Список материалов
ЗИРАХ Аполлоний Александрович
ЗИРАХ Аполлоний Александрович (1855, Быҙаулыҡ ҡ. — 20.11.1919, Өфө), фотограф. 1872 й. алып — Һамар губ. дәүләт һәм земство учреждениеларында, 1893 й. — Көнбайыш Себер т. юлы төҙөлөшө башҡармаһы канцелярияһында, 1896 й. — Өфө губерна земство башҡармаһында, 1918 й. башлап Өфө губерна ХКС‑ында, революцион...
ИБРАҺИМОВ Шаһимәрҙән Мерәҫ улы
ИБРАҺИМОВ Шаһимәрҙән Мерәҫ улы (1841, Ырымбур губ. — 1892, Ғосман империяһының Джидда ҡ.), тәржемәсе, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Ырымбур башҡорттарынан (дворяндарҙан тип фараз ителә). Действительный статский советник. Төрки, фарсы һ.б. телдәрҙе белгән. Себер кадет корпусын тамамлағандан һуң (Омск ҡ., 1864)...
ИВАН-ПАВЛОВКА ЗАВОДЫ
ИВАН-ПАВЛОВКА ЗАВОДЫ,1875 й. сауҙагәр И.П.Беляков тарафынан Златоуст өйәҙе 2‑се Әйле улусы башҡорттарынан ҡуртымға алынған ерҙәрҙә Саҡмаҡлы й. (Әй й. басс.) буйында суйын иретеү һәм тимер етештереү заводы булараҡ нигеҙ һалына. Хужалары: Беляков, 1877 й. алып И.И.Беляков. Иван-Павловка тау округына ингән....
ИВАНОВ Виталий Петрович
ИВАНОВ Виталий Петрович (3.6.1952, БАССР-ҙың Бишбүләк р‑ны Вишнёвка ҡсб), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2006). Сыуашстан Республикаһының атҡ. фән эшмәкәре (2008). Сыуаш ун‑тын тамамлаған (1976). 1976—78 йй., 1981—92 йй. һәм 1997 й. башлап Сыуаш гуманитар фәндәр ин‑тында эшләй (2006 й. алып баш ғилми хеҙм‑р,...
ИҠТИСАДИ КРӘҪТИӘНДӘР
ИҠТИСАДИ КРӘҪТИӘНДӘР, Рәсәйҙә 18 б. 2‑се ярт. крәҫтиәндәр категорияһы, 1794 й. сиркәү ерҙәрен дәүләт мөлкәтенә әйләндереү арҡаһында Экономия коллегияһы ҡарамағына бирелгән элекке монастырь крәҫтиәндәренән формалаша. И.к. дәүләт ерендә йәшәгән һәм бүлеп бирелгән ерҙән файҙаланған, монастырь ерҙәренең...
ИЛЕШЕВ Ғөбәйҙулла Шәрип улы
ИЛЕШЕВ Ғөбәйҙулла Шәрип улы [10.11.1927, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Түбәнге Сирбай а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) — 7.8.2009, Өфө], тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1985), проф. (1988). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1989). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Свердловск юғары партия мәктәбен тамамлаған (1961). 1944—51 йй. СССР...
ИЛИЗАРОВ Борис Семёнович
ИЛИЗАРОВ Борис Семёнович (24.4.1944, Өфө ҡ.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1985), проф. (1986). С.С.Илизаровтың ағаһы. Мәскәү тарих‑архив ин‑тын тамамлаған (1969). 1973 й. башлап Бөтә Союз документтар алып барыу һәм архив эше ҒТИ‑нда, 1979 й. — Мәскәү тарих‑архив ин‑тында (1981 й. алып архив эше теорияһы...
ИЛИЗАРОВ Симон Семёнович
ИЛИЗАРОВ Симон Семёнович (21.3.1950, Өфө ҡ.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2004), проф. (2006). Б.С.Илизаровтың ҡустыһы. Мәскәү тарих-архив ин‑тын тамамлағандан һуң (1973) Бөтә Союз документтар алып барыу һәм архив эше ҒТИ‑нда, 1975 й. алып РФА‑ның Тәбиғәт фәне һәм техника тарихы ин‑тында (1990 й. башлап...
ИНЙӘР ТАУ СӘНӘҒӘТЕ АКЦИОНЕРҘАР ЙӘМҒИӘТЕ
ИНЙӘР ТАУ СӘНӘҒӘТЕ АКЦИОНЕРҘАР ЙӘМҒИӘТЕ, 1898 й. Мәскәүҙә С.П.Дервиз тарафынан Рус сауҙа‑сәнәғәт банкыһы ҡатнашлығында ойошторола. 1917 й. тиклем Дервиздар ғаиләһе контроле аҫтында була. 1898 й. йәмғиәттең төп капиталы 2,4 млн һум (250‑шәр һумлыҡ 960 акция) тәшкил итә; күсемһеҙ милек хаҡы 1899 й. —...
ИРГЕН ЗАВОДТАРЫ
ИРГЕН ЗАВОДТАРЫ, Уҫы даруғаһы Ғәйнә улусы башҡорттарынан һатып алынған ерҙәрҙә Ирген й. (Сылва й. ҡушылдығы) буйында Осокиндар тарафынан Түб. һәм Үрге Ирген баҡыр, суйын иретеү һәм тимер етештереү заводтары булараҡ нигеҙ һалына. Хужалары: Осокиндар, 1800 й. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1804) алып А.А.Кнауф,...
