Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ИЛТАБАН, Учалы р‑нындағы ауыл

ИЛТАБАН, Учалы р‑нындағы ауыл, Ҡунаҡбай а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 10 км һәм Учалы т. юл ст. К.‑Көнб. табан 14 км алыҫлыҡта Илтабан һыуһаҡлағысы эргәһендә урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 884 кеше; 1920 – 1053; 1939 – 679; 1959 – 551; 1989 – 461; 2002 – 526; 2010 – 480 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....

ИЛТӘЙ, Салауат р-нындағы ауыл

ИЛТӘЙ, Салауат р-нындағы ауыл, Янғантау а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 12 км һәм Кропачёво т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнс. табан 41 км алыҫлыҡта Йүрүҙән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 418 кеше; 1920 – 428; 1939 – 282; 1959 – 251; 1989 – 144; 2002 – 161; 2010 — 153 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....

ИЛТИРӘК, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл

ИЛТИРӘК, Иҫке Андреевка, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Шайморат а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 11 км һәм Ҡабаҡ т. юл ст. К. табан 15 км алыҫлыҡта Иштиле й. (Өршәк й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 366 кеше; 1920 — 535; 1939 – 423; 1959 – 880; 1989 – 592; 2002 – 660; 2010 — 626 кеше....

ИЛТУҒАН, Ҡырмыҫҡалы р-нындағы ауыл

ИЛТУҒАН, Ҡырмыҫҡалы р-нындағы ауыл, Иҫке Муса а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 12 км һәм Ҡарлыман т. юл ст. К.‑Көнб. табан 20 км алыҫлыҡта Эләңке й. (Өршәк й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 818 кеше; 1920 – 903; 1939 – 727; 1959 – 629; 1989 – 415; 2002 – 699; 2010 — 428 кеше. Башҡорттар,...

ИЛҺАМОВ Марат Әҡсән улы

ИЛҺАМОВ Марат Әҡсән улы (8.4.1934, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Ярлыҡап а.), инженер-механик. РФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), БР ФА акад. (1998), физика‑матем. ф. д‑ры (1970), проф. (1972). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1957) 100‑сө почта йәшниге тәжрибә КБ‑нда эшләй (Өфө). 1962—91 йй. СССР ФА‑ның Ҡазан фәнни үҙәгенең...

ИЛҺАМОВ Тамерлан Айсар улы

ИЛҺАМОВ Тамерлан Айсар улы (22.6.1994, БР‑ҙың Әбйәлил районы Асҡар а. — 4.7.2022, тыуған яғында ерләнгән). Гвардия прапорщигы. Рәсәй Федерацияһы Геройы (2022). Сүриәләге хәрби хәрәкәттәрҙә (2014—17), Донецк һәм Луганск Халыҡ Республикаларын һаҡлау буйынса махсус хәрби операцияла (2022) ҡатнашыусы. 2012 й....

ИЛҺАМОВ Тамерлан Айсар улы

ИЛҺАМОВ Тамерлан Айсар улы (22.6.1994, БР‑ҙың Әбйәлил районы Асҡар а. — 4.7.2022, тыуған яғында ерләнгән). Гвардия прапорщигы. Рәсәй Федерацияһы Геройы (2022). Сүриәләге хәрби хәрәкәттәрҙә (2014—17), Донецк һәм Луганск Халыҡ Республикаларын һаҡлау буйынса махсус хәрби операцияла (2022) ҡатнашыусы. 2012 й....

ИЛЬИН Александр Алексеевич

ИЛЬИН Александр Алексеевич (14.12.1948, БАССР‑ҙың Өфө р‑ны Нижегородка а. — 22.10.1997, Өфө), радиоинженер. В.И.Ульянов ис. Ленинград электротехника ин‑тын тамамлағандан һуң (1974) Башҡ‑н “Прогресс” ПБ‑нда эшләй: инженер-конструктор, 1977 й. алып төп инженер, 1979 й. — сектор нач., 1985 й. — “Рассвет”...

ИЛЬИН Арлен Михайлович

ИЛЬИН Арлен Михайлович (8.1.1932, Ленинград — 23.6.2013, Мәскәү), математик. РФА акад. (2000), физика-матем. ф. д‑ры (1988), проф. (1988). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1954) шунда уҡ эшләй. 1963 й. алып СССР ФА‑ның В.А.Стеклов ис. Математика ин‑ты Свердловск бүлексәһенең бүлек мөдире. 1973—87 йй. СССР...

ИЛЬИН Виктор Иванович

ИЛЬИН Виктор Иванович (29.6.1962, Бөрө ҡ.), спортсы. Уҡ атыу б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1996). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2006). Бөрө пед. ин‑тын тамамлаған (1990). “Буревестник” ДСО‑һы, Бөрө профсоюздары физкультура-спорт йәмғиәте ДЮСШ тәрбиәләнеүсеһе (тренерҙары В.А.Красильников,...

