Список материалов
ЕГӘЛГӘ, һырт
ЕГӘЛГӘ, Зәңгәргә, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Кесе Ҡатау й. (Йүрүҙән й. басс.) тамағынан Йүрүҙән й. һул яры, БР-ҙың Белорет р‑ны һәм Силәбе өлк. буйлап субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо 43 км (БР‑ҙа — 12 км), киңлеге 8 км, абс. бейеклеге 1427 км (Оло Шелом тауы). БР терр‑яһында...
ЕГӘН, йылға
ЕГӘН, Егәнйылға, йылға, Ағиҙел й. уң ҡушылдығы. Ишембай р‑ны Ҡолғона а. көньяҡ-көнбайышҡа табан 6 км алыҫлыҡта Алатау һыртының көнбайыш битләүендә башлана. Ишембай һәм Ғафури р‑ндары терр‑яһы буйлап көньяҡ-көнсығыштан төньяҡ-көнбайышҡа табан аға һәм Ағиҙел й. (тамағынан 693 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо...
ЕГЕРМЕ БИШЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ
ЕГЕРМЕ БИШЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ, 1918 й. 30 июлендә РККА‑ның 4‑се армияһы командующийы А.А.Ржевский бойороғо м‑н Николаевск ҡ. Николаевск полктары див. булараҡ ойошторола; 21 сент. алып 1‑се совет пехота див., 25 сент. — 1‑се Һамар пехота див., нояб. — 25‑се уҡсылар див.; 1919 й. окт. башлап В.И.Чапаев...
ЕГЕРМЕ БИШЕНСЕ ЧАПАЕВ ДИВИЗИЯҺЫНЫҢ ЙОРТ-МУЗЕЙЫ
ЕГЕРМЕ БИШЕНСЕ ЧАПАЕВ ДИВИЗИЯҺЫНЫҢ ЙОРТ-МУЗЕЙЫ. Өфө р‑ны Ҡыҙылъяр а. урынлашҡан. 1940 й. М.В.Фрунзе һәм В.И.Чапаев ис. йорт-музей булараҡ ойошторола, 1962 й. хәҙ. исемен йөрөтә (1962—2005 йй. Милли музей филиалы), 2005 й. “Ҡыҙылъяр” тарихи-мәҙәни үҙәге составында. Музей фондында 4,5 меңдән ашыу һаҡлау...
ЕГЕРМЕ ДҮРТЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ
ЕГЕРМЕ ДҮРТЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ, 1918 й. 26 июлендә Сембер губ. РККА‑ның Беренсе армия Реввоенсоветы бойороғо б‑са 1‑се йыйылма Сембер пехота див. булараҡ ойошторола, нояб. алып 24‑се Сембер уҡсылар див., 1921 й. апр. — 24‑се Һамар уҡсылар див., 1922 й. майынан — 24‑се Һамар-Сембер уҡсылар див., 1924 й....
ЕГЕРМЕ ИКЕНСЕ ПАРТСЪЕЗД ИСЕМЕНДӘГЕ КОЛХОЗ
ЕГЕРМЕ ИКЕНСЕ ПАРТСЪЕЗД ИСЕМЕНДӘГЕ КОЛХОЗ, АХПК. Илеш р‑нында урынлашҡан, үҙәк усадьбаһы — Баҙытамаҡ ауылы. Составы: 3 һөтсөлөк һәм һыйыр малын һимертеү фермалары, йылҡ‑ҡ фермаһы һ.б. 2009 й. 148 кеше эшләгән. Ауыл хужалығы ерҙәренең майҙаны 6046 га тәшкил иткән, ш. иҫ. һөрөнтө ерҙәр — 3960 га. Уңдырышлылыҡ...
ЕГЕРМЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ
ЕГЕРМЕНСЕ УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ, 1918 й. 6 июлендә Пенза ҡ. РККА‑ның Беренсе армия командующийы М.Н.Тухачевский бойороғо б‑са Пенза пехота див. булараҡ ойошторола; 1 сент. алып 1‑се Пенза див., 1919 й. мартынан 20‑се Пенза уҡсылар дивизияһы. Див. составына 3 уҡсылар бригадаһы инә. 1‑се (1918 й. июле — 1919 й....
ЕГЕРЬ ПОЛКТАРЫ
ЕГЕРЬ ПОЛКТАРЫ, 1797—1856 йй. һәм 1871—1917 йй. еңел пехота һәм кавалерияның хәрби частары. Ырымбур инспекцияһында (ҡара: Хәрби округтар) 1806 й. — 7 Е.п., шуларҙың 5‑еһе Башҡортостан терр‑яһында ойошторола. 25‑се Е.п. Екатеринбург һәм Углич мушкетёрҙар полктарының 6 ротаһынан, 2 гарнизон ротаһынан...
ЕГЕТӘК, Туймазы р‑нындағы ауыл
ЕГЕТӘК, Туймазы р‑нындағы ауыл, Собханғол а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К.‑Көнс. табан 9 км алыҫлыҡта Өҫән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 352 кеше; 1920 — 456; 1939 — 426; 1959 — 367; 1989 — 246; 2002 — 240; 2010 — 279 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер-акушерлыҡ пункты,...
