Список материалов
ЫҪЛЫҠ, ҡаралты
ЫҪЛЫҠ, традицион хужалыҡ ҡаралтыһы, тире, күн, тиренән эшләнгән өй кәрәк‑ярағын төтөндә сыныҡтырыу, ит ыҫлау өсөн махсус бина. Башлыса ҡайындан, уҫаҡтан, ҡарағайҙан...
ЫҪТАМҒОЛ, Учалы р‑нындағы ауыл
ЫҪТАМҒОЛ, Учалы р‑нындағы ауыл, Уральск а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 45 км һәм Учалы т. юл ст. К.‑Көнб. табан 52 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 430 кеше; 1920 —...
ЫУАНЫШ
ЫУАНЫШ (маныш), башҡорттарҙың Түб. Ағиҙел төркөмө составына ингән башҡорт ҡәбиләһе. Тамғалары теркәлмәгән. Этник яҡтан төрки ҡәбиләләрҙең көслө йоғонтоһон кисергән...
ЫУМАС, традицион аҙыҡ
ЫУМАС, башҡорт аш‑һыуында традицион аҙыҡ. Йомортҡаға, ҡайһы берҙә бер аҙ һыу ҡушып баҫылған сөсө ҡамырҙан эшләнә. Ҡамырҙы ҡул м‑н ыуалар, ыуып яһалған бәләкәй төйөрҙәрҙе...
ЫУТАМЫР
ЫУТАМЫР, цикута (Cicuta), сатыр һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. 8 төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда ағыулы Ы. үҫә....
ЫУЫЛДЫРЫҠ СӘСЕҮ
ЫУЫЛДЫРЫҠ СӘСЕҮ, балыҡтарҙың аталандырыуға алып килеүсе өлгөргән ыуылдырығын һәм орлоҡ шыйыҡсаһын сәсеү процесы. Күпселек балыҡтар ыуылдырыҡты тышҡы мөхиттә, һыуҙа,...
ЭВАКУАЦИЯ ГОСПИТАЛДӘРЕ
ЭВАКУАЦИЯ ГОСПИТАЛДӘРЕ, эвакогоспиталдәр, яралы һәм ауырыу хәрби хеҙм‑рҙәргә мед. ярҙамы күрһәтеү өсөн тәғәйенләнгән ваҡытлыса дауалау учреждениелары. Башҡортостанда...
ЭВЕРСМАНН Александр Герхарт
ЭВЕРСМАНН Александр Герхарт (Август Фридрих) фон (1759, Германия — яҡынса 1837 й.), тау эштәре начальнигы. Галле ун‑тын тамамлаған (Германия). 1780 й. алып Пруссияла хеҙмәт...
ЭВЕРСМАНН Эдуард Александрович
ЭВЕРСМАНН Эдуард Александрович (23.1.1794, Верингхаузен а., Вестфалия — 14.4.1860, Ҡазан ҡ.), урыҫ натуралисы. Петербург ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1842), философия докторы һәм ирекле...
ЭВРИБИОНТТАР
ЭВРИБИОНТТАР (гр. eurys¼— киң һәм bio¼n — йәшәүсе), тирә‑яҡ мөхит шарттарының киң диапазонында йәшәй алған организмдар. Э. стенобионттарға ҡаршы ҡуйыла. Э. өсөн йәшәү стратегияһының...
ЭЗБИЗТАШ
ЭЗБИЗТАШ, бурташ, ултырма тау тоҡомо. Башлыса кальциттан йәки организмдарҙың кальцитлы һөлдә ҡалдыҡтарынан, һирәк осраҡта арагониттан тора. Составына доломиттың,...
ЭЙӘ
ЭЙӘ, башҡорт мифологияһында матди донъя объекттарының хужалары. Э. т‑дағы күҙаллауҙар анимистик ҡараштарҙың (ҡара: Анимизм) иң боронғо ҡатламына ҡарай. Төрлө Э. т‑дағы...
ЭЙӘЛЕК КАТЕГОРИЯҺЫ
ЭЙӘЛЕК КАТЕГОРИЯҺЫ, ниндәй ҙә булһа бер затҡа йәки предметҡа мөнәсәбәт аша объектты белдергән грамматик категория.
Башҡорт телендә Э.к. исем, алмаш, ш. уҡ исем ҡылым...
ЭЙӘР‑ӨПСӨН ЭШЕ
ЭЙӘР‑ӨПСӨН ЭШЕ, ат егеү кәрәк‑ярағының, ғәскәри һәм һунар амуницияһының (ҡара: Ҡорал) төрлө элементтарын эшләү. Башҡорттарҙа традицион шөғөл (ҡара: Һөнәрселек). Башҡортостандың...
ЭЙГЕНСОН Александр Сергеевич
ЭЙГЕНСОН Александр Сергеевич (15.7.1912, Кубань өлк. Армавир а. — 4.4.1999, Өфө), химик‑технолог. Техник ф. канд. (1949). БАССР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1966), СССР‑ҙың почётлы...
ЭЙДИНОВ Семён Григорьевич
ЭЙДИНОВ Семён Григорьевич (11.7. 1911, Өфө — 23.1.1983, Рига), хор дирижёры, муз.‑йәмәғәт эшмәкәре. РСФСР‑ҙың халыҡ артисы (1976) һәм атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1958). Мәскәү консерваторияһын...
ЭЙЕК ЗАКАЗНИГЫ
ЭЙЕК ЗАКАЗНИГЫ. 1972 й. һунар йәнлектәре популяцияһын тергеҙеү маҡсатында зоол. заказник булараҡ ойошторола. 1998 й. заказник терр‑яһының бер өлөшө Мораҙым тарлауығы тәбиғи...
ЭЙФЕЛЬ ЯРУСЫ
ЭЙФЕЛЬ ЯРУСЫ, урта девон бүлегенең аҫҡы бүлексәһе. Эмс ярусында ята, живе ярусы м‑н ҡаплана. А.Дюмон тарафынан Эйфель тауҙарында (Германия) айырып күрһәтелә (1848).
Стратотибы...
ЭЙХЕНВАЛЬД Антон Александрович
ЭЙХЕНВАЛЬД Антон Александрович (13.5.1875, Мәскәү — 1952, Ленинград), композитор, дирижёр, фольклорсы. БАССР‑ҙың халыҡ артисы (1945) һәм атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1944). СССР Композиторҙар...
ЭКАДА 70, бойҙай сорты
ЭКАДА 70, йомшаҡ яҙғы бойҙай сорты. 2006 й. В.В.Сюков (Һамар а.х. ҒТИ), В.Г.Захаров (Ульяновск а.х. ҒТИ), В.Г.Кривобочек (Пенза а.х. ҒТИ), В.И.Никонов (БНИИСХ) тарафынан Волжанка,...
