Список материалов
КҮМӘС, һырт
КҮМӘС, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Учалы р-ны буйлап Илсеғол а. киңлегенән алып Ҡорама а. киңлегенә тиклем субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо 14 км, киңлеге 2 км, абс. бейеклеге 708 м. 5 түбәһе асыҡ күренә. Көньяҡ өлөшөнөң көнсығыш битләүендә бер нисә ҡалҡыу урын бар. Аҫҡы һәм урта...
КҮМЕР СӘНӘҒӘТЕ
КҮМЕР СӘНӘҒӘТЕ, яғыулыҡ сәнәғәтенең күмер сығарыу, байыҡтырыу һәм брикетлау тармағы. Башҡортостанда К.с. барлыҡҡа килеүе һоро күмер ятҡылыҡтары асылыуға бәйле. 1947 й. Бабай һоро күмер ятҡылығы базаһында Ермолаевка разрезын проектлау башлана (1951 й. файҙаланыуға тапшырыла, 1957 й. алып Күмертау разрезы;...
КҮМЕРТАУ АВИАЦИЯ ПРОИЗВОДСТВО ПРЕДПРИЯТИЕҺЫ
КҮМЕРТАУ АВИАЦИЯ ПРОИЗВОДСТВО ПРЕДПРИЯТИЕҺЫ, ААЙ. Граждан һәм хәрби вертолёттар, газ ҡорамалдары эшләп сығарыу; ер өҫтөндәге һәм осоусы составты уҡытыу һ.б. м‑н шөғөлләнә. Производство составында тимерлек‑преслау, ҡойоу, әҙерләү‑штамплау, механик йыйыу, иретеп йәбештереү, термогальваник, металл булмаған...
КҮМЕРТАУ АВИАЦИЯ ТЕХНИК КОЛЛЕДЖЫ
КҮМЕРТАУ АВИАЦИЯ ТЕХНИК КОЛЛЕДЖЫ, 1985 й. Өфө авиация техникумы филиалы булараҡ асыла, 1989 й. алып Күмертау авиация техникумы, 2011 й. — хәҙ исеме м‑н ӨДАТУ‑ның Күмертау филиалы составында. Уҡытыу көндөҙгө һәм ситтән тороп уҡыу бүлектәрендә түбәндәге һөнәрҙәр б‑са алып барыла: электр һәм электр‑механик...
КҮМЕРТАУ ИКМӘК КОМБИНАТЫ
КҮМЕРТАУ ИКМӘК КОМБИНАТЫ, ААЙ. Составына икмәк һәм икмәк-булка изделиелары (1950 й. нигеҙләнгән), перәник (1956), юғары сортлы изделиелар (1972) етештереү цехтары инә. 2011 й. 83 кеше эшләгән. Икмәк-булка, кондитер изделиелары етештерә. Продукцияһы БР‑ҙа һатыла.
1950 й. икмәк з‑ды булараҡ ойошторола,...
КҮМЕРТАУ МЕБЕЛЬ ФАБРИКАҺЫ
КҮМЕРТАУ МЕБЕЛЬ ФАБРИКАҺЫ, ЯСЙ. Белем биреү һәм мед. учреждениелары өсөн мебель, халыҡ өсөн корпуслы мебель етештерә. Составына бысыу, әҙерләү, йыйыу цехтары инә. 2011 й. 15 кеше эшләгән. Продукцияһы БР‑ҙа һәм РФ‑тың башҡа төбәктәрендә һатыла.
1953 й. “Башуглеразрезстрой” тресының Ағас эшкәртеү комб‑ты...
КҮМЕРТАУ ПЕДАГОГИЯ КОЛЛЕДЖЫ
КҮМЕРТАУ ПЕДАГОГИЯ КОЛЛЕДЖЫ, 1967 й. Күмертау физик тәрбиә пед. уч‑щеһы булараҡ асыла, 1991 й. алып пед. уч‑щеһы, 2002 й. хәҙ. статусын ала. Уҡытыу көндөҙгө һәм ситтән тороп уҡыу бүлектәрендә түбәндәге һөнәрҙәр б‑са алып барыла: мәктәпкәсә белем биреү, физик культура. Китапханаһы, 3 спорт, теннис, тренажёр...
