Список материалов
АТЕРОСКЛЕРОЗ
АТЕРОСКЛЕРОЗ (гр. athera — бутҡа һәм sklerosis — ҡатыу), артерияларҙың хроник ауырыуы. Аорта, аяҡ, мезентериаль, бөйөр (нефросклероз) артериялары, йөрәк, баш мейеһе тамырҙары...
АТИНГӘН, Хәйбулла р‑нындағы ауыл
АТИНГӘН, Урыҫ Атингәне, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Атингән а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнб. 24 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т. табан 80 км алыҫлыҡта Атингән й. (Таналыҡ й....
АТЙЕТӘР, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
АТЙЕТӘР, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Атйетәр а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 36 км һәм Шишмә т. юл ст. К.‑Көнс. табан 35 км алыҫлыҡта Асыяҙы й. (Өршәк й. ҡушылдығы) буйында...
АТЛАСОВ Хәбибрахман Ғабдрахман улы
АТЛАСОВ Хәбибрахман Ғабдрахман улы (14.1.1878, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Сәйет посады, хәҙ. Ырымбур өлк. Һаҡмар р‑ны Татар Ҡарғалыһы а. — 15.12.1949, Өфө), земство табибы,...
АТЛЫҒАС, Яңауыл р‑нындағы ауыл
АТЛЫҒАС, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Ишбулды а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К. табан 25 км алыҫлыҡта Атлығас й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы:...
АТМОСФЕРА БАҪЫМЫ
АТМОСФЕРА БАҪЫМЫ, атмосфера тарафынан уның эсендәге предметтарға һәм Ер өҫтөнә яһалған баҫым. Атмосфераның һәр бер нөктәһендә өҫтәге һауаның ауырлығы м‑н билдәләнә,...
АТМОСФЕРА ФРОНТТАРЫ
АТМОСФЕРА ФРОНТТАРЫ, атмосфераның түбәнге ҡатламдарындағы (тропосфера) һалҡын һәм йылы һауа массалары араһындағы күсмә зоналар. А.ф. оҙонлоғо — бер нисә мең км, киңлеге —...
АТМОСФЕРА ЦИРКУЛЯЦИЯҺЫ
АТМОСФЕРА ЦИРКУЛЯЦИЯҺЫ, Ер өҫтөндә һауа әйләнеше. Дөйөм (атмосферала ҙур масштаблы һауа ағымдары йыйылмаһы) һәм урындағы (бриздар, тау-үҙән елдәре һ.б.) А.ц. айыралар....
АТНАБАЕВ Әнғәм Ҡасим улы
АТНАБАЕВ Әнғәм Ҡасим улы [23.2.1928, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Иҫке Күрҙем а. (БР‑ҙың Тәтешле р‑ны) — 13.10.1999, Өфө], шағир, драматург. БР‑ҙың халыҡ шағиры (1997). РСФСР‑ҙың (1988)...
АТНАБАЕВА Зинира Ҡасим ҡыҙы
АТНАБАЕВА Зинира Ҡасим ҡыҙы [21.12.1934, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Иҫке Күрҙем а. (БР‑ҙың Тәтешле р‑ны) — 23.4.2013, Өфө], актриса. РФ‑тың халыҡ (1995), РСФСР‑ҙың атҡ. (1980), БАССР‑ҙың...
АТНАҒОЛОВ Сәләхетдин Саҙрый улы
АТНАҒОЛОВ Сәләхетдин Саҙрый улы [1893, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Һыуыҡҡул а. (БР‑ҙың Йәрмәкәй р‑ны) — 16.8.1938], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре, яҙыусы. 1917 й. алып — һул социал‑революционерҙар...
АТОМДАР ҺӘМ МОЛЕКУЛАЛАР ФИЗИКАҺЫ
АТОМДАР ҺӘМ МОЛЕКУЛАЛАР ФИЗИКАҺЫ, физиканың атомдар, молекулалар һәм уларҙың берләшмәләренең (кластерҙарының) төҙөлөшөн һәм физик үҙенсәлектәрен, ш. уҡ уларҙың үҙ-ара...
АТРОЩЕНКО Валерий Владимирович
АТРОЩЕНКО Валерий Владимирович (9.12.1950, Бөгөлмә ҡ.), инженер‑электромеханик. Техник ф. д‑ры (1991), проф. (1993). СССР-ҙың (1985), БР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (2002), РФ-тың атҡ. нефтсеһе...
АТТРАКТАНТТАР
АТТРАКТАНТТАР (лат. attraho — үҙемә тартып торам), тәбиғи һәм синтетик матдәләр (сигнал биреүсе матдәләр), уларҙы тойған заттарҙа еҫ таратыусы сығанаҡ яғына хәрәкәт итеү...
АТҺӨЙӘР, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл
АТҺӨЙӘР, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл, Һыуыҡҡул а/ с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 12 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 110 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 282 кеше;...
АТЫУ ТИРҘАРЫ
АТЫУ ТИРҘАРЫ, персональ атыу ҡоралынан һәм пневматик ҡоралдан сәпкә маҡсатлы һәм өйрәнеү өсөн атыуға ҡулайлаштырылған ҡоролмалар. А.т. атыу ҡоралдары өсөн рикошет...
АТЫШ
АТЫШ, шарлауыҡ, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Белорет р‑нында Ләмәҙ й. уң ярында, Елмәрҙәк һырты армыттарында урынлашҡан. Атыш сумған һәм Ағуй уҙған ер аҫты йылғалары (А. төньяҡҡа...
АУДИТ
АУДИТ (ингл. audit), иҡт. субъекттарҙың бухгалтер (финанс) отчётлылығын, түләү-иҫәп документтарын, һалым декларацияларын һ.б. финанс йөкләмәләрен бойондороҡһоҙ ведомстволарҙан...
АУКЦИОН
АУКЦИОН (лат. аuctio — халыҡ алдында һатыу), билдәләнгән ваҡытта билдәле урында үткәрелгән халыҡ алдында тауарҙар һатыу ысулы. А. һатыла торған тауарҙы йәки мөлкәтте...
АУЛАҠ
АУЛАҠ, аулаҡ өй, башҡорттарҙа йәштәрҙең бергәләп эшләү йәки күңел асыу өсөн йыйылыуынан торған традицион йола. Көҙгө, ҡышҡы осорҙа ата-әсәләр өйҙә юҡта үткәрелгән,...
