Список материалов
АЛЪЯҒЫШ, Асҡын р‑нындағы ауыл
АЛЪЯҒЫШ, Асҡын р‑нындағы ауыл, Ҡаҙансы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 40 км һәм Чернушка т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 50 км алыҫлыҡта Алъяғыш й. (Тере Танып й....
АЛЫМОВ Алексей Михайлович
АЛЫМОВ Алексей Михайлович (18.3.1923, Орлов губернаһы Маслово а. — 22.2.2009, БР‑ҙың Өфө районы Михайловка а.), Советтар Союзы Геройы (1945). РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы....
АЛЫҪЛЫҠТЫ ҮЛСӘГЕС
АЛЫҪЛЫҠТЫ ҮЛСӘГЕС, объектҡа тиклем араны контактһыҙ (уға теймәйенсә тороп) билдәләү өсөн ҡоролма. Эшләү принцибына ҡарап оптик (алыҫлыҡты үлсәү билдәле булған нигеҙе...
АЛЬБАНОВ Валериан Иванович
АЛЬБАНОВ Валериан Иванович (26.5.1882, Өфө ҡ. — 1919, ?), алыҫҡа йөҙөү штурманы, поляр тикшеренеүсе. 1891—94 йй. Өфө ир балалар гимназияһында уҡый. Санкт‑Петербург ҡ. алыҫҡа...
АЛЬГОЛОГИЯ, фикология
АЛЬГОЛОГИЯ (лат. аlga — ылымыҡ һәм ...логия), фикология, ботаниканың ылымыҡтарҙы өйрәнеүсе бүлеге. 20 б. уртаһынан А. үҫеше электрон техника, биохимик анализ һәм таҙа культура...
АЛЬДЕБАРАН, йондоҙ
АЛЬДЕБАРАН, Буға α‑һы, эргәһендә һүрән (13‑сө йондоҙ дәүмәле) ҡыҙыл йондоҙо булған гигант ҡыҙыл йондоҙ. Визуаль йондоҙ дәүмәле 0m,86. Радиусы Ҡояштыҡынан яҡынса 50 тапҡырға...
АЛЬДЕГИДТАР, ҡара: Карбониллы берләшмәләр
АЛЬДЕГИДТАР, ҡара: Карбониллы берләшмәләр.
АЛЬМАНАХ
АЛЬМАНАХ (ғәр. әл‑манах — календарь), ниндәй ҙә булһа билдә (тема, жанр, төбәк) б‑са берләшкән әҙәби әҫәрҙәр тупланған периодик булмаған йыйынтыҡ. Башҡортостанда Яҙыусылар...
АЛЬПИНАРИЙ
АЛЬПИНАРИЙ, бейек тау үҫемлектәрен үҫтереү өсөн ташлы тау рәүешендә эшләнгән баҡса йәки парктың бер өлөшө. А. тупраҡта һауа алмашыныуы яҡшы булған ҡояшлы битләүҙәргә...
АЛЬПИНИЗМ
АЛЬПИНИЗМ, спорт төрө, юлһыҙ тау түбәләренә менеү. Башҡортостанда 20 б. 50‑се йй. аҙағынан үҫешә. 1961 й. “Буревестник”, “Зенит”, “Спартак”, “Хеҙмәт” ДСО‑лары эргәһендә...
АЛЬТАИР, йондоҙ
АЛЬТАИР, Ҡарағош α‑һы, аҡ йондоҙ. Визуаль йондоҙ дәүмәле 0m,77. Радиусы б‑са Ҡояштан яҡынса 2 тапҡырға ҙурыраҡ һәм 10 тапҡырға күберәк яҡтылыҡ сәсә. Ерҙән яҡынса 16 яҡтылыҡ...
АЛЬШЕЕВСКИЙ, ҡандала үләне сорты
АЛЬШЕЕВСКИЙ, һары ҡандала үләне сорты. 20 б. 50‑се йй. Н.С.Соломатин (БАССР‑ҙың Әлшәй р‑ны Антонов ис. к‑з) тарафынан ҡырағай ҡандала үләненең урындағы популяцияһынан...
АЛЮМИН ИРЕТМӘЛӘРЕ
АЛЮМИН ИРЕТМӘЛӘРЕ, баҡыр, магний, цинк, кремний, марганец, литий һ.б. легирлау элементтары ҡушылған алюмин нигеҙендәге иретмәләр. Эшкәртеү алымдарына ҡарап деформацияланыусан...
АЛЮМИНОРГАНИК БЕРЛӘШМӘЛӘР
АЛЮМИНОРГАНИК БЕРЛӘШМӘЛӘР, составында “алюмин—углерод” бәйләнеше һәм дөйөм химик формулаһы RnAlХ3‑n (n=1—3, R — органик радикал, Х — галоген, водород, RO, R2N йәки башҡа...
АЛЮМИНОРГАНИК СИНТЕЗ
АЛЮМИНОРГАНИК СИНТЕЗ, алюминорганик берләшмәләр һәм комплекслы алюмин гидридтары реакцияһы нигеҙендә органик һәм элементорганик матдәләр алыу. Шулай уҡ А.с. билдәле...
АЛЯБЬЕВ Александр Александрович
АЛЯБЬЕВ Александр Александрович (15.8.1787, Тубыл ҡ. — 6.3.1851, Мәскәү), композитор. 1812 й. Ватан һуғышында ҡатнашыусы. А. ижады классицизм осорона тиклемге урыҫ музыкаһы формалашыуының...
АЛЯЕВ Иван Павлович
АЛЯЕВ Иван Павлович (5.1.1918, Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе Николаевка а., хәҙер БР‑ҙың Фёдоровка районы Иҫке Николаевка а., — 21.3.2000, Мәскәү ҡ.), инженер, полковник (1961)....
АМАНАТ
АМАНАТ (ғәр.), 1) килер быуындарға тапшырылған, улар ҡәҙерләп һаҡлаған һәм ихтирам иткән күрһәтмә, өгөт, васыят. 2) Килешеүҙе тәьмин итеү өсөн бирелгән кеше. Башҡорттарҙа...
АМАНГИЛДЕ, Сансар, Учалы р‑нындағы ауыл
АМАНГИЛДЕ, Сансар, Учалы р‑нындағы ауыл, Амангилде а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 65 км һәм Уралтау т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 33 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. —...
АМАНГИЛДЕ, Тоҡомбәт, Әбйәлил р‑нындағы ауыл
АМАНГИЛДЕ, Тоҡомбәт, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Амангилде а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнб. 25 км һәм Магнитогорск т. юл ст. (Силәбе өлк.) К.‑Көнб. табан 77 км алыҫлыҡта Оло...
