Список материалов
БАШ МЕЙЕҺЕ ҺЕЛКЕНЕҮ
БАШ МЕЙЕҺЕ ҺЕЛКЕНЕҮ, баш мейеһе травмаһы һөҙөмтәһендә баш мейеһе эшмәкәрлегенең кинәт боҙолоуы. Б.м.һ. булғанда үҙәк нервы системаһында микроструктур (күҙәнәк һәм субкүҙәнәк) кимәлдә морфол. үҙгәрештәр, айырым нейрондар араһында бәйләнештең ваҡытлыса юғалыуы күҙәтелә. Төп симптомдары: ҡыҫҡа ваҡытҡа...
БАУЫР ЦИРРОЗЫ
БАУЫР ЦИРРОЗЫ, бауыр туҡымаһының фиброз тоташтырғыс туҡыма йәки строма м‑н кире ҡайтмаҫлыҡ итеп алмашыныуы м‑н билдәләнгән көсәйә барыусы хроник ауырыу. Килеп сығышы б‑са ағыулы йоғонто (алкоголь, дарыу һ.б.), С һәм В гепатиттарым‑н ауырыу, бауырҙан үт сығыу юлдарының боҙолоуы (билиар) арҡаһында барлыҡҡа...
БАЛЬНЕОТЕРАПИЯ
БАЛЬНЕОТЕРАПИЯ (лат. balneum—һыу инеү һәм терапия), тәбиғи йәки яһалма минераль һыуҙар ҡулланып дауаланыу. Минераль һыуҙарҙың дауалау тәьҫире уларҙа бром, иод, магний һ.б. иондары, углекислый газ, сероводород, азот, тиҙ тарҡалыусан радиоактив матдәләрҙең (радон) булыуына бәйле. Минераль һыуҙарҙы ваннала,...
БАЛАЛАР ХИРУРГИЯҺЫ
БАЛАЛАР ХИРУРГИЯҺЫ, балалар ауырыуҙарын һәм травмаларын диагностикалау һәм хирургик дауалау алымдарын эшләүсе хирургия бүлеге. Респ. фәнни тикшеренеүҙәр 1969 й. БДМИ‑ла профилле каф. ойошторолғандан һуң үткәрелә башлай. Тәүге фәнни эштәр аппендицитты (ш. иҫ. перитонит м‑н ҡатмарлашҡанын) диагностикалау...
БАЛАЛАР ПУЛЬМОНОЛОГИЯ ШИФАХАНАҺЫ
БАЛАЛАР ПУЛЬМОНОЛОГИЯ ШИФАХАНАҺЫ. Ишембай ҡ. урынлашҡан. Климаты континенталь, ҡыш уртаса һалҡын (ғин. уртаса т‑ра −15,5°С), йәй йылы (июлдә уртаса т‑ра 19°С). 1980 й. ҡала балалар пульмонология шифаханаһы булараҡ асыла, 1992 й. алып — респ. балалар пульмонология шифаханаһы, 2011 й. хәҙ. исемен йөрөтә....
БАЛА ТАБЫУ ЙОРТТАРЫ
БАЛА ТАБЫУ ЙОРТТАРЫ, ауырлы ҡатындарға бала тапҡансы, бала тапҡанда һәм бала тапҡандан һуңғы осорҙа, ш. уҡ яңы тыуған балаларға квалификациялы мед. ярҙамы күрһәтеүсе стационар тибындағы дауалау‑иҫкәртеү учреждениелары. Үҙ аллы йәки күп йүнәлешле һаулыҡ һаҡлау ойошмаһының структура бүлеге булараҡ эшләй....
ӘҺЛЕТДИНОВ Эдуард Феликс улы
ӘҺЛЕТДИНОВ Эдуард Феликс улы (13.10.1974,БАССР‑ҙың Благовар р‑ны Первомайск ҡсб), биохимик. Мед. ф. д‑ры (2011).БДМУ‑ны тамамлағандан һуң (1997) шунда уҡ эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге тирә‑яҡ мөхиттәге тотороҡло органик бысратыусыларҙың организмдағы биохимик процестарға һәм ир‑егеттәрҙең репродуктив функцияһына...
ӘХМӘТЙӘНОВА Эльмира Хәмит ҡыҙы
ӘХМӘТЙӘНОВА Эльмира Хәмит ҡыҙы (29.8.1959, Өфө),терапевт, кардиолог. Мед. ф. д‑ры (2006), проф. (2009). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1982) 1986 й. тиклем Респ. клиник дауаханаһында эшләй. 1991 й. алып БДМУ‑ла, бер үк ваҡытта 1999—2000 йй. Өфө хеҙмәт медицинаһы һәм кеше экологияһы ҒТИ‑нда. Фәнни эшмәкәрлеге...
ӘХМӘРОВА Светлана Герцен ҡыҙы
ӘХМӘРОВА Светлана Герцен ҡыҙы (10.3.1963, Өфө), соц. гигиенист. Мед. ф. д‑ры (2000), проф. (2005). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2004). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1986) 5‑се дауаханала эшләй, 1987 й. алып Киров район советының башҡарма ком‑тындағы табип‑хеҙмәт эксперттары комиссияһы (икеһе лә — Өфө) рәйесе....
ӘХМӘҘИЕВ Рөстәм Рәйес улы
ӘХМӘҘИЕВ Рөстәм Рәйес улы (13.1. 1961, Өфө), физиолог. Мед. ф. д‑ры (2006), проф. (2008). БДМИ‑ны тамамлаған (1984), 1987 й. алып шунда уҡ эшләй. 1989 й. башлап Бөтә Рәсәй күҙ һәм пластик хирургия үҙәгендә; 1992—2012 йй. (өҙөклөк м‑н) БДПУ‑ла (2009 й. алып Һаулыҡ мониторингы һәм коррекцияһы үҙәге дир.),...
