Список материалов
ИГНАТЬЕВ Руф Гаврилович
ИГНАТЬЕВ Руф Гаврилович (7.9.1818, Мәскәү губ. — 2.1.1886, Ырымбур ҡ.), тәржемәсе, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Лазарев шәреҡ телдәре ин‑тын (Мәскәү), Париж консерваторияһын тамамлаған. 1837 й. алып Мәскәү, Тверь һәм Новгород губ., 1858 й. — Ырымбур губернаһының, 1865—77 йй. һәм 1880 й. башлап Өфө губернаһының...
ИГНАТЬЕВ Семён Денисович
ИГНАТЬЕВ Семён Денисович (14.9.1904, Херсон губ. Карловка а. — 27.11.1983, Мәскәү), совет партия‑дәүләт эшмәкәре. И.В.Сталин ис. Бөтә Союз сәнәғәт акад. тамамлаған (Мәскәү, 1935). 1922—31 йй. Ҡырғыҙ АССР-ында һәм Үзбәк ССР‑ында, 1935 й. алып ВКП(б)‑ның ҮК аппаратында эшләй. 1937 й. башлап ВКП(б)-ның...
ИГНАТЬЕВ Сергей Николаевич
ИГНАТЬЕВ Сергей Николаевич (28.12.1963, Өфө), тренер. Тхэквондо б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (2001). БР-ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (2000). Силәбе физик культура ин‑тын тамамлаған (1989). 1985 й. алып Өфө авиация техникумының дзюдо һәм самбо б‑са тренер‑уҡытыусыһы, 1992 й. — 15‑се СДЮСШОР‑ҙың, 2004 й. —...
ИГОШЕВ Владимир Александрович
ИГОШЕВ Владимир Александрович [28.10.1921, АСБР‑ҙың Бөрө кантоны Асҡын а. (БР‑ҙың Асҡын р‑ны) — 8.1.2007, Мәскәү], рәссам. Проф. (1965). СССР‑ҙың (1991) һәм РСФСР‑ҙың (1965) халыҡ, РСФСР‑ҙың атҡ. (1961) рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын...
ИҒДӘҮЛӘТОВ Зәйни Сирай улы
ИҒДӘҮЛӘТОВ Зәйни Сирай улы [4.1.1913, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Аптраҡ а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) — 13.6.1982, Өфө], актёр. БАССР‑ҙың халыҡ (1970) һәм атҡ. (1954) артисы. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын (1937; М.Ә.Мәһәҙиев курсы) тамамлаған. 1936—74 йй. БАДТ актёры. И. тыуҙырған образдар сатирик үткерлек,...
ИҒМӘТ, Илеш р‑нындағы ауыл
ИҒМӘТ, Илеш р‑нындағы ауыл, Иғмәт а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 18 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 100 км алыҫлыҡта Наҙы й. (Кеүәш й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1009 кеше; 1920 — 1242; 1939 — 833; 1959 — 622; 1989 — 378; 2002 — 340; 2010 — 296 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ СИСТЕМАЛАРЫ
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ СИСТЕМАЛАРЫ, билдәһеҙлек шарттарында яһалма интеллект алымдарын һәм сараларын (эксперт системалар, аныҡ булмаған логика, нейрон селтәрҙәре, генетик алгоритмдар һ.б.) файҙаланып, техник объекттар һәм ойоштороу процестары м‑н идара итеү системалары. И.и.и.с. атом энергетикаһында,...
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ КАНТОН СИСТЕМАҺЫ
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ КАНТОН СИСТЕМАҺЫ, 1798—1865 йй. Башҡортостанда идара итеүҙең хәрби формаһы. Кантон системаһын индереүҙең төп маҡсаты: башҡ. ихтилалдарын булдырмау [ҡара: Башҡорт ихтилалдары (17—18 бб.)], төбәкте колониялаштырыу, Урта Азияға баҫып инеү өсөн плацдарм булдырыу. Башҡорттарҙы хәрби‑хеҙмәтле...
ИДРИЦА УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ
ИДРИЦА УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ, 1942 й. ғин. БАССР‑ҙың Ғафури р‑ны Красноусол ҡасабаһында 219‑сы уҡсылар див. булараҡ ойошторола (2‑се тапҡыр). Див. составында 375‑се, 710‑сы һәм 727‑се уҡсылар һәм 675‑се артиллерия полктары, айырым 45‑се танкыға ҡаршы артиллерия һәм 136‑сы миномёт дивизиондары, 382‑се сапёр...
ИҘӘК, йылға
ИҘӘК, Эҙәк, Оло Иҙәк, йылға, Ҡариҙел й. уң ҡушылдығы. Благовещен р‑ны Александровка а. төньяҡ-көнбайышҡа табан 4 км алыҫлыҡта башлана. Шул уҡ район буйлап төньяҡтан көньяҡ-көнсығышҡа табан аға һәм Ҡариҙел й. (тамағынан 71 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 72 км, басс. майҙаны 706 км2. Ҡатнаш, башлыса ер аҫты...
