Список материалов
СЕРМӘН БАЛАЛАР ЙОРТО
СЕРМӘН БАЛАЛАР ЙОРТО, дәүләт ҡарамағындағы уҡытыу һәм тәрбиә учреждениеһы. Белорет р‑нында урынлашҡан. 1919 й. ата‑әсәһе революция (1917) йәки Граждандар һуғышы ваҡытында һәләк булған балалар өсөн хеҙмәт коммунаһы булараҡ асыла; 1930 йй. алып хеҙмәт колонияһы, 1941 й. — Йырматау һәм Темәс балалар йорттарын...
СЕРКОВ Андрей Игнатьевич
СЕРКОВ Андрей Игнатьевич (1.8. 1919, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Преображенск заводы а., хәҙ. БР‑ҙың Йылайыр р‑ны Йылайыр а., — 2.1.1944, Украина ССР‑ының Глыбочка а., Фурсы а. ерләнгән), Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Йылайырҙа эшләгән. 1939 й. алып Ҡыҙыл Армияла. 1942 й. июненән...
СЕРИКОВ Иван Павлович
СЕРИКОВ Иван Павлович (26.6.1916, Курск губ. Яңы Таволжанка а. — 5.3.1958, Өфө), полковник. Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Өфө хәрби пехота уч‑щеһын тамамлаған (1944). Яңы Таволжанкала шәкәр з‑дында, 10‑сы урта мәктәптең комсомол ком‑ты секретары булып эшләгән. 1939 й. алып...
СЕРЕТМӘ
СЕРЕТМӘ (лат. humus — ер, тупраҡ), с е р е м т ә, тупраҡтың юғары молекуляр органик матдәләр комплексы. Үҫемлек, хайуан һәм бактерия ҡалдыҡтарының тарҡалыу продукттары сереү һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә. С. составына гумин, гематомелан к‑талары, фульвокислоталар, гумин һәм специфик булмаған берләшмәләр...
СЕРЁНЬКИН ҠАЛАСЫҒЫ
СЕРЁНЬКИН ҠАЛАСЫҒЫ, Пьяный Бор мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 2 б. — б.э. 3 б. ҡарай. Илеш р‑ны Гремучий Ключ а. көнбайышҡа табан 0,2 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. бейек һул ярында урынлашҡан. 1972 й. М.Ф.Обыдённов тарафынан асыла, 1978—79 йй. В.А.Иванов, 1983 й. Б.Б.Агеев һәм В.Н.Васильев, 1989 й....
СЕРЁЖИН Игорь Николаевич
СЕРЁЖИН Игорь Николаевич (28.5. 1958, Термез ҡ.), офтальмолог. Мед. ф. д‑ры (2007). БР‑ҙың атҡ. табибы (2003). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1981) Өфө күҙ ауырыуҙары ҒТИ‑нда (1989 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р), 2008 й. башлап “Татнефть” асыҡ АЙ‑ның һәм Әлмәт ҡ. мед.‑санитария бүлегендә эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге...
СЕРЕДА Нина Алексеевна
СЕРЕДА Нина Алексеевна (9.2.1948, БАССР‑ҙың Мәсетле р‑ны Оло Ыҡтамаҡ а.), тупраҡ белгесе‑агрохимик. Биол. ф. д‑ры (1999), проф. (2004). БР‑ҙың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (2004). МДУ‑ны тамамлаған (1971). 1976 й. алып Башҡ‑н а.х. химиялаштырыу проект‑тикшеренеү ст.: баш агрохимик, бүлек нач.; 1990 й. башлап “Башҡортостан”...
СЕРЁГИН Леонид Алексеевич
СЕРЁГИН Леонид Алексеевич (1.4.1944, БАССР‑ҙың Белорет р‑ны Лапышты а.), и н ж е н е р ‑ т ө ҙ ө ү с е . БАССР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1981). Магнитогорск тау‑металлургия ин‑тын тамамлаған (1969). 1961—64 йй. һәм 1977 й. алып “Белорецкстрой” ААЙ‑нда эшләгән: төҙөлөш идаралығы нач., 1978 й. башлап баш инженер,...
