Список материалов
ЗӘҢГӘР УМЫРЗАЯ
ЗӘҢГӘР УМЫРЗАЯ (Mercurialis), һөтлөгән һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 8 төрө билдәле; Евразияла, башлыса Урта диңгеҙ буйында таралған. Башҡортостанда меңйәшәр...
ЗӘҢГӘРҺЫУ ЙӘШЕЛ ЫЛЫМЫҠТАР
ЗӘҢГӘРҺЫУ ЙӘШЕЛ ЫЛЫМЫҠТАР, цианеялар, цианобактериялар (Cyanophyta, Cyanoprokaryota), ябай төҙөлөшлө үҫемлектәр бүлеге. Яҡынса 800 төрө билдәле. Бөтә ер шарында таралған, сөсө һәм...
ЗӘҢГЕ
ЗӘҢГЕ (лат. scorbutus), кеше организмында С витамины (аскорбин к‑таһы) етешмәү арҡаһында барлыҡҡа килә торған ауырыу; коллаген синтезы боҙолоуында һәм тоташтырғыс туҡыманың...
ЗӘРҠУМ
ЗӘРҠУМ (фарс. — ике йөҙлө, алдаҡсы), башҡ. мифологияһында яуыз йән эйәһе, ифрат ҙур йылан. “Урал батыр” эпосы персонажы, йыландар батшаһы Ҡәһҡәһәнең улы. Мифик заттарға...
ЗВЕРЕВ Геннадий Никифорович
ЗВЕРЕВ Геннадий Никифорович (26.8.1953, Һарытау крайы Родничёк ст.), инженер‑геофизик. Техник ф. д‑ры (1982), проф. (1986). БАССР-ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1982). Грозный нефть...
ЗДАНОВИЧ Геннадий Борисович
ЗДАНОВИЧ Геннадий Борисович (4.10.1938, Махачкала ҡ. — 19.11.2020, Силәбе ҡ.), археолог. Тарих фәндәре докторы (2002). Урал дәүләт университетын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ.,...
ЗДОБНОВА ЗОЯ ПЕТРОВНА
ЗДОБНОВА ЗОЯ Петровна (25.3.1926, Чистай ҡ.), тел белгесе. Филол. ф. д‑ры (1983), проф. (1986). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1995), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2001). Ҡазан...
ЗЕЙГМАН Юрий Вениаминович
ЗЕЙГМАН Юрий Вениаминович (27.4.1951, Өфө), тау инженеры. Техник ф. д‑ры (1998), проф. (2003). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2001). ӨНИ‑не тамамлаған (1973), 1976 й. алып...
ЗЕЛЁНАЯ ПОЛЯНА, Әбйәлил р-нындағы ауыл
ЗЕЛЁНАЯ ПОЛЯНА, Әбйәлил р-нындағы ауыл, Ташбулат а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 38 км һәм Ташбулат т. юл ст. К.‑Көнб. табан 11 км алыҫлыҡта Яҡтыкүл буйында урынлашҡан....
ЗЕЛЕНИН Дмитрий Константинович
ЗЕЛЕНИН Дмитрий Константинович [21.10.1878, Вятка губ. Люк а. — 31 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 30). 8.1954, Ленинград], фольклорсы, диалектолог, этнограф. СССР ФА‑ның мөхбир ағзаһы...
ЗЕЛЕНКОВ Евгений Петрович
ЗЕЛЕНКОВ Евгений Петрович (1851 — 23.8.1901, Санкт‑Петербург ҡ.), тау инженеры, эшҡыуар. Фән кандидаты. Санкт‑Петербург университетын тамамлағандан һуң (1870) Ырымбур губернаһының...
ЗЕЛЕНЦОВ Анатолий Александрович
ЗЕЛЕНЦОВ Анатолий Александрович (22.1.1854, Ырымбур губернаһы Бөрө өйәҙе — ?), тау инженеры. Санкт‑Петербург тау институтын тамамлағандан һуң (1876) Уралда эшләй. 1877—78 йй....
ЗЕЛЁНЫЙ КЛИН, Әлшәй р-нындағы ауыл
ЗЕЛЁНЫЙ КЛИН, Әлшәй р-нындағы ауыл, Зелёный Клин а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Раевка т. юл ст. К.‑Көнс. табан 45 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. – 139 кеше; 1959 – 200;...
ЗЕЛЁНЫЙ, Бөрө р-нындағы ауыл
ЗЕЛЁНЫЙ, Бөрө р-нындағы ауыл, Бурны а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.Көнс. 12 км һәм Өфө т. юл ст. Т.Көнб. табан 110 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 321 кеше; 1989 – 617; 2002 –...
ЗЕЛИГЕР ГЕРЦОГИЕЛЛАҺЫ
ЗЕЛИГЕР ГЕРЦОГИЕЛЛАҺЫ (Herzogiella seligeri), мүк һымаҡтар төрө. Асыҡ йәки тоноҡ йәшел төҫтәге йомшаҡ ялтыр кәҫлектәр барлыҡҡа килтереүсе күп йыллыҡ бер өйлө япраҡ һабаҡлы мүк....
ЗЕЛИНСКИЙ Николай Дмитриевич
ЗЕЛИНСКИЙ Николай Дмитриевич (25.1.1861, Тирасполь ҡ. — 31.7.1953, Мәскәү), химик‑органик. СССР ФА акад. (1929). Соц. Хеҙмәт Геройы (1945). Фәнни хеҙмәттәре нефть углеводородтары химияһына...
ЗЕЛПЕ
ЗЕЛПЕ (Euonymus), зелпе һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 200 төрө билдәле, Азияның көнсығышында һәм көньяҡ‑көнсығышында таралған. Башҡортостанда сөйәлле...
ЗЕМЛЕДЕЛЕЦ, ауыл, Күмертау ҡ. эсендә
ЗЕМЛЕДЕЛЕЦ, ауыл, 1964 й. алып Күмертау ҡ. эсендә.
Ауылға 20 б. 20‑се йй. Стәрлетамаҡ кантоны терр‑яһында урыҫтар “Земледелец” ширҡәте булараҡ нигеҙ һала, ш. уҡ йылдарҙа...
ЗЕМЛО Борис Францевич
ЗЕМЛО Борис Францевич (23.11.1921, АСБР‑ҙың Тамъян-Ҡатай кантоны Белорет заводы а., хәҙ. Белорет ҡ., — 17.3.2003, Стәрлетамаҡ ҡ.), актёр, театр эшмәкәре. РСФСР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт...
ЗЕМСТВО
ЗЕМСТВО, бөтә халыҡ ҡатламдарын да үҙ эсенә алған урындағы үҙидара системаһы, 1864 й. 1 ғин. “Губерна һәм өйәҙ земство учреждениелары тураһында положение” б‑са, Земство...
