Список материалов
МӨБӘРӘКОВА Гөлли Арыҫлан ҡыҙы
МӨБӘРӘКОВА Гөлли Арыҫлан ҡыҙы (9.9.1936, Өфө ҡ. — 20.2.2019, шунда уҡ), актриса. СССР‑ҙың (1990) һәм РСФСР‑ҙың (1981) халыҡ, РСФСР‑ҙың (1975) һәм БАССР‑ҙың (1969) атҡаҙанған артисы. Профессор (1993). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1961). А.Ҡ.Мөбәрәковтың ҡыҙы. ГИТИС‑ты тамамлағандан һуң (1959; Б.В.Бибиков,...
МӨГӨҘБАШ
МӨГӨҘБАШ (Ceratocephala), лютик һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 10 төрө бил‑ дәле, Европаның, Көнбайыш Азияның, Төньяҡ Африканың һәм Яңы Зеландияның уртаса йылы өлөштәрендә таралған. Башҡортостанда тура мөгөҙлө М. үҫә. Нескә аҡ тамырлы бер йыллыҡ төклө үлән. Һабағы ябай, уҡ формаһында,...
МӨГӨҘЛӨ ҠУҢЫҘ
МӨГӨҘЛӨ ҠУҢЫҘ (Oryctes nasicornis), ҡаты ҡанатлылар отрядының ысын суҡ мыйыҡлылар ғаиләһенә ҡараған бөжәк. Европала таралған. Кәүҙә оҙонлоғо 25—40 мм, төҫө һорғолт көрән. Мыйығы суҡ рәүешендә, осона табан ҡалынайған. Аяғы көслө; алғылары ҡаҙыу өсөн, артҡылары терәк тешле һәм сәнскеле. Енси диморфизм...
МӨГӨҘЬЯПРАҠ
МӨГӨҘЬЯПРАҠ (Ceratophyllum), мөгөҙьяпраҡ һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 10 төрө билдәле, ике ярымшарҙың да уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда сумған М. һәм яртылаш сумған М. үҫә. Тамырһабағы булмаған күп йыллыҡ үләндәр, һыу ятҡылыҡтарының төбөнә аҫҡы япраҡтары ярҙамында берегә....
МӨҒӘЛЛИМОВ Фәнзил Мәүләүи улы
МӨҒӘЛЛИМОВ Фәнзил Мәүләүи улы [13.8.1950, БАССР‑ҙың Байҡыбаш р‑ны Яҡуп а. (БР‑ҙың Ҡариҙел р‑ны)], инженер‑электромеханик. Техник ф. д‑ры (2003). БР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (2000). ӨНИ‑не тамамлаған (1972). 1985 й. алып ИПТЭР‑ҙа өлкән ғилми хеҙм‑р, 1993 й. башлап ӨДНТУ‑ла эшләй: 1994—96 йй. Үткәргес...
МӨҒТӘБАРОВ Ләбиб Фәтих улы
МӨҒТӘБАРОВ Ләбиб Фәтих улы (10.1.1928, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Яңауыл а., хәҙ. Яңауыл ҡ., — 26.3.2008, Өфө), рәссам. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (2001), БАССР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1983). Рәссамдар союзы ағзаһы (1968). И.Е.Репин ис. Һынлы сәнғәт, скульптура һәм архитектура ин‑тын тамамлағандан һуң (Ленинград,...
МӨҘӘРИС
МӨҘӘРИС (ғәр.), мәҙрәсә уҡытыусыһы һәм етәксеһе. М. күпселеге Урта Азияла, Шәреҡ илдәрендә уҡый һәм дини белем ала. Ырымбур мосолман диниә назараты тарафынан тәғәйенләнә. М. эшмәкәрлеге дәүләт тарафынан билдәләнә һәм контролдә тотола. Хәлфә (урынбаҫары) һәм мөғәллимдәр ярҙамсылары була. М. йыш ҡына...
МӨҘӘРИСОВ Миңлеғәли Закир улы
МӨҘӘРИСОВ Миңлеғәли Закир улы (23.2.1947, БАССР‑ҙың Кушнаренко районы Үгеҙ а. — 24.3.2015, Стәрлетамаҡ ҡ.), тренер. Ғәмәли‑хәрби күпбәйгеләр буйынса РСФСР‑ҙың атҡаҙанған тренеры (1989) һәм бөтә Союз категориялы судья (1983), биатлон буйынса СССР‑ҙың спорт мастеры (1971). БР‑ҙың атҡаҙанған физик культура...
МӨҘӘРИСОВ Рәмил Зөфәр улы
МӨҘӘРИСОВ Рәмил Зөфәр улы (18.7.1956, Өфө), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2003). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1979) 1980 й. тиклем, 1983—89 йй. һәм 1998—2005 йй. — ТТӘИ‑лә, 1989—97 йй. БДПИ‑ла эшләй. 2005 й. алып РФ Хөкүмәте эргәһендәге Финанс ун‑тының Өфө филиалында. Фәнни хеҙмәттәре тау сәнәғәте, алтын табыу...
МӨҘӘРИСОВ Ринат Мансаф улы
МӨҘӘРИСОВ Ринат Мансаф улы (1.5.1953, БАССР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Иҫке Туҡмаҡлы а.), зоотехник. А.х. ф. д‑ры (2004), проф. (2005). БАХИ‑ны тамамлаған (1978). 1973 й. алып БДАУ‑ҙа эшләй: 1979 й. — өлкән ғилми хеҙм-р, 1985 й. — уҡытыусы, 1994—97 йй. зооинженерия ф‑ты деканы урынбаҫары, 1998— 2002 йй. уҡытыу‑методика...
