Материалдар

АЖДАҺА

АЖДАҺА, башҡорт мифологияһында күп башлы ут бөркөп торған яуыз зат. “Әхмәт батыр менән Хоҙайбирҙе батыр”, “Меңйәшәр аждаһаны еңеүсе егет” һ.б. әкиәттәр персонажы....

АЖНАКИН Александр Григорьевич

АЖНАКИН Александр Григорьевич (22.10.1924, Пенза губернаһы Марфин а. — 22.4.1999, Өфө ҡ.), төҙөүсе. РСФСР‑ҙың атҡаҙанған төҙөүсеһе (1974). 1941—45 йй. Өфө моторҙар эшләү заводында,...

АЗАМАТОВ Дамир Мостафа улы

АЗАМАТОВ Дамир Мостафа улы (5.5.1940, БАССР‑ҙың Саҡмағош районы Саҡмағош а. — 27.11.2020, Өфө ҡ.), философ. Философия фәндәре докторы (1986), профессор (1987). БР‑ҙың атҡаҙанған фән...

АЗАМАТОВ Марат Мостафа улы

АЗАМАТОВ Марат Мостафа улы (16.11.1941, БАССР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Саҡмағош а. — 4.4.2002, Өфө), тренер. Шайбалы хоккей б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1978). БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт...

АЗАМАТОВТАР

АЗАМАТОВТАР, идара итеүҙең кантон системаһы осоро эшмәкәрҙәре. Силәбе өйәҙе Атъетәр а. (Ҡурған өлк. Сафакүл р‑ны) мишәрҙәренән. Билдәлеһе: Ихсан А. (1772—?), 1‑се мишәр...

АЗИЕВ Камил Ғәле улы

АЗИЕВ Камил Ғәле улы [16.7.1930, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ҡарғалытамаҡ ҡсб (хәҙ. БР‑ҙың Благовар р‑ны) — 9.1.1999, Омск ҡ.], агроном. В.И.Ленин ис. Бөтә Союз а.х. ФА‑ның мөхбир...

АЗОТ

АЗОТ (Nitrogenium), N, Д.И.Менделеев периодик системаһының V төркөм химик элементы. Тәбиғи А. ике тотороҡло изотоптан тора. Төҫһөҙ, еҫһеҙ, тәме булмаған газ, һауанан еңелерәк;...

АЗОТ КИСЛОТАҺЫ

АЗОТ КИСЛОТАҺЫ, нитрат кислотаһы, HNO3, төҫһөҙ, ҡырҡыу еҫле төтөнләнеп тороусы шыйыҡса; tиреү —41,1°С, tҡайнау 82,6°С, тығыҙлығы 1522 кг/м3. Ҡуйыртылған А.к. — көслө окисландырыусы,...

АЗОТЛЫ АШЛАМАЛАР

АЗОТЛЫ АШЛАМАЛАР, үҫемлектәрҙе туҡландырыу өсөн азот сығанағы булараҡ файҙаланылған минераль матдәләр. Азот кислотаһы һәм аммоний тоҙҙары А.а. етешт. өсөн төп сеймал...

АЗОТФИКСАЦИЯ

АЗОТФИКСАЦИЯ, биологияла: атмосфераның молекуляр азотының бактериялар тарафынан бәйләнеүе һәм уның үҫемлектәр һ.б. организмдар еңел үҙләштерә алырлыҡ берләшмәләргә...