ӘСӘЛЕК ҺӘМ БАЛАЛЫҠТЫ ҺАҠЛАУ
ӘСӘЛЕК ҺӘМ БАЛАЛЫҠТЫ ҺАҠЛАУ, яралғыны антенаталь һаҡлауға, әсә һәм баланың ауырыуҙарын иҫкәртеүгә һәм һаулығын һаҡлауға, балаларҙы тәрбиәләү, физик, интеллектуаль һәм әхлаҡи үҫтереү өсөн шарттар булдырыуға йүнәлтелгән дәүләт һәм йәмәғәт саралары системаһы. Акушерлыҡһәм гинекология, неонатология һәм...
АШЫҒЫС МЕДИЦИНА ЯРҘАМЫ ДАУАХАНАҺЫ
АШЫҒЫС МЕДИЦИНА ЯРҘАМЫ ДАУАХАНАҺЫ, муниц. һаулыҡ һаҡлау учреждениеһы. Өфөлә урынлашҡан. Дауахана стационарҙан (820 койка), диагностика хеҙмәтенән (5 бүлек, 2 лаб.), операция блогынан (22 операция залы), туҡланыу комб‑тынан һ.б. тора. Стационарҙа 18 клиник бүлек бар: гинекология, неврология, нейрохирургия,...
АШЫҒЫС МЕДИЦИНА ЯРҘАМЫ
АШЫҒЫС МЕДИЦИНА ЯРҘАМЫ, ғүмергә хәүеф янаған осраҡтарҙа (травмалар, ағыуланыу, көтөлмәгән киҫкен ауырыуҙар, бала табыу һ.б.) дауалау-иҫкәртеү учреждениеларынан тыш халыҡҡа тәүлек әйләнәһенә кисектергеһеҙ мед. ярҙамы күрһәтеү системаһы. Һәләкәттәр медицинаһы хеҙмәте м‑н тығыҙ бәйләнгән. А.м.я. күрһәтеүҙе...
АТЕРОСКЛЕРОЗ
АТЕРОСКЛЕРОЗ (гр. athera — бутҡа һәм sklerosis — ҡатыу), артерияларҙың хроник ауырыуы. Аорта, аяҡ, мезентериаль, бөйөр (нефросклероз) артериялары, йөрәк, баш мейеһе тамырҙары һ.б. А. айыралар. Артерияларҙың эске тиресәһенә липопротеидтарҙың липид төйөрсәһе (ул тамырҙар аралығы тарайыуына һәм ағзаларҙы...
АРТРИТ
АРТРИТ (гр. arthron — быуын), быуындар шешеүе. Моноартритҡа (бер быуындың зарарланыуы), полиартритҡа (бер нисә быуындың шешеүе) айырыла. А. барлыҡҡа килеүенә ревматологик һәм аутоиммун ауырыуҙар, синовиоциттар ҡатнашлығындағы патологик хәлдәр булышлыҡ итә. Киҫкен һәм хроник формаларҙа үтә. Төп симптомдары:...
АППЕНДИЦИТ
АППЕНДИЦИТ (лат. appendix — ҡушылма), һуҡыр эсәктең селәүсен һымаҡ үҫентеһенең шешеүе. Селәүсен һымаҡ үҫентенең киңлеге тарайғанда йәки йыуан эсәк таштары м‑н ябылғанда, ҡыл селәүсендәр м‑н тығылғанда, лайлалы тиресә шешенгәндә һ.б. барлыҡҡа килә, был ваҡытта эсәктәрҙәге бактериялар шешеү процесының...
АПИТЕРАПИЯ
АПИТЕРАПИЯ (лат. apis — бал ҡорто һәм терапия), умартасылыҡ продукттары (бал, бал ҡорто ағыуы, балауыҙ, инә ҡорт һөтө, прополис, һеркәләр, һитә) м‑н дауалау. Умартасылыҡ продукттары нигеҙендә әҙерләнгән дарыу препараттарында аминокислоталар, биологик актив матдәләр, витаминдар һ.б. бар; улар иммунитетты...
АНЕСТЕЗИОЛОГИЯ ҺӘМ РЕАНИМАТОЛОГИЯ
АНЕСТЕЗИОЛОГИЯ ҺӘМ РЕАНИМАТОЛОГИЯ, ауыртыуҙы баҫыу, операцияға тиклем, операция ваҡытында һәм унан һуң, ш. уҡ ауыр хәлдәрҙә организмдың йәшәү өсөн мөһим функциялары м‑н идара итеү проблемаларын өйрәнеүсе клиник мед. фәне бүлеге. Башҡортостанда А.һ.р. б‑са фәнни тикшеренеүҙәр 20 б. 60‑сы йй. Н.Ғ.Ғатауллин,...
АНГИНА
АНГИНА (лат. аngina — быуылыу), кешенең аңҡау миндалиналары шешеүҙән барлыҡҡа килгән киҫкен инфекцион ауырыуы. А. тыуҙырыусылар — бактерияларҙың Staphylococcus, Streptococcus һ.б. төркөмдәренә ингән патоген төрҙәре. А. аңҡау миндалиналарының лайлалы тиресәһе шешеүе һәм ҡыҙарыуы хас булған катараль,...
АНАТОМИЯ
АНАТОМИЯ (гр. аnatome — ярыу), организмдың, уның айырым ағзаларының формаһы һәм төҙөлөшө т‑дағы фән; морфологияның бүлеге. Кеше А., хайуандар А. һәм үҫемлектәр анатомияһын айырып йөрөтәләр. Кеше А. һәм хайуандар А. патологик анатомияға һәм остеологияны (һөйәктәрҙең формаһы һәм структураһы), миологияны...