МӨҘӘРИСОВА Нурия Ғәлихан ҡыҙы
МӨҘӘРИСОВА (Нуретдинова) Нурия Ғәлихан ҡыҙы (7.11.1963, БАССР‑ҙың Илеш районы Иҫәнбай а. — 14.10.2018, Стәрлетамаҡ ҡ., тыуған яғында ерләнгән), спортсы. Ғәмәли‑хәрби күпбәйгеләр буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1996). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1999). Силәбе физик культура институтын...
МӨЙТӘН БЕЙ
МӨЙТӘН БЕЙ, башҡ. ханы, үҫәргән ырыуы башлығы. Шәжәрәлә яҙылыуынса, башҡ. халҡы вәкиле булараҡ М.б. Сыңғыҙхан тарафынан ҡабул ителә (яҡынса 1219 й. йәйендә, Сыңғыҙхан үҙ армияһы м‑н Көньяҡ Себер далаларында булған саҡта) һәм Ағиҙел, Тубыл, Ишем (Иртышҡа тиклем) йй. басс. буйҙа‑ рындағы, Яйыҡ й. (ҡушылдыҡтары...
МӨКӘЙ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
МӨКӘЙ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Яңы Ҡыйышҡы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 12 км һәм Таҙлар т. юл ст. Көнб. табан 8 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 250 кеше; 1920 — 419; 1939 — 480; 1959 — 457; 1989 — 290; 2002 — 356; 2010 — 259 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп, фельдшер‑акушерлыҡ...
МӨҠМИНОВ Рәйес Әғзәметдин улы
МӨҠМИНОВ Рәйес Әғзәметдин улы (15.6.1941, БАССР‑ҙың Благо‑ вар р‑ны Ҡашҡалаша а. — 15.5. 2004, Өфө), тау инженеры. Техник ф. д‑ры (1987), проф. (1988). БР‑ҙың атҡ. халыҡ мәғарифы хеҙм‑ре (1998), СССР юғары мәктәбе отличнигы (1976), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1985). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1963) шунда...
МӨҠМИНОВ Фәрит Хәмзә улы
МӨҠМИНОВ Фәрит Хәмзә улы (2.7.1955, Күмертау ҡ.), математик. Физика-матем. ф. д-ры (1994), проф. (1998). БР-ҙың мәғариф отличнигы (2005), РФ-тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм-ре (2007). МДУ-ны тамамлаған (1977). 1980—91 йй. һәм 1994 й. алып БДУ-ла эшләй. 1995 й. башлап СДПИ-ла (1997 й. — алгебра...
МӨҠСИН МӘҘИЙӘРОВ
МӨҠСИН МӘҘИЙӘРОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Ҡазан даруғаһы Урман-Гәрә улусы Мәсәғүт а. (хәҙ. БР‑ҙың Яңауыл р‑ны) башҡорто. Ейән Ҡуштанов һәм Әҙел Әшмәнев м‑н берлектә Ҡазан һәм Уҫы даруғаларында һуғыша. 1774 й. окт. уртаһында “тоғро” старшина Рахманғол Иртуғанов...
МӨҠСИН, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
МӨҠСИН, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Һәүәләй а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 15 км һәм Ҡарлыман т. юл ст. Т. табан 5 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 390 кеше; 1920 – 386; 1939 – 566; 1959 – 497; 1989 – 260; 2002 – 211; 2010 – 204 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002).
Ауылға...
МӨҠСИНОВ И.Ш. ИСЕМЕНДӘГЕ ЯҢАУЫЛ ГИМНАЗИЯҺЫ
МӨҠСИНОВ И.Ш. ИСЕМЕНДӘ‑ ГЕ ЯҢАУЫЛ ГИМНАЗИЯҺЫ. 1938 й. крәҫтиән йәштәре мәктә‑ бе (1929 й. асыла) базаһында 2‑се тулы булмаған урыҫ урта мәктәбе булараҡ асыла, 1948 й. алып 2‑се урта мәктәп, 1992 й. — 2‑се мәктәп-гимназия, 1998 й. хәҙ. исемен йөрөтә. 2000 й. И.Ш.Мөҡсинов исеме бирелә. 3 компьютер класы,...
МӨҠСИНОВ Ирек Шәриф улы
МӨҠСИНОВ Ирек Шәриф улы (26.3.1932, БАССР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны Дүртөйлө а., хәҙ. Дүртөйлөҡ., — 1.1.1999, Өфө), юрист, дәүләт эшмәкәре. Юридик ф. канд. (1963), проф. (1997). РСФСР‑ҙың (1989) һәм БР‑ҙың (1997) атҡ. юрисы. МДУ‑ны тамамлаған (1955). 1956—59 йй. БАССР МС‑ында эшләй, 1962 й. алып СССР ФА БФ...
МӨЛКӘТ, Дыуан р‑нындағы ауыл
МӨЛКӘТ, Дыуан р‑нындағы ауыл, Арый а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 16 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 87 км алыҫлыҡта Әнйәк й. (Әй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 93 кеше; 1920 — 196; 1939 — 86; 1959 — 163; 1989 — 209; 2002 — 212; 2010 — 207 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
