Список материалов
САҢ ҺУРҒЫС
САҢ ҺУРҒЫС, төрлө предметтарҙың өҫтөндәге бысраҡтарҙы еүешләп йәки еүешләмәйенсә һауа ағымының динамик тәьҫире м-н таҙартыу һәм саңды һауанан саң йыйғыс эсенә айырып алыу өсөн ҡоролма. Төҙөлөшө б-са иҙәнгә ҡуйыла торған (тура ағымлы, өйөрмәле), ҡулда йөрөтмәле, арҡаға элмәле, автомобилдәр өсөн һәм щётка-С.һ.,...
САНЪЯРОВА Миңлегөл Әһелмөхәмәт ҡыҙы
САНЪЯРОВА Миңлегөл Әһелмөхәмәт ҡыҙы [9.9.1929, БАССР-ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Үзбәк а. (БР-ҙың Ғафури р-ны)], Соц. Хеҙмәт Геройы (1975). 1942 й. алып Ғафури һәм Ҡырмыҫҡалы р-ндарында эшләй, 1957–84 йй. 3-сө төҙөлөш тресы ташсыһы. “Мир” Башҡ-н сәнәғәт-сауҙа тегеү фирмаһын, Матбуғат йортон, Өфө полиграфкомбинатын,...
САННИКОВ Рәшит Хәйбулла улы
САННИКОВ Рәшит Хәйбулла улы (24.3.1942, БАССР‑ҙың Салауат р‑ны Ҡалмаҡҡол а.), инженер‑нефтсе. Техник ф. д‑ры (2005), проф. (2007). БР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1998). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1964) шунда уҡ эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге быраулау өлкәһендәге тикшеренеүҙәргә бәйле. С. тарафынан быраулағанда, ш. иҫ....
САННИКОВ Геннадий Прокопьевич
САННИКОВ Геннадий Прокопьевич (18.1.1942, Өфө), тренер. Конькиҙа шыуыу спорты б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1990) һәм респ. категориялы судья (1972). РФ‑тың физик культура һәм спорт отличнигы (2002). Ҡаҙағстан физик культура ин‑тын тамамлағандан һуң (Алма‑Ата, 1967) Башҡ. физик культура техникумында...
САНКТ-ПЕТЕРБУРГ
САНКТ-ПЕТЕРБУРГ, Рәсәй Федерацияһы субъекты. РФ‑тың төньяҡ-көнбайышында Балтик диңгеҙенең Фин ҡултығы ярында, Нева й. буйында урынлашҡан. 1703 й. Пётр Iтарафынан нигеҙ һалына. 1712—1918 йй. Рәсәй империяһының баш ҡалаһы һәм Рәсәй императорҙарының резиденцияһы. 1703 й. алып С.‑П., 1914 й. — Петроград,...
САНЙЫН 2-се, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
САНЙЫН 2-се, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Молокан а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнб. табан 22 км алыҫлыҡта Санйын й. (Оло Юшатыр й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 247 кеше; 1959 – 142; 1989 – 140; 2002 – 176 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй. Башланғыс мәктәп, фельдшер‑акушерлыҡ...
САНИТАРИЯ‑ЭПИДЕМИОЛОГИЯ ХЕҘМӘТЕ
САНИТАРИЯ‑ЭПИДЕМИОЛОГИЯ ХЕҘМӘТЕ, санитария‑эпидемиология күҙәтеүе, санитария‑иҫкәртеү һәм эпидемияға ҡаршы саралар эшләгән һәм үткәргәндәүләт органдары һәм учреждениелары системаһы. Өфө губ. С.‑э.х. земство медицинаһының бер структураһы булараҡ 19 б. 2‑се ярт. формалаша башлай. 1910 й. өйәҙ һәм ҡала...
САНИТАРИЯ АВИАЦИЯҺЫ
САНИТАРИЯ АВИАЦИЯҺЫ, махсусашығыс медицина ярҙамы хеҙмәте; һауа һәм ер өҫтө санитария транспорт сараларын файҙаланып, алыҫ райондарҙағы халыҡҡа юғары квалификациялы ашығыс һәм планлы консультатив мед. ярҙамы күрһәтә (табиптарҙы, ҡан һәм уның компоненттарын, тиҙ мед. йөктәрен килтерә, ауырыуҙарҙы үҙәк...
САНЖАРОВКА, Шишмә р‑нындағы ауыл
САНЖАРОВКА, Шишмә р‑нындағы ауыл, Алкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 7 км алыҫлыҡта Кәкрекүл (Дим й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. – 449 кеше; 1959 – 207; 1989 – 172; 2002 – 149 кеше. Урыҫтар, украиндар йәшәй. Халҡы “Салауат ис. агрохужалыҡ” ЯСЙ‑нда эшләй....
САНДУРСКИЙ Богуслав Флорионович
САНДУРСКИЙ Богуслав Флорионович (2.1.1930, Украина ССР‑ының Яңы Бубновка а. — 4.11.2020, Өфө ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. РСФСР Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1990), РФ‑тың атҡаҙанған нефть һәм газ сәнәғәте хеҙмәткәре (1991), БАССР‑ҙың атҡаҙанған нефтсеһе (1980), РФ‑тың почётлы...
