Список материалов
МАМИН-СИБИРЯК Дмитрий Наркисович
МАМИН-СИБИРЯК (Мамин) Дмитрий Наркисович (25.10.1852, Пермь губ. Висимо‑Шайтан з‑ды – 2.11. 1912, С.‑Петербург), урыҫ яҙыусыһы. Урал һәм Себерҙең тау сәнәғәте тормошона арналған “Тау ояһы” (“Горное гнездо”), “Ҡырағай бәхет” (“Дикое счастье”; икеһе лә – 1884), “Өс тамамланыш” (“Три конца”; 1890), “Алтын”...
МАҒАЗОВ Азат Шәйехйән улы
МАҒАЗОВ Азат Шәйехйән улы [17.12. 1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Баязит а. (БР‑ҙың Миәкә р‑ны) — 13.12.2015, Өфө], яҙыусы. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1984). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1973). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Р.Ш.Мағазовтың ағаһы. Харьков пед. ин‑тын тамамлаған (1953). 1951 й. алып Харьков...
ЛЬВОВ Михаил Давыдович
ЛЬВОВ Михаил Давыдович [ысын исеме Ғәбитов Рәфҡәт Дәүләтша улы; 4.3.1917 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 22.12.1916), Өфө губ. Златоуст өйәҙе Нәсибаш а. (БР‑ҙың Салауат р‑ны) — 25.1.1988, Мәскәү], шағир. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑тын тамамлаған (Мәскәү, 1941). 30‑сы йй. “Пролетарская...
ЛУШНИКОВ Леонид Алексеевич
ЛУШНИКОВ Леонид Алексеевич (26.8.1929, Урал өлк. Бәләкәй Сайгатка а. – 28.6.2010, Өфө), яҙыусы. Туризм б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры (1966). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1981). 1954 й. алып Өфөлә: 1‑се ТЭЦ‑та, 1960—89 йй. Башҡ‑н туристик экскурсия идаралығында эшләй. “Ветлянка” исемле тәүге китабы 1976 й....
ЛОСИЕВСКИЙ Владимир Степанович
ЛОСИЕВСКИЙ Владимир Степанович (1808, Чернигов губ. — 1891), урыҫ яҙыусыһы. 50 йылға яҡын Өфөлә йәшәй, ер үлсәүсе булып эшләй. Байтаҡ гербарийҙар йыйған, метеорология м‑н шөғөлләнгән. 40—50 йй. “Оренбургские губернские ведомости”, “Уфимские губернские ведомости” гәз. уның Башҡортостанға арналған “Айыуға...
ЛОҠМАНОВ Ғаян Лоғоман улы
ЛОҠМАНОВ Ғаян Лоҡман улы [30.6.1923, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Яугилде а. (БР‑ҙың Ҡариҙел р‑ны) — 19.10.1988, шунда уҡ], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1969). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Бөрө уҡытыусылар ин‑тын тамамлаған (1951). Тыуған ауылында йәшәй һәм эшләй: 1944 й. алып Яугилде тулы булмаған урта...
ЛИПКИН Семён Израилевич
ЛИПКИН Семён Израилевич (6.9. 1911, Одесса ҡ. – 1.4.2003, С.‑Петербург), яҙыусы, тәржемәсе. “Шаһит” (“Очевидец”; 1967), “Яҙыу тамғалары” (“Письмена”; 1991) шиғри йыйынтыҡтары, “Декада” (1989), “Кешелә фатирҙа тороусы яҙмалары” (“Записки жильца”; 1992) һ.б. повестар авторы. Көнсығыш әҙәбиәте әҫәрҙәрен...
ЛЕРМОНТОВ Михаил Юрьевич
ЛЕРМОНТОВ Михаил Юрьевич (3.10.1814, Мәскәү – 15.7.1841, Пятигорск ҡ., 1842 й. Пенза губ. Тархан а. күсереп ерләнгән), урыҫ шағиры. Л. ижадында гражданлыҡ, фәлс. һәм тәрән шәхси мотивтар тығыҙ бәйләнгән. Ул урыҫ шиғриәтенә героик яңғыраш, уй һәм тойғоларҙы бығаса булмаған энергия м‑н биреү, киң һәм...
ЛЕБЕДЕВ Дмитрий Алексеевич
ЛЕБЕДЕВ Дмитрий Алексеевич, яҙыусы. “Ҡояшты эҙәрләгәндә” (“В погоне за солнцем”), “Иблес ҡаны” (“Кровь дьявола”) романдары, “Яҡты донъя буйлап” (“По белу свету”) хикәйәләр циклы, Марокколағы азатлыҡ өсөн көрәш т‑дағы “Риф республикаһы” (“Республика Риф”; 1931), “Астурия баррикадаларында” (“На баррикадах...
ҠЫУАТОВ Мөхәмәтғәлим Әбделғәни улы
ҠЫУАТОВ Мөхәмәтғәлим Әбделғәни улы (1867, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Бикбирҙе а., хәҙ. БР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Үтәғол а., — 1937, Өфө), мәғрифәтсе. Ҡыуатовтар нәҫеленән. Ырымбур гимназияһын һәм Ырымбур уҡытыусылар ин‑тын тамамлаған. 10‑дан ашыу донъяуи милли мәктәп, ш. иҫ. Сермән (1891—94 йй. дир.) һәм Ейәнсура...