ИҘӘШ ҠУСҠАРЫ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл
ИҘӘШ ҠУСҠАРЫ, Иҙәштамаҡ, Иҙәш, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Гусев а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 12 км һәм Магнитогорск т. юл ст. (Силәбе өлк.) К.‑Көнб. табан 59 км алыҫлыҡта Иҙәш й. (Оло Ҡыҙыл й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 340 кеше; 1920 — 126; 1939 — 115; 1959 — 119; 1989 — 160; 2002 —...
ИҘӘШ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
ИҘӘШ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Үтәғол а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 71 км һәм Ҡыуандыҡ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 48 км алыҫлыҡта Иҙәш й. (Ҡаҫмарт й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 581 кеше; 1920 — 605; 1939 — 412; 1959 — 474; 1989 — 549; 2002 — 665; 2010 — 613 кеше....
ИҘӘШБАШ, Бүздәк р‑нындағы ауыл
ИҘӘШБАШ, Яңы Сабай, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Сабай а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 46 км алыҫлыҡта Шығай й. (Сәрмәсән й. басс.) үрге ағымында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 174 кеше; 1939 — 267; 1959 — 256; 1989 — 208; 2002 — 192; 2010 — 154 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй...
ИҘЕБАЙ АҠБАЕВ
ИҘЕБАЙ АҠБАЕВ, И.Янбаев (1732; башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1733—1800), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Уҫы даруғаһы Бөрөбаш а. (Мишкә р‑ны) марийы. 1773 й. декабрендә И.А. отряды Йәлдәк ҡәлғәһен ала. 1774 й. ғин.—апр. Уҫы һәм Себер даруғаларында баш күтәреүселәр отрядтары...
ИҘЕЛ
ИҘЕЛ, башҡ. фольклоры персонажы, Урал батыр м‑н Һомайҙың улы. “Урал батыр” эпосында ул бала сағында әсәһенә һөжүм иткән дейеүҙе үлтерә. Әсәһенең фатихаһын алып, И. яуыз көстәргә ҡаршы көрәшеүсе атаһына ярҙамға китә. Урал батыр, И. һәм уның ағалары Нөгөш, Һаҡмар, Яйыҡ м‑н дошманды еңеп сыға. Атаһының...
ИҘЕЛБАЕВ Ғабдулла Сәфәрғәле улы
ИҘЕЛБАЕВ Ғабдулла Сәфәрғәле улы [1893, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Теләүембәт а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) — 7.3.1918, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Баймаҡ а., хәҙ. Баймаҡ ҡ.], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы. 1‑се Ырымбур ир балалар гимназияһын тамамлаған (1914). Ҡазан...
ИҘЕЛБАЕВ Мирас Хәмзә улы
ИҘЕЛБАЕВ Мирас Хәмзә улы (9.12.1945, БАССР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Ишбирҙе а.), әҙәбиәт белгесе, яҙыусы. Филол. ф. д‑ры (2001), проф. (2014). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2009), БР‑ҙың атҡ. халыҡ мәғарифы хеҙм‑ре (1995). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1987). БДУ‑ны тамамлаған (1971). 1970 й. алып...
ИҘЕЛБАЕВ Урал Мирас улы
ИҘЕЛБАЕВ Урал Мирас улы (15.12.1972, Сибай ҡ.), композитор.БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2014). 1987—90 йй. Өфө сәнғәт уч‑щеһында уҡый. ӨДСИ‑не тамамлаған (1997; З.Ғ.Исмәғилев һәм Р.Р.Йыһанов класы). 1991 й. алып Башҡ‑н ТВ эргәһендәге “Аманат” муз. төркөмө артисы, 1992 й. — “Àšéîíä ижади фирмаһы дир.,...
ИҘЕЛБАЙ 1-се, Салауат р‑нындағы ауыл
ИҘЕЛБАЙ 1-се , Б а ҙ р а ҡ 1‑се, Салауат р‑нындағы ауыл, Таймый а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. табан 41 км һәм Кропачёво т. юл ст. (Силәбе өлк.) 70 км алыҫлыҡта Йүрүҙән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 902 кеше; 1920 — 434; 1939 — 349; 1959 — 229; 1989 — 107; 2002 — 112; 2010 — 108 кеше....
ИҘЕЛБАЙ 2-cе, Салауат р-нындағы ауыл
ИҘЕЛБАЙ 2-cе, Баҙраҡ 2-се, Салауат р-нындағы ауыл, Таймый а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. табан 41 км һәм Кропачёво т. юл ст. (Силәбе өлк.) 70 км алыҫлыҡта Йүрүҙән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 607 кеше; 1939 — 602; 1959 — 510; 1989 — 439; 2002 — 408; 2010 — 32 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