ЕГЕҮЛЕ ТРАНСПОРТ
ЕГЕҮЛЕ ТРАНСПОРТ, башҡорттарҙың ғәҙәттәге йөрөү саралары. Башлыса ат, һирәгерәк үгеҙ, дөйә еккәндәр. Һөйрәтке, саналы һәм тәгәрмәсле төрҙәре булған. Һөйрәтке, сана, арба айырыуса киң таралыу таба; улар имән, саған, йыла, ҡарама, ҡайын, уҫаҡ, йүкә, муйыл һ.б. ағастарҙан яһалған. Әҙерләмәне балта, ҡул...
ЕГИАЗАРОВ Георгий Сумбатович
ЕГИАЗАРОВ Георгий Сумбатович (9.9.1902, Тифлис — 6.4.1983, Ереван), актёр, режиссёр. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1944), БАССРҙың атҡ. артисы (1941). 1923 й. алып Кавказ аръяғы, Урта Азия, Алыҫ Көнсығыш театрҙарында эшләй. 1937 й. башлап Урыҫ драма театры (Өфө) актёры, 1943—46 йй. художество етәксеһе,...
ЕГОРОВ Валерий Борисович
ЕГОРОВ Валерий Борисович (25.10.1959, Өфө), инфекционист. Мед. ф. д‑ры (2000). БДМИ‑ны тамамлаған (1983). 1984—86 йй. Өфөнөң 4-се инфекцион дауаханаһында эшләй. 1989 й. алып БДМУ‑ла (2000 й. башлап балалар инфекцион ауырыуҙары каф. мөдире). Фәнни тикшеренеүҙәре балаларҙың вируслы гепатит һәм киҫкен...
ЕГОРОВ Игорь Владимирович
ЕГОРОВ Игорь Владимирович (10.9.1940, Өфө — 11.1.2009, шунда уҡ), инженер‑технолог. Техник ф. д‑ры (1991), проф. (1996). БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1990). ӨНИ‑не тамамлаған (1966). 1963 й. алып — КПСС‑тың 22‑се съезы ис. Өфө НЭЗ‑нда, 1966 й. башлап Өфө НЭЗ‑нда эшләй: 1971 й. алып цех нач., 1981 й. — нефтехимия...
ЕГОРОВ Михаил Анисимович
ЕГОРОВ Михаил Анисимович (13.1.1905, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Яңы Михайловка а., хәҙер БР‑ҙың Шаран районы Михайловка а., — 27.1.1945, Кёбен ҡ. янында, Германия), Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1935—37 йй. Шаран районы Базилевка ауыл советы секретары, эштәр идарасыһы, 1939 й....
ЕГОРОВА Наталья Николаевна
ЕГОРОВА Наталья Николаевна (11.7.1956, Белорет ҡ.), гигиенист. Мед. ф. д‑ры (2000). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1980) Өфөнөң дауалау-иҫкәртеү учреждениеларында эшләй. 1984 й. алып БДМУ‑ла: 1987 й. башлап лаб. мөдире, бер үк ваҡытта 1997 й. — өлкән ғилми хеҙм‑р; 1999 й. алып уҡыта, бер үк ваҡытта Рәсәй...
ЕГОРЫШЕВ Сергей Васильевич
ЕГОРЫШЕВ Сергей Васильевич (4.1.1956, Өфө ҡ.), социолог. Социология фәндәре докторы (1998), профессор (1999). БР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2006), РФ юғары мәктәбенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (2006). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) БДПИ-ла эшләй. 1988 й. алып ӨЮИ-ның социаль-гуманитар дисциплиналар кафедраһы...
ЕГУТКИН Наум Лазаревич
ЕГУТКИН Наум Лазаревич (23.1.1950, Өфө), физик-химик. Химия ф. д‑ры (1994) проф. (1999). СССР-ҙың уйлап табыусыһы. ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) Органик химия ин‑тында эшләй: 1978 й. алып өлкән, 1990 й. башлап ғилми хеҙм‑р. Бер үк ваҡытта 1995—99 йй. ӨДНТУ-ла, 1998—99 йй. БДУ-ла уҡыта, 2013 й. алып...
ЕДРЁНКИН Михаил Акимович
ЕДРЁНКИН Михаил Акимович [1923, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Иҫке Александровка а., хәҙ. Өфө ҡ. эсендә, — 2.11.1970 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 3.10.1970), Өфө], Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1942 й. мартынан Брянск, Үҙәк, Воронеж һәм 1‑се Украина фронттарында 13‑сө армияның 7‑се штурмлау...
ЕҘ ҠУҢЫҘ
ЕҘ ҠУҢЫҘ (Calosoma sycophanta), бызылдауыҡтар ғаиләһенә ҡараған бөжәк. Урта һәм Көньяҡ Европанан, Кавказдан алып Монголияға тиклем һәм Төньяҡ Африкала таралған. Тәне ялпаҡ, 24—35 мм оҙонлоҡта (инә бөжәктәр ҙурыраҡ). Төҫө металл ялтырауыҡлы ҡара күк. Башы шыма, шәмәхә төҫөндә, уртаса ҙурлыҡта, алғы арҡаһы...
ЕҘЕМ-ҠАРАН, Ғафури р‑нындағы ауыл
ЕҘЕМ-ҠАРАН, Ғафури р‑нындағы ауыл, Еҙем-Ҡаран а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 46 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 63 км алыҫлыҡта Тәпәреш й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 859 кеше; 1920 — 1228; 1939 — 1022; 1959 — 737; 1989 — 517; 2002 — 494; 2010 — 431 кеше. Башҡорттар...