КҮМЕРТАУ ПОЛИТЕХНИК ЛИЦЕЙ‑ИНТЕРНАТЫ
КҮМЕРТАУ ПОЛИТЕХНИК ЛИЦЕЙ‑ИНТЕРНАТЫ. 1997 й. Респ. К.п.л.и. булараҡ асыла. Конкурс б‑са 4‑се класты тамамлаған малайҙар, 2001 й. алып 9‑сы класты тамамлаған ҡыҙҙар ҡабул ителә. Түбәндәге йүнәлештәр б‑са профилле уҡытыу алып барыла: физика‑матем., физика‑химия. Лицейҙа махсус курстар индерелгән: логика...
КҮМЕРТАУ ТАУ КОЛЛЕДЖЫ
КҮМЕРТАУ ТАУ КОЛЛЕДЖЫ, 1958 й. киске тау‑механика техникумы булараҡ асыла, 1979 й. алып тау‑механика техникумы, 1993 й. хәҙ. исемен һәм статусын йөрөтә. Уҡытыу көндөҙгө бүлектә түбәндәге һөнәрҙәр б‑са алып барыла: менеджмент, хоҡуҡ белеме, хисаплау техникаһын һәм автоматлаштырылған системаларҙы программа...
КҮМЕРТАУ ТИМЕР-БЕТОН ЗАВОДЫ.
КҮМЕРТАУ ТИМЕР-БЕТОН ЗАВОДЫ. 1950 й. ағас эшкәртеү комб‑ты булараҡ ойошторола, 1958 й. алып “Башуглеразрезстрой” тресының төҙөлөш материалдары комб‑ты, 1960 й. — “Кумертаустрой” тресының тимер- бетон изделиелар з‑ды, 1972 й. — “Салауат тимер-бетоны” ПБ составында, 1975 й. — К.т.‑б.з., 1994 й. — ААЙ,...
КҮМЕРТАУ ТЭЦ-ы, “Башҡортостан генерациялау компанияһы” ЯСЙ филиалы
КҮМЕРТАУ ТЭЦ-ы, “Башҡортостан генерациялау компанияһы” ЯСЙ филиалы. Электр һәм йылылыҡ энергияһы етештерә. Составына яғыулыҡ- транспорт, ҡаҙанлыҡ‑турбина, электр, химия, технологик процестар м‑н автоматлаштырылған идара итеү системаһы, ремонт-төҙөлөш цехтары; Йомағужа ГЭС‑ы инә. 2012 й. 348 кеше эшләгән....
КҮМЕРТАУ ЭЛЕКТР БҮЛЕҮ СЕЛТӘРҘӘРЕ
КҮМЕРТАУ ЭЛЕКТР БҮЛЕҮ СЕЛТӘРҘӘРЕ, Күмертау, Мәләүез, Салауат ҡҡ. һәм Ейәнсура, Көйөргәҙе, Күгәрсен, Мәләүез, Фёдоровка р‑ндары ҡулланыусыларын электр энергияһы м‑н тәьмин итә. Оператив-диспетчер хеҙмәте — Күмертау ҡ., район диспетчер пункттары күрһәтелгән бөтә райондарҙа һәм Мәләүездә урынлашҡан. 2012 й....
КҮМЕРТАУ, ҡала
КҮМЕРТАУ, БР‑ҙағы ҡала һәм т. юл станцияһы. Өфөнән көньяҡҡа табан 237 км алыҫлыҡта Башҡортостандың Урал алды көньяғында урынлашҡан. Майҙаны — 170 км2. Халҡы (мең кеше): 1959 й. — 30,8; 1989 — 63,7; 2002 — 66,3; 2010 — 62,8. Милли составы (2002): урыҫтар — 61,6%, башҡорттар — 16,4%, татарҙар — 12,9%....
