Список материалов
ВАҠЫТЛЫ МАТБУҒАТ
ВАҠЫТЛЫ МАТБУҒАТ, билдәле бер ваҡыт эсендә, бер баш аҫтында сыҡҡан йәки сығарылған баҫмалар (гәзиттәр, журналдар, бюллетендәр, йыйынтыҡтар һ.б.); иң мөһим киң мәғлүмәт...
ВАҠЫТЛЫ СЕБЕР ХӨКҮМӘТЕ
ВАҠЫТЛЫ СЕБЕР ХӨКҮМӘТЕ, 1918 й. 28 ғин. Томск ҡ. Себер өлкә думаһы кәңәшмәһендә ойошторола. Марттан Харбин ҡ. (Ҡытай) урынлаша. Май аҙағында Томскиҙа хөкүмәттең бер нисә...
ВАҠЫТЛЫСА БУРЫСЛЫ КРӘҪТИӘНДӘР
ВАҠЫТЛЫСА БУРЫСЛЫ КРӘҪТИӘНДӘР, 1861 й. 19 февр. Положениелар б‑са крепостной бойондороҡлолоҡтан азат ителгән, ләкин түләп алыуға күсерелмәгән крәҫтиәндәр категорияһы...
ВАҠЫФ
ВАҠЫФ, в а ҡ ф (ғәр. туҡталыш), ислам таралған илдәрҙә дин һәм хәйриә өсөн тәғәйенләнгән милек (күсемле һәм күсемһеҙ). Тик табыш килтергән һәм тотонолмай торған милек...
ВАЛЕНТИН
ВАЛЕНТИН (донъяуи исеме Мищук Тимофей Адамович; 14.10.1940, Брест ҡ.), дин әһеле, Өфө һәм Стәрлетамаҡ епискобы (1976—79). Дини тәғлимәт канд. (1970). Митрополит (2004), архиепископ (1988),...
ВАЛЕНТИНОВКА, Архангел р-нындағы ауыл
ВАЛЕНТИНОВКА, Архангел р‑нындағы ауыл, Инйәр а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 20 км һәм Приуралье т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 24 км алыҫлыҡта Мышатҡан й. (Эҫем й. ҡушылдығы)...
ВАЛЕОЛОГИЯ
ВАЛЕОЛОГИЯ (лат. valeo — сәләмәт булыу һәм ...логия), кеше һаулығы һәм сәләмәт йәшәү рәүешен формалаштырған факторҙар т‑дағы фән. Йәш б‑са, мед., пед., һөнәри, соц., экологик...
ВАЛИВАЧ Меркурий Матвеевич
ВАЛИВАЧ Меркурий Матвеевич (25.12.1914, Томск губ. Васильчуки а. — 11.10.1995, Стәрлетамаҡ ҡ.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1986), проф. (1987). РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1980). Б.В....
ВАЛОВАЯ
ВАЛОВАЯ, ҡара ҡарағат сорты. 1987 й. М.Ғ.Әбдиева (БНИИЗиС) һәм В.М.Литвинова (Бөтә Рәсәй баҡсасылыҡ һәм питомниксылыҡ селекция‑технология ин‑ты, Мәскәү) тарафынан ...
ВАЛУЙ
ВАЛУЙ, ү г е ҙ б ә ш м ә к (Russula foetens), базидиомицеттар класының һарыҡ бәшмәге һымаҡтар ғаиләһенә ҡарай. Евразияла, Төньяҡ Америкала таралған. Эшләпәһенең диам. 8—15 см,...
ВАЛЬКОВ Алексей Алексеевич
ВАЛЬКОВ Алексей Алексеевич (11.9.1954, Өфө ҡ.), философ. Философия фәндәре докторы (2001), профессор (2005). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1982) 2019 й. тиклем шунда уҡ эшләй. Фәнни тикшеренеүҙәре...
ВАЛЯВИН Геннадий Георгиевич
ВАЛЯВИН Геннадий Георгиевич (25.12.1938, БАССР‑ҙың Йылайыр р‑ны Йылайыр а. — 16.10.2017, Өфө), инженер-технолог. Техник ф. д‑ры (1987). БР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1996), СССР‑ҙың уйлап...
ВАНЕСЯН Ашот Саркисович
ВАНЕСЯН Ашот Саркисович (30.6. 1946, Өфө), инфекционист. Мед. ф. д‑ры (1990), проф. (1990). Т.И.Степанованың улы. БДМИ‑ны тамамлаған (1969), 1974 й. алып шунда уҡ эшләй, 1996 й. — Респ. онкология...
ВАНЧУХИНА Любовь Ильинична
ВАНЧУХИНА Любовь Ильинична (1.9.1952, Өфө), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (2000), проф. (2013). БР‑ҙың атҡ. иҡтисадсыһы (2008), РФ-тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм-ре (1998). ӨНИ‑не тамамлағандан...
ВАНЫШ-АЛПАУЫТ, Борай р-нындағы ауыл
ВАНЫШ-АЛПАУЫТ, Борай р‑нындағы ауыл, Ваныш а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 12 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.-Көнс. табан 80 км алыҫлыҡта Урыҫ мейесе й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында...
ВАРВАРА Скворчихинская
ВАРВАРА С к в о р ч и х и н с к а я, я ң ғ ы ҙ В. [ысын исеме Архангельская Варвара Васильевна; 20.11.1890, Өфө губ. Өфө өйәҙе Карауловка а. (Силәбе өлк. Ҡытау-Ивановка р‑ны) — 27.2.1966,...
ВАРВАРИНО, Мәләүез р‑нындағы ауыл
ВАРВАРИНО, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Нордовка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 28 км алыҫлыҡта һәм Ергән т. юл ст. К.-Көнб. табан 13 км алыҫлыҡта Һуҡайлы й. буйында урынлашҡан....
ВАРЗИТАМАҠ, Борай р-нындағы ауыл
ВАРЗИТАМАҠ, Борай р-нындағы ауыл, Ваныш а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 14 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 88 км алыҫлыҡта Варзы й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында...
ВАРЗЫ-АЛЕКСЕЕВКА ЗАВОДЫ
ВАРЗЫ-АЛЕКСЕЕВКА ЗАВОДЫ, 1759 й. А.И.Тәвкилев тарафынан Ҡазан даруғаһы Ҡаршын һәм Ҡыр-Йылан улустары башҡорттарынан һатып алынған ерҙәрҙә Варзы й. (Тере Танып й. ҡушылдығы)...
ВАРИАЦИЯЛАР
ВАРИАЦИЯЛАР (лат. variatio — үҙгәреш), 1) теманы (ҡайһы саҡта ике йәки күберәк) артабан үҙгәртеп ҡабатлауҙар м‑н сағылдырыуға ҡоролған муз. форма. Теманың көйө, ритмы, фактураһы,...