ИЛЬИН Сергей Семёнович

ИЛЬИН Сергей Семёнович (17.3.1905, Ҡазан губ. Сөнчәләй а. — 1978, Ярославль ҡ.), агроном. А.х. ф. д‑ры (1952), проф. (1952). Ҡазан а.х. һәм урмансылыҡ ин‑тын тамамлаған (1930). 1957—62 йй. БДУ‑ның ботаника каф. мөдире, 1966—70 йй. Биология ин‑тының (Өфө) өлкән ғилми хеҙм‑ре. Фәнни хеҙмәттәре тупраҡта...

ИЛЬИН Сергей Спиридонович

ИЛЬИН Сергей Спиридонович [5.4.1925, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Андреевка а. (хәҙ. БР‑ҙың Өфө р‑ны Сергеевка а.) – 5.2.1945, Врицен ҡ., Германияның Бад‑Фрайенвальде ҡ. ерләнгән], лейтенант. Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Әстерхан хәрби пехота уч‑щеһын тамамлаған (1944). 1943 й....

ИЛЬИНА Елена

ИЛЬИНА Елена (ысын исеме Прейс Лия Яковлевна; 16.6.1901, Воронеж губ. Острогожск ҡ. – 2.11.1964, Мәскәү), яҙыусы, тәржемәсе. “Был минең мәктәбем” (“Это моя школа”; 1955), “Арыу‑талыуҙы белмәҫ юлсы” (“Неутомимый путник”; 1964) повестары, балалар өсөн хикәйәләр һәм шиғырҙар авторы. Бөйөк Ватан һуғышы...

ИЛЬИНА Любовь Борисовна

ИЛЬИНА Любовь Борисовна (18.7.1931, Һамар ҡ. — 9.7.1991, Өфө), генетик. Биол. ф. д‑ры (1987), проф. (1988). Силәбе пед. ин‑тын тамамлаған (1953). 1956 й. алып Силәбе политехник ин‑тында, 1962 й. – СССР ФА Себер бүлексәһенең Цитология һәм генетика ин‑тында (Новосибирск ҡ.), 1966 й. — Ставрополь а.х....

ИЛЬИНА ПОЛЯНА, Благовещен р-нындағы ауыл

ИЛЬИНА ПОЛЯНА, Благовещен р-нындағы ауыл, Ильина Поляна а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнс. 14 км һәм Загородная т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 23 км алыҫлыҡта Иҙәк й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 510 кеше; 1920 – 575; 1939 – 645; 1959 – 686; 1989 – 2190; 2002 – 2011; 2010 — 2039 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002)....

ИЛЬИНКА, Учалы р‑нындағы ауыл

ИЛЬИНКА, Учалы р‑нындағы ауыл, Мансур а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 34 км һәм Шартым т. юл ст. К.‑Көнб. табан 7 км алыҫлыҡта Шартым й. (Уй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 822 кеше; 1959 — 103; 1989 — 121; 2002 — 173; 2010 — 173 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға 20 б. 30‑сы йй....

ИЛЬИЧЁВ Валерий Дмитриевич

ИЛЬИЧЁВ Валерий Дмитриевич (28.8.1937, Өфө — 18.5.2013, Мәскәү), орнитолог. Биол. ф. д‑ры (1968), проф. (1973). Д.А.Ильичёвтың улы. МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1959) шунда уҡ эшләй: 1967 й. алып бионика, 1969 й. — орнитология лаб. мөдире. 1973 й. башлап РФА‑ның А.Н.Северцов ис. Экология һәм эволюция проблемалары...

ИЛЬИЧЁВ Дмитрий Андреевич

ИЛЬИЧЁВ Дмитрий Андреевич (7.11.1901, Кострома губ. — окт. 1973, Өфө), урман белгесе. А.х. ф. канд. (1949). БАССР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1970). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ленинград урман‑техника акад. тамамлаған (1930). 1926 й. алып Тубыл ер идаралығында, 1929 й. — Урал урман‑техника ин‑тында...

ИЛЬКИН, Бәләбәй р‑нындағы ауыл

ИЛЬКИН, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Анновка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 9 км һәм Аксаков т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 19 км алыҫлыҡта Арйылға й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 541 кеше (2 торама пункт халҡы бергә иҫәпкә алынған); 1920 — 668; 1939 — 714; 1959 — 559; 1989 — 326; 2002 —...

ИЛЬМЕНИТ

ИЛЬМЕНИТ (Көньяҡ Уралдағы Илмән һырты исеменән), оксидтар класы минералы, FeTiO3. Кристалдары пластинка рәүешендә. Агрегаттары тығыҙ, бөртөклө. Төҫө ҡара, ялтырауығы ярым металдан металға тиклем. Ҡатылығы 5—6, тығыҙлығы 4800 кг/м3, йәбешкәклеге юҡ; аҙыраҡ магнитлы. Акцессор минерал рәүешендә магматик...