КҮН ЗАВОДТАРЫ
КҮН ЗАВОДТАРЫ, тире иләү һәм унан әйберҙәр әҙерләү пр‑тиелары. Башҡортостанда тәүге К.з. 18 б. аҙ. — 19 б. башында барлыҡҡа килә. 19 б. тәүге ярт. Ырымбур губернаһында К.з. һанының артыуы күҙәтелә (ҡара: табл.), улар йыл һайын уртаса 80—140 мең һумлыҡ 20‑нән 35 меңгә тиклем күн етештерә. Төп продукцияһы:...
КҮН ЭШЕ
КҮН ЭШЕ, йәнлек, мал тиреһен эшкәртеү һәм уларҙан әйберҙәр яһау. Башҡорттарҙың, ваҡыт үтеү м‑н, кустарь кәсепкә (итек тегеү, тире иләү, эйәр-өпсөн эше һ.б.) әүерелгән традицион шөғөлө. Көнкүрештә йылҡы, һыйыр, ваҡ мал, дөйә, ҡырағай йәнлек (ҡондоҙ, бүре, һеләүһен, һыуһар, төлкө, мышы, болан һ.б.) тиреһен...
КҮН, ТИРЕ ҺӘМ АЯҠ КЕЙЕМЕ СӘНӘҒӘТЕ
КҮН, ТИРЕ ҺӘМ АЯҠ КЕЙЕМЕ СӘНӘҒӘТЕ, еңел сәнәғәттең тәбиғи һәм яһалма күн, тире, тире һәм күн- галантерея изделиелары, аяҡ кейеме етештереүсе тармағы. Башҡортостанда 19 б. үҫешә башлай (ҡара: Күн эше): 30‑сы йй. Өфөлә — 27, Стәрлетамаҡ ҡ. 28 күн пр‑тиеһы була, күпселеген итексе цехтары тәшкил итә. Өфө...
КҮНДЕРӘК, йылға
КҮНДЕРӘК, йылға, Ашҡаҙар й. һул ҡушылдығы. Стәрлебаш р‑ны Булаш а. эргәһендә башлана, ш. уҡ район буйлап аға: йүнәлеше үрге ағымында — көньяҡ‑көнбайыштан төньяҡ- көнсығышҡа табан, Мөхәмәтдәмин а. эргәһендә көньяҡ‑көнсығышҡа борола, Күндерәк а. янында йүнәлешен төньяҡ‑көнсығышҡа ҡарай үҙгәртә һәм Ашҡаҙар й....
КҮНДЕРӘК, Стәрлебаш р‑нындағы ауыл
КҮНДЕРӘК, Стәрлебаш р‑нындағы ауыл, Күндерәк а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 26 км һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. К.‑Көнб. табан 61 км алыҫлыҡта Күндерәк й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 40 кеше; 1939 — 74; 1959 — 338; 1989 — 463; 2002 — 374; 2010 — 321 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002)....
КҮНЗАВОД, Баймаҡ р‑нында
КҮНЗАВОД АУЫЛЫ, Баймаҡ р‑нында, Темәс а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 57 км һәм Сибай т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 115 км алыҫлыҡта Һаҡмар й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 35 кеше; 1920 — 329; 1939 — 118; 1959 — 88; 1989 — 82; 2002 — 152; 2010 — 148 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002).
Ауылға 19 б....
КҮП АЙЫРМАЛЫ РИККАРДИЯ
КҮП АЙЫРМАЛЫ РИККАРДИЯ (Riccardia multifida), мүк һымаҡтар төрө. Күп йыллыҡ, бер өйлө (автэция хас — антеридиялар һәм архегониялар үҫемлектең төрлө һабаҡтарында урынлашҡан) ҙур булмаған асыҡ, һарғылт‑йәшел кәҫлек йәки айырым ҡатлансыҡтар барлыҡҡа килтереүсе бауыр мүге. Ҡатлансығы 1—3 см оҙонлоҡта, 0,5—1 мм...
