Список материалов
ҠАЛА РЕФОРМАҺЫ (1870)
ҠАЛА РЕФОРМАҺЫ (1870), ҡала үҙидараһы (ҡара: Урындағы үҙидара) реформаһы, Рәсәйҙәге реформаның (19 б. 60—80‑се йй.) бер өлөшө. 1870 й. 16 июнендәге “Ҡала положениеһы”на ярашлы...
ҠАЛА ТИБЫНДАҒЫ ҠАСАБА
ҠАЛА ТИБЫНДАҒЫ ҠАСАБА, ҡала торамаһы категорияһы. РФ‑та, ғәҙәттә, халыҡ һаны 3 мең (курорт ҡасабалары өсөн — 2 мең) кешенән дә кәм булмаған, уның 85%‑тан күберәге ауыл...
ҠАЛА ТӨҘӨЛӨШӨ
ҠАЛА ТӨҘӨЛӨШӨ, ҡала һ.б. торама пункттарҙы планлаштырыу, төҙөү теорияһы һәм практикаһы. Башҡортостанда Ҡ.т. Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылыуынан һуң үҫешә башлай,...
ҠАЛА ТРАНСПОРТЫ
ҠАЛА ТРАНСПОРТЫ, ҡала терр‑яһында һәм ҡала янындағы зонала халыҡ һәм йөк ташыу, ш. уҡ ҡаланы төҙөкләндереү эштәрен башҡарыусы транспорт төрҙәре комплексы. Транспорт...
ҠАЛА УЧИЛИЩЕЛАРЫ
ҠАЛА УЧИЛИЩЕЛАРЫ, юғары типтағы башланғыс уҡыу йорттары. Өйәҙ училищелары урынына “Ҡала училищелары тураһында положение” б‑са ойошторолалар (1872). Халыҡ мәғарифы...
ҠАЛА ҺӘМ АУЫЛ ХАЛҠЫ
ҠАЛА ҺӘМ АУЫЛ ХАЛҠЫ, ҡала һәм ауыл биләмәләрендә йәшәгән халыҡ. Ҡ.һ.а.х. нисбәте торамаларҙы ҡала торамаларына индереү критерийҙарына (ҡара: Ҡала), халыҡ һанының ғәмәли...
ҠАЛА ЭШТӘРЕ БУЙЫНСА ГУБЕРНА ПРИСУТСТВИЕЛАРЫ
ҠАЛА ЭШТӘРЕ БУЙЫНСА ГУБЕРНА ПРИСУТСТВИЕЛАРЫ, Рәсәйҙә ҡала үҙидараһы органдары эшмәкәрлеген күҙәткән урындағы дәүләт органдары. Ҡала реформаһы (1870) барышында 1870 й....
ҠАЛА-АРА ЭЛЕМТӘ УЗЕЛЫ
ҠАЛА-АРА ЭЛЕМТӘ УЗЕЛЫ. Зона эсендәге телефон элемтәһе, кабелле һәм цифрлы телевидение, сымлы радио, ҡала‑ара һәм халыҡ‑ара элемтәгә, Интернетҡа инеү б‑са хеҙмәттәр...
ҠАЛА-ТИРӘ ТРАНСПОРТЫ
ҠАЛА-ТИРӘ ТРАНСПОРТЫ, ҡала тирәһендәге зонала (ҡаланың адм. үҙәгенән йәки ҙур ауылдан 50 км тиклем алыҫлыҡта) пассажирҙар ташыған дөйөм файҙаланыуҙағы транспорт. Автомобиль...
ҠАЛАҠТАУ, һырт
ҠАЛАҠТАУ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. БР‑ҙың Әбйәлил, Учалы р‑ндары һәм Силәбе өлк. буйлап Әбйәлил р‑ны Рәхмәт а. киңлегенән Ям й. (Урал й. басс.) үрге ағымы...
ҠАЛАСЫҠ, нығытылған торама
ҠАЛАСЫҠ, археологик ҡомартҡы, нығытылған торама. Башҡортостанда Ананьин мәҙәниәте, Горохов мәҙәниәте, Ҡара Абыҙ мәҙәниәте, Пьяный Бор мәҙәниәте, Бахмут мәҙәниәте,...
ҠАЛДАР, Күгәрсен р‑нындағы ауыл
ҠАЛДАР, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Волостновка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 25 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 47 км алыҫлыҡта Мәнеү й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы)...
ҠАЛДЫҠ ТАУҘАР
ҠАЛДЫҠ ТАУҘАР, тау иленең экзоген процесс тәьҫире арҡаһында емерелеүенән тороп ҡалған тау тоҡомдарының айырым массивтары. Барлыҡҡа килеүе һәм формалары б‑са ашалыу,...
ҠАЛДЫҠҺЫҘ ТЕХНОЛОГИЯ
ҠАЛДЫҠҺЫҘ ТЕХНОЛОГИЯ, продукцияны ағынты һыу, газ ташландыҡтары һәм етештереү ҡалдыҡтарын барлыҡҡа килтермәгән оптималь (матди һәм энергия ағымдары йомоҡ тоташҡан)...
ҠАЛҠАМАНТИШЕК МӘМЕРЙӘҺЕ
ҠАЛҠАМАНТИШЕК МӘМЕРЙӘҺЕ, Оло Тимер мәмерйәһе. Бөрйән р‑ны Тимер а. төньяҡҡа табан 2 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. үҙәненең уң битләүендә урынлашҡан. Карст мәмерйәһе, урта девон...
ҠАЛҠАН, күл
ҠАЛҠАН, Урал й. басс. күл. Учалы р‑ны Ҡалҡан а. төньяҡ- көнсығышҡа табан 2,5 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Күл өҫтө майҙаны 1,8 км2, оҙонлоғо 2,6 км, уртаса киңлеге 0,6 км, ...
ҠАЛҠАН, тау
ҠАЛҠАН, тау, Учалы р‑ны Ҡалҡан а. төньяҡ‑көнсығышҡа табан 2,5 км алыҫлыҡта Ҡалҡан күле буйында урынлашҡан. Абс. бейеклеге 663 м, оҙонлоғо 2,6 км, төньяҡ‑көнсығыш өлөшөнөң...
ҠАЛҠАН, Учалы р‑нындағы ауыл
ҠАЛҠАН, Учалы р‑нындағы ауыл, Учалы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. табан 26 км һәм Учалы т. юл ст. 18 км алыҫлыҡта Урал й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1139 кеше;...
ҠАЛҠЫУЛЫҠ
ҠАЛҠЫУЛЫҠ, тирә‑яғындағы терр‑яларға ҡарата күтәренке, абс. бейеклеге 200 м ашыу булған ер өҫтө участкаһы. Төҙөлөшө б‑са тектоник характерҙа (йыйырсыҡлы), барлыҡҡа...
ҠАЛМАҘАН, Мишкә р‑нындағы ауыл
ҠАЛМАҘАН, Мишкә р‑нындағы ауыл, Оло Шаҙы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 18 км һәм Загородная т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 121 км алыҫлыҡта Ҡалмаҙан й. (Бөрө й. басс.) буйында...
