Список материалов
СТРОКИН Юрий Васильевич
СТРОКИН Юрий Васильевич (5.9. 1949, Иркутск өлк. Артёмовский Прииск ҡсб), фармхимик. Фарм. ф. д‑ры (1989), проф. (1990). Запорожье мед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй. 1984—95 йй. БДМИ‑ла (1991 й. тиклем фарм. химияһы каф. мөдире). Фәнни эшмәкәрлеге ҡуйыртылған азол сығарылмалары үҙенсәлеген...
СТРУНИН Борис Павлович
СТРУНИН Борис Павлович (28.2. 1952, Өфө), химик‑технолог. Техник ф. д‑ры (2005). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1975) Өфө аҡһым‑витамин концентраттары тәж. з‑дында, 1979 й. алып Гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр ғилми- тикшеренеү технология ин‑тында эшләй. 1994 й. башлап “Поливит” ЯСЙ (Өфө)...
СТУДЕНТ ОТРЯДТАРЫ
СТУДЕНТ ОТРЯДТАРЫ, студенттарҙың төрлө иҡтисад тармаҡтарында эшләү өсөн ойошторолған хеҙмәт берләшмәләре. Төҙөлөш, а.х., пед., медицина, экологик, соц., проводниктар, сервис һ.б. С.о. айырып йөрөтөлә. СССР‑ҙа студенттарҙың тәүге төҙөлөш отрядтары 1959 й. МДУ‑ла ойошторола. 70—80‑се йй. Бөтә Союз С.о....
СТУКОВ Иннокентий Николаевич
СТУКОВ Иннокентий Николаевич (17.8.1887, Иркутск губ. Тунок а. — 4.11.1936, Мәскәү), совет партия-дәүләт эшмәкәре. 1905 й. алып РСДРП ағзаһы. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Реаль уч‑щены тамамлаған (Троицкосавск ҡ., 1905). 1905 й. башлап Украинала, 1907 й. — Себерҙә революцион хәрәкәттә ҡатнаша. Февраль...
СТУКОЛКИН, Өфө р‑нындағы ауыл
СТУКОЛКИН, Өфө р‑нындағы ауыл, Булгаков а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 33 км һәм Өршәк т. юл ст. К.‑Көнб. табан 12 км алыҫлыҡта Олокүл (Өршәк й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 19 кеше; 1939 — 43; 1959 — 420; 1989 — 379; 2002 — 406; 2010 — 441 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп (Булгаков...
СТУЛОВА Ольга Петровна
СТУЛОВА Ольга Петровна (11.6.1915, Әстерхан губернаһы Үрге Баҫҡынсаҡ станцияһы ҡсб — 11.3.1995, Өфө ҡ.), морфолог. Биология фәндәре докторы (1969), профессор (1971). Һарытау университетын тамамлағандан һуң (1937) Бөтә Союз иген хужалығы институтында (Һарытау ҡ.), 1939 й. алып Куйбышев медицина институтында,...
СТУПАЛОВ Юрий Дмитриевич
СТУПАЛОВ Юрий Дмитриевич (27.5. 1927, Төмән ҡ. — 28.12.1979, Өфө), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1976), проф. (1976). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1974). БДАУ‑ҙы тамамлағандан һуң (1945) ш. уҡ эшләй (өҙөклөк м‑н): Уҡытыу‑тәжрибә хужалығы агрономы, 1950 й. алып уҡытыусы, бер үк ваҡытта 1951—53 йй. БАССР Ауыл...
СТУПНИКОВ Анатолий Петрович
СТУПНИКОВ Анатолий Петрович (21.9.1932, БАССР‑ҙың Благовещен__р‑ны Покровское а.), Хеҙмәт Даны орд. тулы кавалеры. 1949 й. алып 161‑се дәүләт союз з‑ды, 1958 й. — ӨПЭЗ‑дә, 1964 й. башлап “Нефтепроводмонтаж” тресының үҙәк ремонт- механика оҫтаханалары, 1988—92 йй. үткәргес торбалар төҙөү һәм эксплуатациялау...
СУБАЕВ Фәтих Йосоп улы
СУБАЕВ Фәтих Йосоп улы [5.7.1911, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Ҡыҫҡайылға а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 23.9. 1978, Өфө], Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). РСФСР‑ҙың почётлы автотранспортсыһы (1970). Флюр Й.Субаевтың ағаһы. Совет‑финлянд (1939—40), Б.В., 1945 й. совет‑япон һуғыштарында ҡатнашыусы. 1929 й. алып Бүздәк...
СУБАЕВ Флүр Йосоп улы
СУБАЕВ Флүр Йосоп улы [20.7.1930, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ҡыҫҡайылға а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 28.7.2001, Өфө], хәрби эшмәкәр. Ген.‑майор (1980). Фәт.Й.Субаевтың ҡустыһы. Даманский утрауында совет-ҡытай ҡораллы бәрелешендә (1969) һәм Афғанстандағы хәрби хәрәкәттәрҙә (1984) ҡатнашыусы. Алма-Ата хәрби...
