Список материалов
ГРАЖДАНЛЫҠ
ГРАЖДАНЛЫҠ, физик шәхес м-н дәүләттең үҙ-ара хоҡуҡтар һәм бурыстар бергәлегендә сағылдырылған тотороҡло хоҡуҡи бәйләнеше. Г. эйә булыу – шәхестең закон тарафынан танылған барлыҡ хоҡуҡтар һәм иректәр м‑н тулыһынса тәьмин ителеүе, ил эсендә, ш. уҡ унан ситтә уның яҡланыуы тәүшарты.
БАССР‑ҙа Г. институты...
ГОРБАЧЁВ Михаил Сергеевич
ГОРБАЧЁВ Михаил Сергеевич (2.3.1931, Төньяҡ Кавказ крайы Привольное а.), СССР Президенты (1990 —91). МДУ (1955), Ставрополь а.х. ин‑тын (1967) тамамлаған. 1955 й. алып комсомол, 1962 й. — партия эшендә. 1966 й. башлап КПСС‑тың Ставрополь ҡала ком‑тының 1‑се секретары, 1968 й. — Ставрополь край ком‑тының...
ГЕРМАНИЯ
ГЕРМАНИЯ, Германия Федератив Республикаһы, Үҙәк Европалағы дәүләт. Майҙаны — 357 мең км2. Баш ҡалаһы — Берлин. Дәүләт башлығы — президент. Халҡы — 81,8 млн кеше (2010), 91,5%‑ы — немецтар. Рәсми теле — немец теле. Диндарҙары — протестанттар (34%), католиктар (34%) һ.б.
БР м‑н Г. араһындағы бәйләнештәр...
ГЕРАСИМОВ Иван Семёнович
ГЕРАСИМОВ Иван Семёнович [1894, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Яңы Спас а. (ТР‑ҙың Зәй р‑ны) – 1937], дәүләт эшмәкәре. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Ҡазан ун‑тында уҡыған (1914 –18). 1919 й. алып Өфө хәрби комиссариатында сәйәси бүлек нач., Приуральский хәрби округының сәйәси идаралығы нач. урынбаҫары. 1921 й....
ГАЛЛИ Джианшах Эседович
ГАЛЛИ Джианшах Эседович, Ғәли Йыһанша Әсәҙулла улы (3.11.1894, Һарытау губ. Булыкча а. — 1938), совет партия‑дәүләт эшмәкәре. Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы. 1909 й. алып Һарытау губ. эшләй: 1916 й. тиклем земство мәктәбендә уҡыта, 1918 й. башлап губерна халыҡ мәғарифы бүлегенең коллегия ағзаһы,...
ГАЛАНОВ Виктор Дмитриевич
ГАЛАНОВ Виктор Дмитриевич [11.10.1878, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Яңы Спас а. (ТР‑ҙың Зәй р‑ны) — 26.11.1937, Өфө], революция хәрәкәте эшмәкәре, совет партия-дәүләт эшмәкәре. Хеҙмәт Геройы (1924). 1904 й. алып РСДРП ағзаһы. Ҡазан ун‑тын тамамлаған (1910). 1909 й. Өфө төрмәһендә, 1910—12 йй. Архангел губ....
ГАЙДУК Вадим Витальевич
ГАЙДУК Вадим Витальевич (6.7.1972, Өфө), политолог, юрист. Юридик ф. канд. (2002), сәйәси ф. д‑ры (2008). ӨДНТУ‑ны (1994), Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад. (1998) тамамлаған. 1995 й. “Башҡорт энциклопедияһы” ғилми нәшриәтендә эшләй. 1996—2007 йй. Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад.:...
ВОЛГА БУЙЫ ФЕДЕРАЛЬ ОКРУГЫ
ВОЛГА БУЙЫ ФЕДЕРАЛЬ ОКРУГЫ, Рәсәй Федерацияһының Европа өлөшөндәге адм.‑терр. берәмеге. 2000 й. 13 майында ойошторола. Башҡортостан Республикаһы, Марий Эл, Мордовия, Татарстан, Удмуртия, Сыуашстан респ., Түбәнге Новгород өлкәһе, Ырымбур өлкәһе, Һамар өлкәһе, Һарытау өлкәһе, Киров, Пенза, Ульяновск өлк.,...
ВЕНГРИЯ
ВЕНГРИЯ, В е н г р и я Р е с п у б л и к а һ ы, Үҙәк Европалағы дәүләт. Майҙаны — 93 мең км2. Баш ҡалаһы — Будапешт. Дәүләт башлығы — Президент. Халҡы — 10 млн кеше (2005), 97%‑ы— венгрҙар. Рәсми тел — венгр теле. Диндарҙарҙың күпселеге — католиктар. БР м‑н В. бәйләнештәре РФ һәм В. араһындағы мөнәсәбәттәр...
БРИКС
БРИКС (ингл. BRICS), Бразилия Федератив Респ., Рәсәй Федерацияһы, Һиндостан, Ҡытай, Көньяҡ Африка Республикаһының формаль булмаған дәүләт-ара берекмәһе. БРИКС-тың халыҡ-ара ареналағы йоғонтоһоноң нигеҙен ҡатнашыусы илдәрҙең үҫешкән иҡт. ҡеүәте, глобаль иҡт. үҫешенең төп этәргес көстәренең береһе булараҡ...