САНДАР, Нуриман р‑нындағы ауыл
САНДАР, Нуриман р‑нындағы ауыл, Ҡыҙыл Шишмә а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 15 км һәм Иглин т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 65 км алыҫлыҡта Ҡариҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 26 кеше; 1920 – 13; 1939 – 330; 1959 – 1709; 1989 – 360; 2002 – 289 кеше. Татарҙар, урыҫтар йәшәй. Фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
САНГАЛОВ Юрий Александрович
САНГАЛОВ Юрий Александрович (28.4.1938, Горький ҡ.), химик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), химия ф. д‑ры (1981), проф. (1986). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1988), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1976). Горький ун‑тын тамамлағандан һуң (1960) Полимерҙар химияһы һәм технологияһы ҒТИ‑нда (Дзержинск ҡ.) эшләй....
САНА‑БОБСЛЕЙ ТРАССАҺЫ
САНА‑БОБСЛЕЙ ТРАССАҺЫ. Мәләүез р‑ны Томансы а. урынлашҡан. 1982—91 йй. эшләй. Трасса оҙонлоғо (13 вираж м‑н) — 1500 м, бейеклек түбәнлеге — 115 м, тиҙлек самаһы — 120 км/сәғ. Йыл һайын бобслей б‑сатөрлө кимәлдәге ярыштар уҙғарылған: СССР (1986 й. тиклем), РСФСР (1989 й. тиклем), зона һәм республика.
Ә.Ғ.Шәрәфетдинов
Тәрж....
САМЦОВ Владимир Александрович
САМЦОВ Владимир Александрович (14.11.1905, Өфө — 1.1.1974, шунда уҡ), патофизиолог. Мед. ф. д‑ры (1944), проф. (1945). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1957), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1947). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1929) шунда уҡ эшләй. 1934—71 йй. БДМИ‑ла: 1945 й. алып патологик физиол....
САМУСЕНКО Александр Константинович
САМУСЕНКО Александр Константинович (1.3.1941, Новосибирск өлк. Аксёновка а.), тау инженеры. БР-ҙың атҡ. шахтёры (2003). Себер металлургия ин-тын тамамлаған (Новокузнецк ҡ., 1965). 1959–61 йй. “Куйбышевуголь” тресында, 1966 й. алып Норильск тау-металлургия комб-тында эшләй. 1990–98 йй. “Учалы тау-байыҡтырыу...
САМСОНОВ Вячеслав Михайлович
САМСОНОВ Вячеслав Михайлович (21.12.1949, Өфө ҡ. — 25.8.2018, шунда уҡ), спортсы. Медицина фәндәре кандидаты (2004). Дзюдо буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2006), самбо буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2010). РФ‑тың физик культура һәм спорт отличнигы (2003). БДМИ‑ны тамамлаған (1979)....
САМСОНОВ Вячеслав Михайлович
САМСОНОВ Вячеслав Михайлович (21.12.1949, Өфө ҡ. — 25.8.2018, шунда уҡ), спортсы. Медицина фәндәре кандидаты (2004). Дзюдо буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2006), самбо буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2010). РФ‑тың физик культура һәм спорт отличнигы (2003). БДМИ‑ны тамамлаған (1979)....
САМСОНОВ Александр Максимович
САМСОНОВ Александр Максимович (17.2.1935, Ырымбур өлк. Савельевка а.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). 1951–57 йй. “Башкируголь” тресы (Күмертау ҡ.), 1959 й. алып “Башнефтепромстрой” (Нефтекама ҡ.) балта оҫтаһы; 1960 й. – бригадир. 1973 й. башлап Төмән өлк. эшләй. Арлан нефть ятҡылығын төҙөкләндереүҙә ҡатнаша,...
САМРАУ, мифологик образы, персонажы
САМРАУ, сәмреғош, башҡ. фольклорының мифологик образы, персонажы. Иран мифологияһындағы Симург ҡошҡа барып тоташа. “Урал батыр” эпосында С. – антропоморф йән эйәһе, күк һәм ҡоштар тәңреһе. Ҡояш м‑н Ай – уның ҡатындары, Һомай һәм Айһылыу – ҡыҙҙары. С. батшалығында кешеләр ҡайғыны, эс бошоуҙы белмәй,...
САМОХУЖИН Хәбир Шаһи улы
САМОХУЖИН Хәбир Шаһи улы [18.4.1930, БАССР-ҙың Арғаяш кантоны Әбдер а. (Силәбе өлк. Арғаяш р-ны) – 5.9.1998, Силәбе ҡ.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1958). РСФСР-ҙың почётлы металлургы (1959). 1947–87 йй. Силәбе металлургия з-дында ҡорос иретеүсе булып эшләй. С. ҡатнашлығында Рәсәйҙә тәүге тапҡыр тутыҡмай торған...