ҠЫПСАҠ ИБРАҺИМ
ҠЫПСАҠ ИБРАҺИМ, Ҡараҡыпсаҡ И. [ысын исеме Ибраһимов Ғабдулла Ғәбделғәлләм улы; 1895, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Сапыҡ а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) – 27.9.1937, Мәскәү], яҙыусы, Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Я.М.Свердлов ис. Коммунистик ун‑тын тамамлаған (1919)....
ҠУНАФИН Ғиниәтулла Сәфиулла улы
ҠУНАФИН Ғиниәтулла Сафиулла улы (22.11.1946, БАССР‑ҙың Ғафури районы Сәйетбаба а.), әҙәбиәт белгесе. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (2012), филология фәндәре докторы (1998), профессор (1999). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2009), БР‑ҙың атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре (1997), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ...
ҠУНАҠБАЙ Хөсәйен Әхмәтйән улы
ҠУНАҠБАЙ (Ҡунаҡбаев) Хөсәйен Әхмәтйән улы [12.2.1912, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Нурғәле а., хәҙ. БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Түб. Таһир а., — 15.2. 1943, Курск өлк. Ольховатка а. янында], шағир. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1940). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А. Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тында уҡыған (1932—36). 1929...
ҠОТОШ‑ҠЫПСАҠИ Мәнди
ҠОТОШ‑ҠЫПСАҠИ Мәнди (1763, Нуғай даруғаһы Ҡыпсаҡ улусы Бесәнсе а., хәҙ. БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны Хоҙайбирҙин а., — 1849, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Бөрйән улусы Кинйәабыҙ а., хәҙ. БР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны), башҡ. суфый шағиры. Тархан нәҫеленән. Ырымбур губ. Дүсмәт а. Ҡотлоәхмәт бин Заһит мәҙрәсәһендә...
ҠОТЛОГИЛДИНА Зөһрә Сәлимйән ҡыҙы
ҠОТЛОГИЛДИНА Зөһрә Сәлимйән ҡыҙы (20.8.1951, БАССР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны Ялсыҡай а.), шағирә, журналист. БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1995). Журналистар союзы (1979), Яҙыусылар союзы (1989) ағзаһы. М.С.Хисамованың һеңлеһе. БДУ‑ны тамамлаған (1975). 1969—70 йй. “Путь Ильича” (“Ильич юлы”, ҡара: “Кумертауское...
ҠОТИП Зиннәт Ҡотип улы
ҠОТИП (Ҡотипов) Зиннәт Ҡотип улы [1918, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Арый а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) – 6.7.1944], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1939) Дәүләкән пед. уч‑щеһында уҡыта. Фронтта һәләк була. Тәүге әҫәрҙәре 30‑сы йй....
ҠОТБ, төрки шағиры
ҠОТБ (13 б. аҙ. – 14 б. уртаһы), төрки шағиры. Ҡ. т‑да документаль мәғлүмәттәр һаҡланмаған. Ҡ. биографияһының ҡайһы бер факттары уның “Хөсрәү вә Ширин” әҫәрендә бирелгән. Әҫәрҙән күренеүенсә, 14 б. 30—40‑сы йй. Ҡ. Алтын Урҙа ханы Үзбәк һәм уның улы Тәнибәктең һарайы эргәһендә йәшәгән (?—1342).
Әҙәб.:...
ҠОЛМОЙ Яҡуп Хәйрулла улы
ҠОЛМОЙ (Ҡолмөхәмәтов) Яҡуп Хәйрулла улы [7.9.1918, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Ҡанаҡай а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны) – 11.10.1994, Өфө], шағир. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1979), БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1988). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. ВЛКСМ ҮК эргәһендәге Юғары...
ҠОЛ‑ДӘҮЛӘТ Рәмил
ҠОЛ‑ДӘҮЛӘТ Рәмил (ысын исеме Дәүләтҡолов Рәмил Хөснөтдин улы; 30.5.1958, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Әлмөхәмәт а. – 12.1.1998, Өфө, тыуған яғында ерләнгән), шағир, драматург. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1990). БДУ‑ны тамамлаған (1988). 1981 й. алып Бөрйән район мәҙәниәт һарайында эшләй, 1988 й. башлап — “Китап”...
ҠОЛ ҒӘЛИ
ҠОЛ ҒӘЛИ (12—13 бб.), шағир. “Ҡисса-и Йософ” әҫәренең авторы. Ҡ.Ғ. тормошо т‑да мәғлүмәттәр аҙ һаҡланған. Уның нәҫел‑нәсәбен Т.Ялсығол үҙенең “Тарихнамә-и Болғар” (ҡара: “Тәуарихи Болғарийа”) хеҙмәтендә башҡорттарҙың әйле ырыуына бәйләй. Хеҙмәттә бирелгән мәғлүмәттәргә таянып, татар ғалимы Х.Мөхәмәтов...
