Список материалов
ХАТЬЯНОВ Фаддей Исаакович
ХАТЬЯНОВ Фаддей Исаакович (2.4.1932, Ленинград ҡ. — 25.11.2017, Өфө ҡ.), тау инженеры-геофизик. Геология-минералогия фәндәре докторы (1992). Ленинград тау институтын тамамлағандан һуң (1956) “Башнефтегеофизика” ААЙ-нда эшләй: 1956 й. алып һәм 1959 й. — тематик партияларҙың начальнигы, 1957 й. — техник...
ХАРРАСОВ Мөхәмәт Хәҙис улы
ХАРРАСОВ Мөхәмәт Хәҙис улы (18.9.1948, БАССР‑ҙың Белорет районы Урта Сермән а., хәҙер БР‑ҙың шул уҡ районы Сермән а.), физик‑теоретик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (2002), Чечен Республикаһы ФА‑ның почётлы академигы (2008), физика‑математика фәндәре докторы (1995), профессор (1996). РФ‑тың (2008) һәм БР‑ҙың...
ХАРИТОНОВ Константин Петрович
ХАРИТОНОВ Константин Петрович (1881—?), Өфө губернаһынан 3-сө Дәүләт думаһы (1907— 12) депутаты. Дворяндарҙан. С.-Петербург ун-тының юридик ф-тын тамамлаған. Өфө округ судында (Өфө б-са прокурор урынбаҫары вазифаһын башҡарыусы) эшләгән. 1908 й. Мәскәү дәүләт учреждениеларына ревизия үткәреү комиссияһы...
ХАРИСОВА Светлана Әнүәр ҡыҙы
ХАРИСОВА Светлана Әнүәр ҡыҙы (14.5.1948, Өфө), балет артисы, балетмейстер. БР-ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2001). Ленинград хореография уч-щеһын тамамлағандан һуң (1967; педагогы И.А.Трофимова) БДОБТ солисы, 1989 й. алып “БЭТО концерны” ААЙ-ның мәҙәниәт һарайында (Өфө) хореография ансамбле етәксеһе, 1992...
ХАРИСОВА Илмира Миңнулла ҡыҙы
ХАРИСОВА Илмира Миңнулла ҡыҙы (25.1.1960, БАССР-ҙың Әлшәй р-ны Раевка а. – 4.4.2007, Өфө), соц. гигиенист. Мед. ф. д-ры (1995), проф. (1996). БР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1998). БДМИ-ны (1985) һәм ӨДИСА-ны (2006) тамамлаған.1991 й. алып БДМУ-ла уҡыта (1997 й. — йәмәғәт һаулығы һәм һаулыҡ һаҡлауҙы ойоштороу...
ХАРИСОВ Фираз Фәхрәз улы
ХАРИСОВ Фираз Фәхрәз улы (24.5.1952, БАССР-ҙың Яңауыл р-ны Истәк а.), педагог. Пед. ф. д-ры (2001), проф. (2004). ТР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2007), ТР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (2001), РФ-тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм-ре (2004). Фәрис Ф.Харисовтың ағаһы. Ҡазан пед. ин-тын тамамлағандан һуң...
ХАРИСОВ Фәррух Харис улы
ХАРИСОВ Фәррух Харис улы [1918, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Мәхмүт а. (БР-ҙың Салауат р-ны) — 13.1.1945, Даугавпилс ҡ. ерләнгән], Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1941 й. июненән 2-се армияның 49-сы уҡсылар див. 559-сы артиллерия полкының, 1944 й. алып Көнбайыш, Калинин һәм 1-се Балтик...
ХАРИСОВ Фәрис Фәхрәз улы
ХАРИСОВ Фәрис Фәхрәз улы (3.1. 1956, БАССР-ҙың Яңауыл р-ны Истәк а.), педагог. Рәсәй мәғариф акад. мөхбир ағзаһы (2001), пед. ф. д-ры (1999), проф. (2001). РФ-тың атҡ. уҡытыусыһы (2004), РФ-тың почётлы дөйөм белем биреү хеҙм-ре (2000). Фираз Ф.Харисовтың ҡустыһы. Ҡазан пед. ин-тын тамамлағандан һуң...
ХАРИСОВ Ринат Зөфәр улы
ХАРИСОВ Ринат Зөфәр улы (12.6. 1953, БАССР-ҙың Борай р-ны Ленин-Бүләк а.), рәссам. РФ-тың (2014) һәм БР-ҙың (2003) атҡ. рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1989). ӨДСИ-не тамамлағандан һуң (1978) БДПУ-ла уҡыта. 2008 й. алып Торонто ҡ. (Канада) йәшәй һәм эшләй.
Х. ижадында тарихи-көнкүреш темаһына яҙылған...
ХАРИСОВ Әхнәф Ибраһим улы
ХАРИСОВ Әхнәф Ибраһим улы [2.6. 1914, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Имән а. (БР-ҙың Балтас р-ны) – 15.5.1977, Өфө], филолог, яҙыусы. Филол. ф. д-ры (1972), проф. (1972). БАССР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1957). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1942). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡорт пед. ин-тын тамамлағандан...