БӨЙӨК БРИТАНИЯ
БӨЙӨК БРИТАНИЯ, Британия, Бөйөк Британия һәм Төньяҡ Ирландияның Ҡушма Короллеге, төньяҡ‑көнбайыш Европалағы, Британия утрауҙарындағы дәүләт. Майҙаны — 244,9 мең км2. Баш ҡалаһы — Лондон. Дәүләт башлығы — королева (король). Халҡы — 60,4 млн кеше (2005): инглиздәр (83%), шотландтар (8,6%), валлийҙар (4,9%),...
БОЛГАРИЯ, Болгария Республикаһы
БОЛГАРИЯ, Болгария Республикаһы, Европаның көньяғындағы, Балҡан ярымутрауындағы дәүләт. Майҙаны — 110,9 мең км2. Баш ҡалаһы — София. Дәүләт башлығы — президент. Халҡы — 7,4 млн кеше (2011): болгарҙар (85%), төрөктәр (9%) һ.б. Рәсми тел — болгар теле. Диндарҙарҙың күпселеге — православие христиандары.
БР-ҙың...
БАШҠОРТТАРҘЫҢ ЙӘМӘҒӘТ БЕРЕКМӘЛӘРЕ
БАШҠОРТТАРҘЫҢ ЙӘМӘҒӘТ БЕРЕКМӘЛӘРЕ, башҡ. милли мәҙәниәтен һаҡлау һәм үҫтереү маҡсатында ойошторолғандар. БР-ҙа, РФ субъекттарында һәм сит илдәрҙә бар (ҡара: 1, 2 табл.).
Б.й.б. ватандаштарҙың осрашыуҙарын, башҡ. мәҙәниәте көндәре, ҡоролтайҙар, мосолман байрамдары, һабантуйҙар, конкурстар (“Һылыуҡай”...
БАШҠОРТОСТАН ХАЛЫҠ ПАРТИЯҺЫ
БАШҠОРТОСТАН ХАЛЫҠ ПАРТИЯҺЫ, ижт.‑сәйәси ойошма. 1990 й. Өфөлә ойошторола, 2002 й. үҙе тарҡала. “Беҙҙең йорт — Рәсәй” ижт.-сәйәси партияһының респ. бүлексәһе ағзаһы булып тора, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы (конгресы), “Урал” ижт.‑сәйәси ойошмаһы, Башҡорт йәштәре иттифағы һ.б. м‑н хеҙмәттәшлек итә....
БАШҠОРТОСТАН ҮҘӘК БАШҠАРМА КОМИТЕТЫ
БАШҠОРТОСТАН ҮҘӘК БАШҠАРМА КОМИТЕТЫ, БАССРэшсе, крәҫтиән һәм ҡыҙылармеец депутаттары советтарының Үҙәк башҡарма комитеты, БашҮБК, БАССР дәүләт власының закондар сығарыусы, ойоштороусы һәм контролдә тотоусы юғары органы, БАССР Советтары съездары араһындағы осорҙа эшләй. 1920 й. 28 июлендә Стәрлетамаҡ ҡ....
БАШҠОРТОСТАН ТАТАРҘАРЫ КОНГРЕСЫ
БАШҠОРТОСТАН ТАТАРҘАРЫ КОНГРЕСЫ, Башҡортостан Республикаһы татарҙарының милли мәҙәниәтен, телен һәм әҙәбиәтен һаҡлауға һәм үҫтереүгә булышлыҡ итеү маҡсатында төҙөлгән ижт. ойошма. Өфөлә урынлашҡан. 1997 й. Башҡортостан татарҙарының 1‑се съезында ойошторола. Б.т.к. — Бөтә донъя татарҙары конгресын, БР...
БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫНДА КЕШЕ ХОҠУҠТАРЫ БУЙЫНСА ВӘКИЛ
БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫНДА КЕШЕ ХОҠУҠТАРЫ БУЙЫНСА ВӘКИЛ, кеше һәм граждан хоҡуҡтарын һәм иректәрен дәүләт яҡлауын, уларҙың дәүләт органдары, урындағы үҙидара органдары һәм вазифалы кешеләрҙең үтәүен тәьмин итеү маҡсатында Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай тәғәйенләгән вазифалы кеше....
БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫНДА БАЛА ХОҠУҠТАРЫ БУЙЫНСА ВӘКИЛ
БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫНДА БАЛА ХОҠУҠТАРЫ БУЙЫНСА ВӘКИЛ, бала хоҡуҡтарын һәм иректәрен дәүләт яҡлауы гарантияларын, уларҙың дәүләт органдары, урындағы үҙидара органдары һәм вазифалы кешеләрҙең таныуын һәм үтәүен тәьмин итеү өсөн Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай тәғәйенләгән вазифалы...
БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫ ХӨКҮМӘТЕ
БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫ ХӨКҮМӘТЕ, Башҡортостан Республикаһы башҡарма власының юғары органы. РФ Конституцияһының һәм БР Конституцияһының, РФ федераль һәм БР респ. закондарының һәм башҡа норматив акттарҙың үтәлеүен тәьмин итә. Башҡортостан Республикаһы Башлығы Премьер-министр һәм уның урынбаҫарҙары,...
БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫ ПРЕЗИДЕНТЫ
БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫ ПРЕЗИДЕНТЫ, Башҡортостан Республикаһы башлығы, юғары вазифалы кеше. РФ Президенты, РФ Федераль Йыйылышының Федерация Советы һәм Дәүләт думаһы, РФ Хөкүмәте, дәүләт власының башҡа федераль органдары, РФ субъекттарының дәүләт власы органдары, БР дәүләт власы органдары, урындағы...
