Список материалов
ЮРАСОВ Николай Алексеевич
ЮРАСОВ Николай Алексеевич (1.9. 1946, Өфө — 26.8.2014, шунда уҡ), фотожурналист. Журналистар союзы ағзаһы (1978). 1970 й. башлап ӨАИ‑ның “Авиатор” гәз. фотографы, 1975 й. — “Вечерняя Уфа” гәз. штаттан тыш фотохәбәрсеһе, 1978 й. алып “Башҡортостан ҡыҙы” ж., 1991 й. — “Республика Башкортостан” гәз.,...
ЮРА, юра системаһы (осоро)
ЮРА, юра системаһы (осоро), мезозойҙыңикенсе хроностратиграфик бүлексәһе. Осорҙоң башы — 199,6±0,6 млн йыл, аҙағы — 145,5±4,0 млн йыл. 1829 й. француз геологы А.Броньяр тарафынан айырып күрһәтелә. Ю. аҫҡы, урта, өҫкө бүлектәргә (дәүерҙәргә) бүленә. Аҫҡы бүлек (аҫтан өҫкә) геттанг, синемюр, плинсбах,...
ЮПИТЕР, ҡасаба
ЮПИТЕР, ҡасаба, 1994 й. алып Салауат ҡ. эсендә урынлашҡан. Ҡасабаға 20 б. 20‑се йй. БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантонында нигеҙ һалына. 1925 й. 11 йорт иҫәпкә алынған. 1957 й. башлап Стәрлетамаҡ ҡ. составына ингән. Халҡы: 1939 й. — 165; 1959 — 168 кеше. 1994 й. Мәләүез р‑нының Ергән ҡасаба советына ҡараған.
Тәрж....
ЮПИТЕР
ЮПИТЕР, Ҡояш системаһының Ҡояштан алыҫлығы буйынса 5‑се урында торған иң ҙур планетаһы. Ҡояштан уртаса алыҫлығы — 778 млн км (5,20 а.б.). Сидерик әйләнеү периоды —11,86 йыл. Экваториаль зонаһы өсөн күсәре тирәләй әйләнеү периоды — 9 сәғ. 50 минут. Әйләнеү күсәренең орбита буйлап хәрәкәте яҫылығына ауышлығы —...
ЮНЫСОВТАР, дворяндар нәҫеле
ЮНЫСОВТАР, дворяндар нәҫеле. Мишәрҙәрҙән. Иң билдәлеләре: Сәйетбаттал Баязит улы Ю., 10‑сы класс чиновнигы (1821), яҫауыл (1835). Бәләбәй өйәҙенең Ҡаңлы улусы Төркәй а. (БР‑ҙың Благовар р‑ны) йәшәгән. 1794 й. алып йорт старшинаһы, 1797 й. Ырымбур сик буйы комиссияһында хеҙмәт итә, 1798 й. башлап...
ЮНЫСОВА Эльвира Әхтәм ҡыҙы
ЮНЫСОВА Эльвира Әхтәм ҡыҙы (4.1.1960, Сибай ҡ.), актриса. РФ‑тың атҡ. (2007), БР‑ҙың халыҡ (1992), БАССР‑ҙың атҡ. (1989) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1983). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1983; Р.В.Исрафилов курсы) БАДТ актрисаһы, бер үк ваҡытта 1987—95 йй. ӨДСИ уҡытыусыһы һәм 2008—13 йй....
ЮНЫСОВА Гөлфиә Аҙнағол ҡыҙы
ЮНЫСОВА (Иҙелбаева) Гөлфиә Аҙнағол ҡыҙы (10.9.1948, БАССР‑ҙың Әлшәй р‑ны Һарыша.),шағирә. БР‑ҙың халыҡ шағиры (2015), РФ‑тың (2005) һәм БАССР‑ҙың (1989) атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре, БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2000). Яҙыусылар союзы(1974), Журналистар союзы (1979) ағзаһы. БДУ‑ны тамамлаған (1971). 1970 й....
ЮНЫСОВА Айһылыу Билал ҡыҙы
ЮНЫСОВА Айһылыу Билал ҡыҙы (11.4.1951, Стәрлетамаҡ ҡ.), тарихсы. Тарих фәндәре докторы (1997), профессор (1999). РФ‑тың (2016) һәм БР‑ҙың (1997) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Б.Х.Юлдашбаевтың ҡыҙы. ЛДУ‑ны тамамлағандан һуң (1976) 1979 й. тиклем БДМИ‑ла, 1983 й. алып БДУ‑ла (1999 й. башлап яңы һәм...