СУБВЕНЦИЯ
СУБВЕНЦИЯ (лат. Subvenire — ярҙамға килеү), РФ йәки муниц. мәғариф субъектының дәүләт вәкиллеге тарафынан уларға тапшырылған сығым йөкләмәләрен финанс м‑н тәьмин итеү өсөн түбән кимәлле бюджетҡа түләүһеҙ нигеҙҙә бирелгән аҡса (бюджет‑ара трансферт). С. РФ субъекттары бюджетына торлаҡ-коммуналь хеҙмәтен...
СУБГАРМОНИК ФУНКЦИЯ
СУБГАРМОНИК ФУНКЦИЯ, п‑үлсәмле ысын арауыҡ өлкәһенең (п>1) теләһә ниндәй нөктәһендәге ҡиммәте өлкә эсендә ятҡан һәм үҙәге бирелгән нөктәлә булған һәр бер шар б‑са (п=2 булғанда түңәрәк б‑са) уртаса ҡиммәтенән артмаған, был өлкәлә локаль суммалаштырылыусы һәм өҫкө яҡтан ярым өҙлөкһөҙ функция. С.ф. төп...
СУБСИДИЯ
СУБСИДИЯ (лат. Subsidium — ярҙам, булышлыҡ), дәүләт тарафынан юридик һәм физик шәхестәргә, урындағы үҙидара органдарына маҡсатлы сығымдарҙы өлөшләтә финанслау шарттарында аҡсалата йәки натуралата бирелә торған пособие. Тура (дәүләт йәки урындағы бюджеттарҙан, ш. уҡ махсус фондтарҙан милли иҡтисадтың...
СУВЕРЕНИТЕТ
СУВЕРЕНИТЕТ (нем. souveränität), властың өҫтөнлөклө һәм бойондороҡһоҙ булыуы. С. дәүләт (дәүләттең үҙ терр‑яһында сит ил власын тулыһынса кире ҡаҡҡан закондар сығарыу власы, башҡарма власы һәм суд власы), милли (милләттең тулы власлылығы һәм милли тормошоноң характерын билдәләү мөмкинлеге), халыҡ (халыҡтың...
СУВОРОВ Александр Васильевич
СУВОРОВ Александр Васильевич [13.11.1729 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1730), Мәскәү — 6.5.1800, С.‑Петербург], хәрби эшмәкәр. Генералиссимус (1799). Дворяндарҙан, Изге Рим империяһы графы, Рымник графы (икеһе лә — 1789), Италия кенәзе (1799). 1756— 63 йй. Ете йыллыҡ һуғышта, 1768—74 йй. һәм 1787— 91 йй....
СУВОРОВ Геннадий Семёнович
СУВОРОВ Геннадий Семёнович (19.11. 1927, Мәскәү губ. Нелидов ҡсб — 15.9.1996, Өфө), хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. урман сәнәғәте хеҙм‑ре (1984). Львов урман‑техник ин‑тын тамамлағандан һуң (1951) Өфө фанер комб‑тында эшләй: мастер, 1954 й. алып производство нач., 1959 й. — баш инженер, 1965—88 йй....
СУВОРОВА Анна Сергеевна
СУВОРОВА Анна Сергеевна (10.2. 1938, БАССР‑ҙың Күгәрсен р‑ны Һарытау а.), металлург. БАССР‑ҙың атҡ. металлургы (1986). 1954—87 йй. Башҡ‑н баҡыр‑көкөрт комб‑тының байыҡтырыу ф‑каһында эшләй (Сибай ҡ.). С. бригадаһы Бөтә Союз социалистик ярышында күп тапҡыр еңеп сыға. СССР Дәүләт пр. лауреаты (1984)....
СУД ВЛАСЫ
СУД ВЛАСЫ, дәүләт власының хөкөм эшен ғәмәлгә ашырыу, контроллек итеү, хоҡуҡ нормаларына аңлатма биреү кеүек хоҡуҡтарға эйә булған үҙ аллы тармағы. С.в. судьялар, присяжныйҙар һәм арбитраж заседателдәр ярҙамында судтар тарафынан башҡарыла. Башҡортостанда С.в. функцияларын БР Конституция Суды, федераль...
СУД МЕДИЦИНАҺЫ
СУД МЕДИЦИНАҺЫ, медицинаның тәфтиш һәм суд практикаһында мед. һәм биол. проблемаларҙы өйрәнеүсе бүлеге. С.м. бурыстары: хоҡуҡ һаҡлау органдарына эштең (енәйәти, гражданлыҡ, административ хоҡуҡ боҙоу) хәл‑шарттарын асыҡлауҙа булышлыҡ итеү; һаулыҡ һаҡлауҙы камиллаштырыу (ауырыуҙар һанын һәм үлем осрағын...
СУД ПАЛАТАҺЫ
СУД ПАЛАТАҺЫ, 1864—1917 йй. Рәсәйҙә округ судтары өсөн апелляция инстанцияһы, округ судтары һәм мировой судьялар съездары (ҡара: Мировой суд) өҫтөнән күҙәтеүсе орган, дәүләт енәйәттәре б‑са эштәрҙе ҡараусы тәүге суд инстанцияһы. С.п. составына юстиция министры тәҡдиме б‑са император тарафынан тәғәйенләнеп,...
