Список материалов
ХАН
ХАН (төркисә), төрки халыҡтарҙа юғары ҡатлам титулы; Монгол империяһында дәүләт башлығы, улусҡа идара итеүсе. Алтын Урҙала Х. титулына Сыңғыҙхан нәҫеле вәкилдәре дәғүә итә алған. Монголдарҙың яулап алыуынан һуң башҡорттар Алтын Урҙа Х. (Батый, Иҙеүкәй, Туҡтамыш, Үзбәк һ.б.),һуңыраҡ Ҡазан ханлығы, Нуғай...
ХАН ҠЫҘЫ”, башҡорт халыҡ йыры
“ХАН ҠЫҘЫ”, башҡорт халыҡ йыры, һалмаҡ көй. Тәүге тапҡыр 1964 й. Н.Д.Шоңҡаров БАССР-ҙың Әлшәй р-ны Исламғол а. Сәлимә Сөләймәнованан, С.Ә.Галин Ҡолтай-Ҡаран а. (икеһе лә — БР-ҙың Миәкә р-ны) Әсмәндиәр Янышевтан яҙып ала. 1991 й. Һамар өлк. Имеләй а. Мөҡәдисә Заһиҙуллинанан яҙып алынған вариантта Р.С.Сөләймәновтың “Башҡорт...
ХАНГИЛДИН Васиҡ Хәйҙәр улы
ХАНГИЛДИН Васиҡ Хәйҙәр улы [12.5.1907, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Һынны а., хәҙ. БР‑ҙың Благовар р‑ны Иҫке Һынны а., — 15.6.1998, Өфө], селекционер. БР ФА‑ның почётлы акад. (1992), а.х. ф. д‑ры (1974), проф. (1961). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1963), РСФСР‑ҙың атҡ. агрономы (1957). Һарытау а.х. һәм мелиорация...
ХАНЖИН Михаил Васильевич
ХАНЖИН Михаил Васильевич (17.10. 1871, Сәмәрҡәнд ҡ. — 30.12.1961, Джамбул ҡ.), Аҡтар хәрәкәте эшмәкәре. Артиллериянан ген. (1919). 1904—05 йй. рус-япон һуғышында, Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Михайловка артиллерия акад. (С.-Петербург, 1899), Офицерҙар артиллерия мәктәбен (С.-Петербург...
ХАНИСЛАМОВ Ғәлләметдин Хөснөтдин улы
ХАНИСЛАМОВ Ғәлләметдин Хөснөтдин улы (1875, Һамар губ. Үрге Узовка а. — 21.1.1942, Чкалов өлк. Илек Һағы ҡала тибындағы ҡасабаһы), дин әһеле. Ырымбур ҡ. 1-се йәмиғ мәсете эргәһендәге мәҙрәсәне тамамлаған. Шул уҡ мәсеттә хеҙмәт иткән (1919 й. алып мәҙрәсә уҡытыусыһы), бер үк ваҡытта 1907—19 йй. “Дин...
ХАНИСЛАМОВ Мәхмүт Ғәлләметдин улы
ХАНИСЛАМОВ Мәхмүт Ғәлләметдин улы (24.1.1918, Ырымбур ҡ. – 4.6.1971, Өфө), зоолог. А.х. ф. канд. (1952). БАССР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1968). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ғ.Х.Ханисламовтың улы. БАХИ-ны тамамлағандан һуң (1942) БАССР Игенселек ХК-ның Баймаҡ дәүләт тоҡомсолоҡ үрсеткесе директоры. 1949–53...
ХАННАНОВ Вәсил Мирғәзийән улы
ХАННАНОВ Вәсил Мирғәзийән улы (26.9.1956, Октябрьский ҡ.), рәссам. РФ-тың (2017) һәм БР-ҙың (1999) атҡ. рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1990). Өфө сәнғәт уч-щеһын тамамлаған (1979; педагогы Л.Ф.Мөғтәбаров). Х. ижади алымы нигеҙендә мәңгелек темаларҙы хәҙ. заман призмаһы аша яңынан фәлс. төшөнөү ята....
ХАННАНОВ Рәсих Нурғәле улы
ХАННАНОВ Рәсих Нурғәле улы (28.10.1931, БАССР-ҙың Ҡырмыҫҡалы р-ны Ҡырмыҫҡалы а.), яҙыусы, журналист. БАССР-ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм-ре (1981). Журналистар союзы (1957), Яҙыусылар союзы (1979) ағзаһы. КПСС ҮК эргәһендәге Юғары партия мәктәбен тамамлаған (Мәскәү, 1969). 1957 й. алып “Трудовая слава” (“Хеҙмәт...
ХАННАНОВ Рәсих Нурғәле улы
ХАННАНОВ Рәсих Нурғәле улы (28.10.1931, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Ҡырмыҫҡалы а.), яҙыусы, журналист. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1981). Журналистар союзы (1957), Яҙыусылар союзы (1979) ағзаһы. КПСС ҮК эргәһендәге Юғары партия мәктәбен тамамлаған (Мәскәү, 1969). 1957 й. алып “Трудовая слава” (“Хеҙмәт...
ХАННАНОВ Рәшит Ахун улы
ХАННАНОВ Рәшит Ахун улы (27.12. 1938, БАССР-ҙың Яңауыл р-ны Яңы Алдар а.), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д-ры (1992), проф. (1994). РФ-тың (1997) һәм БАССР-ҙың (1990) атҡ. юрисы. РФ-тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм-ре (2001). Свердловск а.х. ин-тын (1962), Свердловск юридик ин-тын (1967) тамамлаған....
