Список материалов
АРЛАН УРТА МӘКТӘБЕ
АРЛАН УРТА МӘКТӘБЕ, Краснокама р‑ны. 1877 й. 1 класлы башҡа милләттәр өсөн мәктәп (урыҫ‑мари) булараҡ нигеҙ һалына, 1898 й. алып 2 класлы, 1918 й. — 1‑се баҫҡыс мәктәп, 1923 й. —...
АРЛАН, Краснокама р‑нындағы ауыл
АРЛАН, Краснокама р‑нындағы ауыл, Арлан а/с үҙәге. Район үҙәгенән К. 25 км һәм Нефтекама т. юл ст. К. табан 18 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1004 кеше; 1920 — 876; 1939 —...
АРЛАР, Ишембай р‑нындағы ауыл
АРЛАР, Ишембай р‑нындағы ауыл, Һайран а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнс. 32 км һәм Салауат т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 52 км алыҫлыҡта Шиҙе й. (Һәләүек й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан....
АРМАТУРАЛАНҒАН ПЛАСТИКТАР
АРМАТУРАЛАНҒАН ПЛАСТИКТАР, бәйләүсе полимер материалдан (матрицанан) һәм нығытыусы (арматуралай торған) сүс структуралы тултырғыстан торған композициялы материалдар....
АРМСПОРТ
АРМСПОРТ (ингл. arm — ҡул һәм спорт), армрестлинг, спорт төрө, ҡатнашыусылар ҡаршы яҡтың беләген һәм ҡул суғын махсус өҫтәл өҫтөнә ҡыҫырға тейеш булған бергә-бер ҡул көрәше....
АРОМАТИК БЕРЛӘШМӘЛӘР
АРОМАТИК БЕРЛӘШМӘЛӘР, эйәртеүле бәйләнештәрҙең берҙәм системаһын барлыҡҡа килтереүсе планар циклик структуралы молекулаларҙан торған тәбиғи һәм синтетик органик...
АРОНИЯ
АРОНИЯ (Aronia), роза һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 15 төрө билдәле, Төньяҡ Американың уртаса бүлкәтендә үҫә. Ҡара А., йәки ҡара миләш, Рәсәйҙә культураға...
АРПА
АРПА (Hordeum), ҡыяҡлылар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 30 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 50) төрө билдәле, Евразия һәм Америкала таралған. Башҡортостанда ҡырлы сәсеү А....
АРСА ҺЫМАҠТАР
АРСА ҺЫМАҠТАР (Ericaceae), ике өлөшлөләр ғаиләһе. Яҡынса 100 заты, 3000‑дән ашыу төрө билдәле, бөтә Ер шары буйлап таралған. Мәңге йәшел, һирәгерәк япраҡ ҡойоусы ҡыуаҡ, бәләкәй...
АРСЕНИЙ (Крылов Алексей Васильевич)
АРСЕНИЙ (донъяуи исеме Крылов Алексей Васильевич; 24.3.1879, Мәскәү губ. Петровский а. — 26.5.1962, Мәскәү), дин әһеле, Өфө һәм Стәрлетамаҡ епискобы (1950—53). Архимандрит (1945). Монахлыҡ...
АРСЁНОВ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
АРСЁНОВ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Һаҡмар а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 81 км һәм Һарыҡташ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) К.‑Көнс. табан 45 км алыҫлыҡта Ҡаҫмарт й. буйында...
АРСКИЙ ТАШЫ
АРСКИЙ ТАШЫ, төбәк, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). “Арский ташы” ял базаһынан төньяҡ-көнбайышҡа табан 1 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. уң ярында урынлашҡан. Майҙаны яҡынса 0,8 га....
АРСКИЙ ТАШЫ, Белорет р‑нындағы ауыл
АРСКИЙ ТАШЫ, Белорет р‑нындағы ауыл, Сосновка а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 24 км һәм Белорет т. юл ст. К.‑Көнб. табан 11 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан....
АРТАМОНОВ Владимир Иванович
АРТАМОНОВ Владимир Иванович [20.11.1906, Ырымбур губернаһы Верхнеурал өйәҙе Требият ҡсб (Силәбе өлкәһе Ноғайбәк районы) — 29.9.1944, Чита өлкәһе Хилок ҡсб янында, Чита ҡ. ерләнгән],...
АРТАУЫЛ, Тәтешле р‑нындағы ауыл
АРТАУЫЛ, Тәтешле р‑нындағы ауыл, Аҡсәйет а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 26 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнб. табан 12 км алыҫлыҡта 1‑се Беҙ й. (Беүә й. басс.)...
АРТЁМЕНКО Елена Павловна
АРТЁМЕНКО Елена Павловна (7.12.1971, Өфө), педагог. Пед. ф. д‑ры (2006). Омск физик культура ин‑тын тамамлаған (1993). 1996 й. алып “Фән һәм сәләмәтлек” ғилми-производство үҙәгендә...
АРТЕМЬЕВ Михаил Алексеевич
АРТЕМЬЕВ Михаил Алексеевич [12.4.1932, Урта Волга крайы Тоцк а. (Ырымбур өлк.) — 12.5.2001, Өфө], йырсы (лирик тенор). БАССР‑ҙың халыҡ артисы (1976). Ырымбур муз. уч‑щеһын тамамлаған...
АРТЕМЬЕВТАР
АРТЕМЬЕВТАР, дворяндар нәҫеле. Өфө тармағына нигеҙ һалыусы — Иван Васильевич А., Дума дворяны. Баяр балаларынан. Ҡазанды алыуҙа (1552) ҡатнаша. 16 б. 70‑се йй. Өфө ҡәлғәһен...
АРТМАҠЛЫ-МЕНГЕ ТРАНСПОРТ
АРТМАҠЛЫ-МЕНГЕ ТРАНСПОРТ, башҡорттарҙа традицион йөрөү саралары. Башлыса ат (ҡара: Башҡорт аты), һирәгерәк дөйә файҙаланылған; һыбай йөрөү өсөн — айғыр, алаша йәки...
АРТРИТ
АРТРИТ (гр. arthron — быуын), быуындар шешеүе. Моноартритҡа (бер быуындың зарарланыуы), полиартритҡа (бер нисә быуындың шешеүе) айырыла. А. барлыҡҡа килеүенә ревматологик...