ХАРИС Мәлих Харис улы
ХАРИС (Харисов) Мәлих Харис улы [27.1.1915, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Яңы Ҡото а. (БР-ҙың Саҡмағош р-ны) — 1944], шағир. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡорт пед. ин-тын тамамлаған (1941). Фронтта һәләк була. Әҫәрҙәре 1934 й. баҫыла башлай. Ижадына башҡорт һәм көнсығыш классик шиғриәттәренең...
ХАРДИНА Анна Арнольдовна
ХАРДИНА Анна Арнольдовна (7.1. 1955, Әшә ҡ.), боронғо урыҫ темпера рәсем сәнғәте реставраторы. БР-ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм-ре (2007). Рәссамдар союзы ағзаһы (2010). БДПИ-ны тамамлаған (1983). 1989—97 йй. И.Э. Грабарь ис. Бөтә Рәсәй художество ғилми реставрация үҙәгендә (Мәскәү; етәксеһе Т.М.Мосунова)...
ХАРӘЗМИ
ХАРӘЗМИ (14 б.), төрки шағиры. Х. т-да документаль мәғлүмәттәр һаҡланмаған. Биографияһының ҡайһы бер факттары уның “Мөхәббәтнамә” әҫәрендә бирелгән, уға ярашлы Х. Харәзмдә белем алған, күпмелер ваҡыт Һарай-Бәрәкә ҡ. йәшәгән, Яҡын Көнсығыш илдәрендә булған. Лирик шиғырҙар яҙған (һаҡланмаған).
М.Х.Иҙелбаев...
ХАРАЦИОПСИС
ХАРАЦИОПСИС (Characiopsis), бер күҙәнәкле һары‑йәшел ылымыҡтар заты. Яҡынса 56 төрө билдәле, киң таралған. Башҡортостанда 10 төрө асыҡланған: осло Х., тырпайған Х. һ.б. төрҙәр. Күҙәнәктәре яңғыҙ, дөрөҫ булмаған орсоҡ (анабена Х.) йәки эллипс һымаҡ, кире йомортҡаға йәки киң орсоҡҡа (ваҡ Х.) оҡшаш; ҡайһы...
ХАРАКТЕРЛЫ БЕЙЕҮ
ХАРАКТЕРЛЫ БЕЙЕҮ, балет театрының тасуирлау сараларының береһе, сәхнә бейеүҙәренең айырым бер төрө. Х.б. нигеҙендә — балетм. эшкәртеүендәге халыҡ бейеүе. Классик бейеү Х.б. ҡайһы бер тасуирлау сараларын һәм бурыстарын үҙләштереп милли элементтар м-н байытыла.
Шулай уҡ Х.б. төшөнсәһе башланғыс мәғәнәне...
ХАРА ЫЛЫМЫҠТАРЫ
ХАРА ЫЛЫМЫҠТАРЫ, харофиттар, лучицалар (Charophyta), ябай төҙөлөшлө үҫемлектәр бүлеге. 400-ҙән ашыу төрө билдәле, бөтә Ер шары буйлап кальций миҡдары юғары булған быуаларҙа һәм күлдәрҙә таралған. Макроскопик ылымыҡтар, тыштан ҡайһы бер ҡатмарлы төҙөлөшлө үҫемлектәргә (ҡырҡбыуын, мөгөҙьяпраҡ) оҡшаш....
ХАНЫКОВ Яков Владимирович
ХАНЫКОВ Яков Владимирович (2.3. 1818, Калуга губ. Георгиевское а. — 25.1.1862, Мәскәү), дәүләт эшмәкәре, картограф. Действительный статский советник (1852). Дворяндарҙан. Царское Село лицейын тамамлағандан һуң (1835) ЭЭМ-да хеҙмәт итә. 1836—42 йй. Ырымбур хәрби губернаторы В.А.Перовский ҡарамағындағы...
ХАНОВА Рәзифә Сәлих ҡыҙы
ХАНОВА Рәзифә Сәлих ҡыҙы (15.12. 1948, БАССР-ҙың Дүртөйлө р-ны Гөблөкөсөк а. — 7.9.2015, шунда уҡ),Хеҙмәт Даны орд. тулы кавалеры. 1963 й. алып Дүртөйлө р-нындағы К.Маркс ис. к-зда эшләй (1966—98 йй. һауынсы). 1981—85 йй. юғары күрһәткестәргә өлгәшкән: һәр һыйырҙан уртаса йыллыҡ һауым — 3182 кг (1985...
ХАНОВ Сыңғыҙ Һаҙый улы
ХАНОВ Сыңғыҙ Һаҙый улы [30.12. 1915, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Арҡауыл а. (БР-ҙың Салауат р-ны) — 1941], яҙыусы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡорт пед. ин-тын тамамлағандан һуң (1936) ВКП(б)-ның Башҡ-н өлкә ком-ты эргәһендәге В.И.Ленин һәм И.В.Сталиндың хеҙмәттәрен башҡорт теленә тәржемә...
ХАНОВ Рәфил Лотфулла улы
ХАНОВ Рәфил Лотфулла улы (16.5. 1946, БАССР-ҙың Саҡмағош р-ны Йәмәй а.), спортсы. Ауыр атлетика б-са СССР-ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1972). БР-ҙың атҡ. физик культура хеҙм-ре (1993). “Локомотив” (тренеры Б.М.Мосиевич) һәм “Хеҙмәт” (Г.Л.Аферин) ДСО-лары тәрбиәләнеүсеһе. РСФСР чемп. (1969), СССР...
