Список материалов
ПАНКРЕАТИТ
ПАНКРЕАТИТ (гр. paјnkreas — ашҡаҙан аҫты биҙе), ашҡаҙан аҫты биҙенең шешеүе. Киҫкен П. (КП) һәм хроник П. (ХП) айырыла. Сәбәптәре: бауырҙан тыштағы үт сығарыу юлдары ауырыуҙары;...
ПАНОВ Александр Константинович
ПАНОВ Александр Константинович (1.5.1940, Чкалов өлк. Григорьевка утары — 28.1.2015, Стәрлетамаҡ ҡ.), инженер‑механик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991). Техник ф. д‑ры (1988), проф....
ПАНОВ Николай Михайлович
ПАНОВ Николай Михайлович (23.5.1951, Райчихинск ҡ. — 16.6.2021, Стәрлетамаҡ ҡ.), актёр. РФ‑тың (1999) һәм БАССР‑ҙың (1986) атҡаҙанған артисы, БР‑ҙың халыҡ артисы (1991). Театр эшмәкәрҙәре...
ПАНТЕЛЕЕВ Александр Васильевич
ПАНТЕЛЕЕВ Александр Васильевич (7.4.1932, Великие Луки ҡ. — 31.7.1990, Вологда ҡ.), сценограф, рәссам. РСФСР‑ҙың (1974) һәм БАССР‑ҙың (1966) атҡ. рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1956)....
ПАНТЕЛЕЕВА Катарина Андреевна
ПАНТЕЛЕЕВА Катарина Андреевна (29.8.1987, Белорет ҡ.), спортсы. Пуля менән атыу б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2006). “Металлург” (Белорет; тренеры В.И. Зеркин)...
ПАНТЕЛЬКИН Анатолий Александрович
ПАНТЕЛЬКИН Анатолий Александрович [15.9.1919, АСБР‑ҙың Юрматы кантоны Кирюшкин а. (БР‑ҙың Фёдоровка районы) — 14.3.1945, Венгрия], лётчик, майор (1945). Советтар Союзы Герой (1945)....
ПАНТУХ Борис Израйлевич
ПАНТУХ Борис Израйлевич (10.10. 1941, Рыбинск ҡ. — 6.10.2000, Чайковский ҡ.), химик‑технолог. Техник ф. д‑ры (1987). БАССР‑ҙың атҡ. химигы (1985), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1985). Ярославль...
ПАНТЮРКИЗМ
ПАНТЮРКИЗМ, нигеҙен төрки халыҡтарҙы бер милләткә берләштереү идеяһы тәшкил иткән ижт.‑сәйәси доктрина. 19 б. аҙ. төрки‑мосолман зыялылары мөхитендә яралған; йәдитселектә...
ПАНФИЛОВ Александр Вячеславович
ПАНФИЛОВ Александр Вячеславович (3.6.1959, БАССР‑ҙың Ҡалтасы р‑ны Надеждин а.), хәрби эшмәкәр. Рәсәй Федерацияһы Геройы (2002). Техник ф. д‑ры (2001), проф. (2005). РФ‑тың атҡ. фән...
ПАНЧ Петро
ПАНЧ Петро (ысын исеме Панченко Пётр Иосифович; 22.6.1891, Харьков губ. Валки ҡ. — 1.12.1978, Киев), яҙыусы. “Сысҡан оялары” (“Мышиные норы”; 1926), “Зәңгәр эшелондар” (“Голубые...
ПАНЧЕНКО Владислав Яковлевич
ПАНЧЕНКО Владислав Яковлевич (15.9.1947, Барановичи ҡ.), физик. РФА акад. (2008), БР ФА‑ның почётлы акад. (2016), физика‑матем. ф. д‑ры (1990), проф. (1994). РФ‑тың атҡ. фән эшмәкәре (1997)....
ПАР БАҪЫУЫ
ПАР БАҪЫУЫ, п а р, бөтә вегетация осоронда йәки уның бер өлөшөндә үҫтерелеүсе культураларҙан азат булған, яҡшы ашланған, ентекләп эшкәртелгән һәм ҡый үләндәренән таҙартылған...
ПАРА‑СКИ
ПАРА‑СКИ п а р а ш ю т - т а у с а ң ғ ы һ ы б ‑ с а и к е б ә й г е, парашют спорты төрө, тау битенә аныҡ төшөү б‑са һикереүҙе һәм гигант слаломды үҙ эсенә ала. Башҡортостанда...
ПАРАБОЛИК ТИГЕҘЛӘМӘЛӘР
ПАРАБОЛИК ТИГЕҘЛӘМӘЛӘР, айырым сығарылмалы һәм коэф. матрицаһы ыңғай билдәләнгән дифференциаль тигеҙләмәләр класы. Йылы үткәреүсәнлек, диффузия, шыйыҡлыҡты һәм газды...
ПАРАДИГМА
ПАРАДИГМА (гр. parádeigma — миҫал, өлгө), бер‑береһенә ҡапма‑ҡаршы ҡуйылған һәм ш. уҡ ваҡытта дөйөм билдәләре йәки ассоциатив мөнәсәбәттәренең барлығы б‑са берләшкән...
ПАРАЗИТАР АУЫРЫУҘАР
ПАРАЗИТАР АУЫРЫУҘАР, кешенең, хайуандарҙың һәм үҫемлектәрҙең паразиттар тыуҙырған ауырыуҙар төркөмө.
Кешенең П.а. Медицинала П.а. иң ябайҙар (протозойлылар йәки протозооздар),...
ПАРАЗИТОЛОГИЯ
ПАРАЗИТОЛОГИЯ (паразиттар һәм ...логия), паразиттарҙы, уларҙың хужалары һәм тирә‑яҡ мөхит м‑н үҙ‑ара мөнәсәбәтен, ш. уҡ паразитар ауырыуҙарҙы һәм улар м‑н көрәш сараларын...
ПАРАЗИТТАР
ПАРАЗИТТАР (гр. parásitos — әрәмтамаҡ), икенсе төрҙәр иҫәбенә йәшәгән организмдар. П. облигат, йәки мотлаҡ (вирустар, переноспоралылар, таҫма ҡорттар, тут бәшмәктәре һ.б.),...
ПАРАЛИМПИЯ УЙЫНДАРЫ
ПАРАЛИМПИЯ УЙЫНДАРЫ, терәк‑хәрәкәт аппараты зарарланған һәм күреү һәләтен юғалтҡан инвалидтар өсөн бөтә донъя спорт ярыштары. Олимпия уйындарынан һуң ш. уҡ спорт...
ПАРАМЕТРҘАРҘЫ БАҺАЛАУ
ПАРАМЕТРҘАРҘЫ БАҺАЛАУ, билдәһеҙ параметрҙы үлсәү хаталарының ихтимал бүленеше т‑дағы фараздар моделен файҙаланып, һайланманың ҡиммәттәре б‑са яҡынса билдәләү....
