Список материалов
ӘЛИФТӘР
ӘЛИФТӘР (гр. аleipha – май), үҫемлек майы йәки алкид ыҫмалалары нигеҙендә әҙерләнгән плёнка барлыҡҡа килтереүсе матдәләр. Һарынан алып ҡарағусҡыл ҡыҙылға тиклем төҫтәге үтә күренмәле шыйыҡса.Тәбиғи (окисланған, полимерлаштырылған), ярым тәбиғи (“оксолдәр”, кастор Ә.), ҡатнаш (окисланған һәм һыуһыҙландырылған...
ӘЛЙӘН, тау
ӘЛЙӘН, тау, тәбиғәт ҡомартҡыһы (2003). Ейәнсура р‑ны Абҙан а. көнбайышҡа табан 2 км алыҫлыҡта Әселе й. (Һаҡмар й. басс.) һул ярында урынлашҡан. Абс. бейеклеге 361 м. Формаһы һуҙылған. Мәмерйәләр бар; битләүҙәре текә. Тауҙы барлыҡҡа килтергән тоҡомдар әселе ярусыныңтерәк киҫелеше булып тора. Ландшафы...
ӘЛКӘ, Салауат р‑нындағы ауыл
ӘЛКӘ, Салауат р‑нындағы ауыл, Әлкә а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 15 км һәм Кропачёво т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнс. табан 14 км алыҫлыҡта Көҫкәнде й. (Йүрүҙән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 241 кеше; 1920 – 280; 1939 – 358; 1959 – 431; 1989 – 539; 2002 – 533; 2010 – 488 кеше....
ӘЛМӘН РАЙОНЫ, Ҡурған өлкәһе
ӘЛМӘН РАЙОНЫ, Ҡурған өлкәһенең көньяҡ‑көнбайышында урынлашҡан. 1941 й. Силәбе өлкәһе терр‑яһында ойошторола, 1943 й. 6 февр. алып Ҡурған өлк. составына инә. Майҙаны — 2510 км2. Адм. үҙәге — Әлмән ауылы. Районда 12 ауыл советы, 33 ауыл торама пункты бар. Халҡы — 12,6 мең кеше (2010), ш. иҫ. 32,4% башҡорттар...
ӘЛМӘС, Күгәрсен р‑нындағы ауыл
ӘЛМӘС, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Ибрай а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 15 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 60 км алыҫлыҡта Мрәүешле й. (Ағиҙел й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 426 кеше; 1920 – 426; 1939 – 602; 1959 – 406; 1989 –287; 2002 – 319; 2010 – 301 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ӘЛМОРОН
ӘЛМОРОН, гөлйемеш (Rosa), роза һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. 300—500 төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса һәм субтропик бүлкәттәрендә таралған. Башҡортостанда 4 төрө үҫә. Энәләр м‑н ҡапланған ҡыуаҡлыҡтар. Һабаҡтары төҙ йәки дуға һымаҡ бөгөлгән, бейеклеге 70—200 см. Япраҡтары сиратлы,...
ӘЛМӨХӘМӘТ ИБРАҺИМОВ
ӘЛМӨХӘМӘТ ИБРАҺИМОВ (? – 1791 й. һуң), Исәт провинцияһының хеҙмәтле татарҙарынан Уложенный комиссия депутаты. Исәт провинцияһының Могильная а. (хәҙ. Ҡурған өлк. Әлшәй а.) йәшәгән. Мулла. Комиссияға Себер һәм Ырымбур сик һыҙығында хеҙмәт иткән өсөн түләү индереү, ирекле сауҙа, йөкләмәләрҙе кәметеү, хеҙмәтле...
ӘЛМӨХӘМӘТ ҠУРҒАНДАРЫ
ӘЛМӨХӘМӘТ ҠУРҒАНДАРЫ, б.э.т. 15—14 бб. — б.э. 2—3 бб. археологик ҡомартҡыһы. Әбйәлил р‑ны Әлмөхәмәт а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 2,5—3 км алыҫлыҡта Оло Ҡыҙыл й. һул ярында урынлашҡан. 1971 й. Н.А.Мәжитов тарафынан асылған, 1975 й. һәм 1977 й. А.Х.Пшеничнюк тикшергән. Ҡомартҡы 23 ҡурғандан тора, улар өс...
ӘЛМӨХӘМӘТ СТАНЦИЯҺЫ АУЫЛЫ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл
ӘЛМӨХӘМӘТ СТАНЦИЯҺЫ АУЫЛЫ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Әлмөхәмәт а/с ҡарай; т. юл станцияһы. Район үҙәгенән К.‑Көнс. табан 52 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 426 кеше; 1989 — 472; 2002 — 465; 2010 — 396 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Элеватор, фельдшер‑акушерлыҡ пункты, клуб бар.
Ауылға 1954...
ӘЛМӨХӘМӘТ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл
ӘЛМӨХӘМӘТ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Әлмөхәмәт а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 47 км һәм Әлмөхәмәт т. юл ст. Көнб. табан 3 км алыҫлыҡта Оло Ҡыҙыл й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 519 кеше; 1920 – 905; 1939 – 669; 1959 – 802; 1989 – 616; 2002 – 649; 2010 – 659 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Ғ. ИСЕМЕНДӘГЕ ГИМНАЗИЯ‑ИНТЕРНАТ
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Ғ. ИСЕМЕНДӘГЕ ГИМНАЗИЯ‑ИНТЕРНАТ, һәләтле балалар өсөн музыка теорияһын һәм махсус фәндәрҙе тәрән өйрәткән урта дөйөм белем биреү учреждениеһы. Өфөлә урынлашҡан. 1943 й. 3‑сө балалар йорто нигеҙендә СССР Ҡораллы көстәренең Өфө музыка тәрбиәләнеүселәре мәктәбе булараҡ асыла. 1956 й. Өфө муз....
