВ Николай Васильевич (22.10.1929, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Воздвиженка а. — 12.8.1985, Баймаҡ ҡ.), быраулаусы. 1961—85 йй. “Башкиргеология” ПБ‑ның Баймаҡ геологик разведка партияһында быраулау мастеры булып эшләй. Подольск баҡыр колчеданы ятҡылығын, Юбилейный баҡыр колчеданы ятҡылығын асыуҙа ҡатнашҡан....
МАТВЕЕВ Владимир Николаевич
МАТВЕЕВ Владимир Николаевич (1842—1919, Өфө), педагог. Действительный статский советник (1883). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1865) Ҡазан, Ырымбур, Уральск ҡҡ. уҡыу йорттарында эшләй. 1879— 1919 йй. Өфө ир балалар гимназияһы директоры. Уның етәкс. гимназияла уҡытыуҙы дифференциациялау индерелә, гимназистарҙы...
МАТБУҒАТ ЙОРТО
МАТБУҒАТ ЙОРТО, редакция‑нәшриәт комплексы. 1972 й. архитектор А.А.Пахомов проекты б‑са төҙөлгән. Өфөлә урынлашҡан. М.й. “Башҡортостан” нәшриәте, ш. уҡ ҡуртым шарттарында респ., ҡала гәзит һәм журналдары (“Башҡортостан”, “Башҡортостан ҡыҙы”, “Вечерняя Уфа”, “Йәшлек”, “Йәншишмә”, “Ҡыҙыл таң”, “Молодёжная...
МАТБУҒАТ ДОНЬЯҺЫ
"МАТБУҒАТ ДОНЪЯҺЫ", нәшриәт, БР‑ҙың ҡаҙна пр‑тиеһы. 1994 й. майында БР ЮС‑ы ҡарамағындағы нәшриәт‑полиграфия комплексы булараҡ ойошторола. 1999—2003 йй. БР Президенты Хакимиәте ҡарамағында, 2003 й. алып “М.д.” нәшриәте дәүләт учреждениеһы, 2009 й. хәҙ. статусын ала. Өфөлә урынлашҡан. “Башҡортостан республикаһы...
МАСЬЯНОВ Иван Иванович
МАСЬЯНОВ Иван Иванович [14.2. 1907, Ырымбур губ. Силәбе өйәҙе Красиково а., хәҙ. Силәбе өлк. Верхнеурал р‑ны Красинск ҡсб, — 3.3. 1969, Тирлән ҡсб (Белорет ҡ.), хәҙ. БР‑ҙың Белорет р‑ны Тирлән а.], Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1929 й. алып Силәбе трактор з‑дында, 1931 й. — Учалы...
МАСУДИ
МАСУДИ (Әбү әл‑Хәсән Әли ибн әл-Хөсәйен; 9 б. аҙ., Бағдад — 956/957, Фустат ҡ., Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге), ғәрәп сәйәхәтсеһе, географ, тарихсы. 915—945 йй. Европа, Урта Азия һәм Төньяҡ Африка илдәре буйлап сәйәхәт иткән. Тарих, география, философия б‑са 20‑нән ашыу хеҙмәт авторы, шуларҙың 2‑һе һаҡланып...
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич (13.6.1950, Вильнюс ҡ.), инженер‑механик. Техник фәндәр докторы (2003), профессор (2005). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2011), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй (2014 й. алып нефтте һәм газды...
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич
МАСТОБАЕВ Борис Николаевич (13.6.1950, Вильнюс ҡ.), инженер‑механик. Техник фәндәр докторы (2003), профессор (2005). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2011), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй (2014 й. алып нефтте һәм газды...