ЮНЫСОВА Айһылыу Билал ҡыҙы
ЮНЫСОВА Айһылыу Билал ҡыҙы (11.4.1951, Стәрлетамаҡ ҡ.), тарихсы. Тарих фәндәре докторы (1997), профессор (1999). РФ‑тың (2016) һәм БР‑ҙың (1997) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Б.Х.Юлдашбаевтың ҡыҙы. ЛДУ‑ны тамамлағандан һуң (1976) 1979 й. тиклем БДМИ‑ла, 1983 й. алып БДУ‑ла (1999 й. башлап яңы һәм...
ЮНЫСОВ Рәшит Шәйсолтан улы
ЮНЫСОВ Рәшит Шәйсолтан улы (26.5.1952, Өфө), спортсы. Саңғы ярышы б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1978). БАХИ‑ны (1974), Хәрби физик культура ин‑тын (Ленинград, 1984) тамамлаған. “Урожай” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры А.А.Книсс). СССР (1978 — 70 км уҙышта), РСФСР (1975 — 50 км уҙышта)...
ЮНЫСОВ Наил Кәбир улы
ЮНЫСОВ Наил Кәбир улы [10.1. 1928, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Тәтер‑Арыҫлан а. (БР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны)], тау инженеры‑геофизик. Геол.‑минералогия ф. канд. (1969). РСФСР‑ҙың атҡ. геологы (1978), РФ‑тың почётлы нефтсеһе (1998), РФ‑тың почётлы газ сәнәғәте хеҙм‑ре (1998). И.М.Губкин ис. Мәскәү нефть...
ЮНЫСОВ Марат Сабир улы
ЮНЫСОВ Марат Сабир улы (18.3. 1940, Мәскәү), химик. РФА акад. (2003), БР ФА‑ның почётлы акад. (2016), химия ф. д‑ры (1974), проф. (1983). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1962) Үзбәк ССР‑ы ФА‑нда (Ташкент) эшләй: Үҫемлек матдәләре химияһы ин‑тында (1981— 90 йй. лаб. мөдире), бер үк ваҡытта 1987—89 йй. химия‑технология...
ЮНЫС, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл
ЮНЫС, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл, Үрге Ҡыйғы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 6 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 49 км алыҫлыҡта Ҡыйғы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 110 кеше; 1920 — 173; 1939 — 193; 1959 — 166; 1989 — 120; 2002—178;2010—161 кеше. Башҡорттар йәшәй(2002). Балалар баҡсаһы,...
ЮНОСТЬ, Шаран р‑нындағы ауыл
ЮНОСТЬ, Шаран р‑нындағы ауыл, Мичуринский а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 28 км һәм Туймазы т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 70 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 109 кеше; 1959 — 118; 1989 — 60; 2002 — 114; 2010 — 106 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты бар. Ауылға 20 б. 20‑се...
ЮНЕСКО
ЮНЕСКО (UNESCO — United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), хөкүмәт‑ара ойошма. 1945 й. асыла. Штаб‑фатиры Парижда урынлашҡан. Составына 193 ағзадәүләт (2010), ш. иҫ. Рәсәй Федерацияһы (1954 й. алып), инә. Юғары етәксе органы — Ген. конференция, башҡарма органдары — Башҡарма...
ЮНАЙ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
ЮНАЙ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Үтәғол а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 81 км һәм Ҡыуандыҡ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 46 км алыҫлыҡта Ҡаҫмарт й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 260 кеше; 1920 — 416; 1939 — 332; 1959 — 314; 1989 — 216; 2002 — 235; 2010 — 183 кеше. Башҡорттар йәшәй...
ЮМОР
ЮМОР (ингл. humour), ысынбарлыҡты көлкөлө итеп һүрәтләү ысулы. Ябай мәҙәктән айырмалы рәүештә, Ю. көлкө предметына уйланыбыраҡ ҡарарға, анализларға һәм борсолорға мәжбүр итә; көлкөгә ҡалдырыуға, көлкөнөң фаш итеүсе төрҙәренә (ирония, сатира) ҡаршы ҡуйыла. Башҡорт әҙәбиәтендәЮ. көлкөнөң бөтә төрҙәре...
ЮМАТОВ Василий Степанович
ЮМАТОВ Василий Степанович [?—17.7.1848, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Йоматау а. (БР‑ҙың Өфө р‑ны)], тыуған яҡты өйрәнеүсе. Дворяндарҙан. Өфө өйәҙ судында судья булып хеҙмәт итә, “Оренбургские губернские ведомости” гәз. эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге башҡорт халҡының археологияһына, фольклорына,этнографияһына,...
ЮМАЛИН Бәҙретдин Абдулғәзе улы
ЮМАЛИН Бәҙретдин Абдулғәзе улы [15.7.1926, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Сәғит а. (БР‑ҙың Ейәнсура р‑ны) — 19.1.1994, Яңы Петровка а., БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Иҫәнғол а. ерләнгән], хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (1981). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. БАХИ‑ны тамамлаған(1967).1941 й. алып Ейәнсура р‑нында...