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Ғәзиз Сәлих улы
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Ғәзиз Сәлих улы [29.10.1895, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Иҫке Мораптал а. (БР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны) — 10.7.1938, Өфө], йырсы (лирик тенор), композитор, муз.‑йәмәғәт эшмәкәре. БАССР‑ҙың халыҡ артисы (1929). 1908 й. алып Ташкентта, 1922 й. — Ҡазанда, 1931 й. — Өфөлә йәшәй. 1932 й. башлап...
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Илмар Разин улы
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Илмар Разин улы (9.6.1971, Ишембай ҡ.), режиссёр. БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2014). ӨДСИ‑не (1994; П.Р.Мельниченко курсы), Сәнғәт, мәҙәниәт һәм туризм хеҙм‑рҙәрен яңынан әҙерләү акад. (Мәскәү, 2004; В.С.Крючков курсы), Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад. (2013) тамамлаған. 1994...
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Рафаил Фазылйән улы
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Рафаил Фазылйән улы (20.11.1956, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Үрге Бикбирҙе а.), физик. Физика‑матем. ф. д‑ры (2007). БДУ‑ны тамамлаған (1980), 1984 й. алып шунда уҡ (2010 й.башлап Физика‑техника ин‑тында фәнни эштәр һәм инновацион эшмәкәрлек б‑са дир. урынбаҫары), бер үк ваҡытта 2007 й. алып...
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Рәшит Вәлиәхмәт улы
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Рәшит Вәлиәхмәт улы (25.4.1934, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Бикбау а.), педагог‑методист,тел белгесе. Пед. ф. канд. (1967), проф. (1988). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1994), БАССР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1980), СССР‑ҙың мәғариф отличнигы (1976), СССР‑ҙың юғары мәктәбе отличнигы (1988), РСФСР‑ҙың...
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Хәмит Хужиәхмәт улы
ӘЛМӨХӘМӘТОВ Хәмит Хужиәхмәт улы, Х ә м и т с ә с ә н [1861, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе 2‑се Этҡол а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 1923, шунда уҡ], сәсән. Ә. т‑да биографик мәғлүмәттәр аҙ. Уның урыҫ, ҡаҙаҡ һ.б. телдәрҙе белеүе билдәле, сауҙа м‑н шөғөлләнгән, ям сабыу хеҙмәтен үтәгән. 1900 й. һәм 1913 й....
ӘЛШӘЙ РАЙОНЫ
ӘЛШӘЙ РАЙОНЫ, БР‑ҙың көньяҡ‑көнбайышында урынлашҡан. Төньяҡта — Дәүләкән, көнсығышта — Ауырғазы һәм Стәрлетамаҡ, көньяҡта — Миәкә, көнбайышта Бишбүләк һәм Бәләбәй р‑ндары м‑н сиктәш. 1935 й. 31 ғин. ойошторола (ҡара: Административ район). Майҙаны — 2415 км2. Адм. үҙәге — Раевка а., Өфөнән көньяҡ‑көнбайышҡа...
ӘЛШӘЙ, ауыл, 1938 й. алып Әлшәй р‑ны Раевка ҡасабаһы эсендә урынлашҡан.
ӘЛШӘЙ, ауыл, 1938 й. алып Әлшәй р‑ны Раевка ҡасабаһы эсендә урынлашҡан.
Ауылға 18 б. башында Нуғай даруғаһы Яйыҡ‑Ҫыбы‑Мең улусы башҡорттары үҙ ерҙәрендә нигеҙ һала. 1795 й. 30 йортта 142 кеше йәшәгән, 1865 й. 65 йортта – 538 кеше. Малс‑ҡ, игенселек, умарт‑ҡ м‑н шөғөлләнгәндәр. Ә. улус идараһы урынлашҡан,...
ӘМЗӘ УРМАН КОМБИНАТЫ
ӘМЗӘ УРМАН КОМБИНАТЫ, ағас әҙерләү, уны механик һәм тәрән химик эшкәртеү пр‑тиеһы. Составына Бурёнка урман пункты, таҡта ярыу производствоһы, сеймалды алдан әҙерләү (бөтәһе лә – 1946), урман химияһы (1953) һәм энергомеханика цехтары, лаб., ремонт‑төҙөлөш (бөтәһе лә – 1951) һәм һеркә к‑таһы (1996) етештереү...
ӘМЗӘ, Нефтекама ҡ. составындағы ауыл
ӘМЗӘ, Нефтекама ҡ. составындағы ауыл; т. юл станцияһы. Нефтекаманан Т.‑Көнс. табан 22 км алыҫлыҡта Әмзә й. тамағында (Беүә й. ҡушылдығы), Горький тимер юлында урынлашҡан. Халҡы (мең кеше): 1959 й. – 2,6; 2002 – 4,8; 2010 – 4,9. Башҡорттар, урыҫтар, татарҙар, мариҙар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар...