ХАННАНОВ Шамил Хәбир улы
ХАННАНОВ Шамил Хәбир улы (5.10.1941, БАССР-ҙың Яңауыл р-ны Яңы Артауыл а. — 28.9. 2009, Өфө), физик. Физика-матем. ф. д-ры (1989). Ленинград политехник ин-тын тамамлаған (1967). 1970 й. алып РФА Өфө ФҮ-лә эшләй: 1981 й. башлап Молекулалар һәм кристалдар физикаһы ин-тында лаб. мөдире, 1986 й. – төп ғилми...
ХАННАНОВА Гөлсәсәк Рәсих ҡыҙы
ХАННАНОВА Гөлсәсәк Рәсих ҡыҙы (28.5.1963, Өфө), журналист. БР-ҙың атҡ. матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙм-ре (2017). Журналистар союзы ағзаһы (1988). Р.Н.Ханнановтың ҡыҙы. БДУ-ны тамамлағандан һуң (1985) “Ленинец” гәз. хәбәрсе, 1991 й. алып баш мөхәррир урынбаҫары, 1992 й. башлап “Демиург” нәшриәтенең (Өфө)...
ХАННАНОВА Зөлфиә Миңлебай ҡыҙы
ХАННАНОВА Зөлфиә Миңлебай ҡыҙы (1.1.1970, БАССР-ҙың Дыуан р-ны Иҫке Хәлил а.), шағирә. БР-ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм-ре (2009). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1995). БДУ-ны тамамлағандан һуң (1991) Белорет р-ны мәктәптәрендә, 2001 й. алып “Шоңҡар” ж., 2003 й. — Өфө ҡ. ҡала округының Киров р-ны хакимиәтендә эшләй,...
ХАНОВ Айрат Миҙхәт улы
ХАНОВ Айрат Миҙхәт улы (14.6.1966, БАССР-ҙың Асҡын р-ны Асҡын а.), онколог. Мед. ф. д-ры (2001), проф. (2003). БДМУ-ны тамамлаған (1989). 1990 й. алып Респ. онкология диспансерында бүлек мөдире, 1994 й. башлап БДМУ-ла уҡыта; бер үк ваҡытта 1998—2015 йй. “Профилактик медицина” ЯСЙ (Өфө) дир.,...
ХАНОВ Закирйән Хан улы
ХАНОВ Закирйән Хан улы [7.2.1920, АСБР-ҙың Дыуан-Ҡошсо кантоны Лағыра.(БР-ҙың Салауат р-ны) — 9.8. 1990, Сибай ҡ.], актёр. БАССР-ҙың халыҡ (1978) һәм атҡ. (1971) артисы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1937—40 йй. һәм 1946 й. алып Ҡыйғы колхоз-совхоз театры (ҡара: Минһажев Ғ.исемендәге Ҡыйғы башҡорт халыҡ театры),...
ХАНОВ Олег Закир улы
ХАНОВ Олег Закир улы (11.8.1951, БАССР-ҙың Архангел районы Ҡыҙғы а.), актёр. РСФСР-ҙың атҡаҙанған (1987), БАССР-ҙың халыҡ (1984) һәм атҡаҙанған (1978) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1979). З.Х.Хановтың улы. ӨДСИ-не тамамлағандан һуң (1973; Ғ.Ғ.Ғиләжев, Ф.Ҡ.Ҡасимова курсы) БАДТ актёры, бер үк...
ХАНОВ Рафаэль Рәфил улы
ХАНОВ Рафаэль Рәфил улы (24.3. 1973, Өфө), спортсы. Ауыр атлетика б-са Рәсәйҙең халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1995). Р.Л.Хановтың улы. Башҡ-н физик культура ин-тын тамамлаған (2009). “Өфөлө” спорт клубының ДЮСШ (тренеры Ханов) һәм Юғары спорт оҫталығы мәктәбе (П.С.Горулёв) тәрбиәләнеүсеһе. Рәсәй кубогын...
ХАНОВ Рәфил Лотфулла улы
ХАНОВ Рәфил Лотфулла улы (16.5. 1946, БАССР-ҙың Саҡмағош р-ны Йәмәй а.), спортсы. Ауыр атлетика б-са СССР-ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1972). БР-ҙың атҡ. физик культура хеҙм-ре (1993). “Локомотив” (тренеры Б.М.Мосиевич) һәм “Хеҙмәт” (Г.Л.Аферин) ДСО-лары тәрбиәләнеүсеһе. РСФСР чемп. (1969), СССР...
ХАНОВ Сыңғыҙ Һаҙый улы
ХАНОВ Сыңғыҙ Һаҙый улы [30.12. 1915, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Арҡауыл а. (БР-ҙың Салауат р-ны) — 1941], яҙыусы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡорт пед. ин-тын тамамлағандан һуң (1936) ВКП(б)-ның Башҡ-н өлкә ком-ты эргәһендәге В.И.Ленин һәм И.В.Сталиндың хеҙмәттәрен башҡорт теленә тәржемә...
ХАНОВА Рәзифә Сәлих ҡыҙы
ХАНОВА Рәзифә Сәлих ҡыҙы (15.12. 1948, БАССР-ҙың Дүртөйлө р-ны Гөблөкөсөк а. — 7.9.2015, шунда уҡ),Хеҙмәт Даны орд. тулы кавалеры. 1963 й. алып Дүртөйлө р-нындағы К.Маркс ис. к-зда эшләй (1966—98 йй. һауынсы). 1981—85 йй. юғары күрһәткестәргә өлгәшкән: һәр һыйырҙан уртаса йыллыҡ һауым — 3182 кг (1985...