ИСТОМИНА Энесса Георгиевна
ИСТОМИНА Энесса Георгиевна (16.6.1943, БАССР-ҙың Шишмә р-ны Шишмә а.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1984), проф. (2003). Журналистар союзы ағзаһы. Мәскәү тарих‑архив ин‑тын тамамлағандан һуң (1957) Псков һәм Новгород ҡҡ. архивтарында эшләй. 1969 й. алып Мәскәүҙә: Бөтә Союз документтар алып барыу һәм архив...
ИСТОРИОГРАФИЯ
ИСТОРИОГРАФИЯ (гр. historia — үткәндәр, белгәндәр т‑да хикәйәләү һәм ...графия), билдәле бер дәүергә, темаға арналған тикшеренеүҙәр йыйылмаһы. Башҡортостан терр‑яһы һәм унда йәшәгән халыҡтар т‑да тәүге яҙма телгә алыуҙар грек сәйәхәтселәренә ҡарай. Аримасптар, аргиппейҙар, иирктар т‑да мәғлүмәттәр Аристей...
ИСХАҠОВ Салауат Миҙхәт улы
ИСХАҠОВ Салауат Миҙхәт улы (7.9.1959, БАССР-ҙың Иглин р-ны Меңйетәр а.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2003). БДПИ‑ны тамамлаған (1981). 1989 й. алып РФА‑ның Рәсәй тарихы ин‑тында эшләй (Мәскәү), 1995 й. — өлкән ғилми хеҙм‑р, бер үк ваҡытта РФА‑ның Соц. реформалар, хәрәкәттәр һәм революциялар тарихы б‑са...
КИЙКОВ Алексей Алексеевич
КИЙКОВ Алексей Алексеевич (17.3.1873, С.‑Петербург губ. Петергоф ҡ. — 22.12.1931, Өфө), юрист, тарихсы, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Император С.-Петербург ун‑тының юридик ф‑тын тамамлаған (1898). 1917—18 йй. РСДРП ағзаһы. 1898 й. алып Томск ҡ. юрист. 1905 й., 1918 й. ҡулға алыуға һәм һөргөнгә дусар була....
КИССЕЛЬГОФ Иосиф Сергеевич
КИССЕЛЬГОФ Иосиф Сергеевич (14.9.1908, Тверь губ. Торопец ҡ. — 19.5.1973, Өфө), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1967), проф. (1968). А.И.Герцен ис. Ленинград пед. ин‑тын тамамлаған (1938), 1947—51 йй. шунда уҡ уҡыта. 1941 й. алып Вологда пед. ин‑ты деканы, яңы тарих каф. мөдире, 1951 й. — БДУ‑ла уҡыта (1957 й....
КОВАЛЕВСКИЙ Андрей Петрович
КОВАЛЕВСКИЙ Андрей Петрович (20.1, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1.2.1895, Мәскәү, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, Харьков губ. Рассоховатое а. — 29.11.1969, Харьков ҡ.), тарихсы, шәрҡиәтсе. Тарих ф. д‑ры (1951), проф. (1953). Украина ССР‑ының атҡ. фән эшмәкәре (1965). Харьков ун‑тын тамамлаған (1922), Лазарев көнсығыш...
МАХСУС ЫҘАНЛАУ
МАХСУС ЫҘАНЛАУ, Рәсәйҙә урындағы ер биләмәләре сиген билдәләү һәм юридик яҡтан раҫлау өсөн 19 б. 30‑сы йй. — 20 б. башында үткәрелгән хөкүмәт сараһы (ҡара: Ер сәйәсәте). М.ы. маҡсаты башҡ. дайсалары эсендә ер биләмәләрен аҫаба башҡорттар (ҡара: Аҫаба, Башҡорттарҙың аҫабалыҡ хоҡуғы) һәм керҙәштәр араһында...
НИКОЛЬСКИЙ Дмитрий Петрович
НИКОЛЬСКИЙ Дмитрий Петрович (25.10.1855, Пермь ҡ. — 1918, Петроград), этнограф, антрополог. Мед. д‑ры (1895, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1897). Коллегия советнигы (1894). Мед.-хирургия акад. тамамлаған (С.‑Петербург, 1880). 1881 й. алып Екатеринбург өйәҙендә, 1882 й. — Ҡыштым заводтарында, 1888—1909 йй....
НИКОНОВ Алексей Васильевич
НИКОНОВ Алексей Васильевич (11.3.1911, Ырымбур губернаһы шул уҡ исемле өйәҙе Софийское а., хәҙер Ырымбур өлкәһе Софиевка а., — 9.7.1937, Брунете ҡ., 3.5.1989 Мадрид ҡ. күсереп ерләнгән, Испания), Советтар Союзы Геройы (1937). Испаниялағы граждандар һуғышында (1936—39) ҡатнашыусы. Кесе командирҙар мәктәбен...
ПИКУНОВ Александр Степанович
ПИКУНОВ Александр Степанович (10.1.1923, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Князев а., хәҙер Өфө ҡ. эсендә, — 14.1.2012, Өфө ҡ.), танкист, подполковник (2000). Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Өфө хәрби пехота училищеһын (1942), Сталинград танк училищеһын (1944), КПСС‑тың Башҡортостан өлкә...