СЕРЁГИН Иван Тимофеевич
СЕРЁГИН Иван Тимофеевич (9.9. 1933, БАССР‑ҙың Мәләүез р‑ны Богородский а. — 24.6.1996, БР‑ҙың Ҡалтасы р‑ны Краснохолмский ҡсб), нефтсе. СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1979). 1952 й. алып “Башнефть” ПБ‑нда эшләгән: Ҡалтасы быраулау контораһы быраулаусыһы, 1962—94 йй. Краснохолмский быраулау эштәре...
СЕРЕБРЯННИКОВ Александр Георгиевич
СЕРЕБРЯННИКОВ Александр Георгиевич [1904 й. июне, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Бәләкәй Ҡаҙаҡҡол а. (БР‑ҙың Учалы р‑ны) — 8.7. 1943, Курск өлк. Ольховатка а. ерләнгән], Советтар Союзы Геройы (1943). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1942 й. майынан Үҙәк фронтта хеҙмәт иткән. Герой исеменә 13‑сө армияның 6‑сы...
СЕРЕБРЯКОВ Иван Давыдович
СЕРЕБРЯКОВ Иван Давыдович [1881 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1882), Өфө губ. Златоуст өйәҙе Йүрүҙән а., хәҙ. Йүрүҙән ҡ., — 1914], Өфө губернаһынан 2‑се Дәүләт думаһы (1907) депутаты. Крәҫтиәндәрҙән. 1903 й. алып РСДРП ағзаһы. Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы. Йүрүҙән-Ивановка заводының контора хеҙм‑ре....
СЕРЕБРОВСКИЙ Александр Павлович
СЕРЕБРОВСКИЙ Александр Павлович (13.12.1884, Өфө — 10.2.1938, Мәскәү), революцион хәрәкәт эшмәкәре. 1903 й. алып РСДРП ағзаһы. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Юғары техник уч‑щены тамамлаған (Брюссель, 1911). 1914—17 йй. рус армияһында. 1900 й. алып А.И.Свидерскийҙың йәшерен түңәрәгенә...
СЕРЕБРЕННИКОВ Борис Александрович
СЕРЕБРЕННИКОВ Борис Александрович (21.2.1915, Архангел губ. Холмогоры а. — 1989, Мәскәү), тел белгесе. СССР ФА акад. (1984), филол. ф. д‑ры (1956), проф. (1969). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Мәскәү яңы телдәр ин‑тында уҡыған (1931—33), Тарих, филос. һәм әҙәбиәт ин‑тын тамамлаған (Мәскәү, 1940). 1948 й....
СЕРДЮК Леонид Васильевич
СЕРДЮК Леонид Васильевич (18.12. 1937, Новосибирск өлк. Боровушка а.), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (2003), проф. (2006). Һарытау юридик ин‑тын тамамлағандан һуң (1964) Волгоград өлк. прокуратураһында эшләй. 1972 й. алып СССР ЭЭМ‑ының Волгоград юғары тәфтиш мәктәбе уҡытыусыһы, 1982 й. — СССР ЭЭМ‑ы...
СЕРГИОПОЛЬ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл
СЕРГИОПОЛЬ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл, Сергиополь а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Дәүләкән т. юл ст. Көнб. табан 6 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 107 кеше; 1959 — 248; 1989 — 314; 2002 — 396; 2010 — 362 кеше. Урыҫтар, татарҙар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
СЕРГИЕНКО Иван Викторович
СЕРГИЕНКО Иван Викторович (16.9. 1969, БАССР‑ҙың Ғафури р‑ны Красноусол ҡсб), педагог. Иҡт. ф. канд. (2000), пед. ф. д‑ры (2006). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2008). ӨДАТУ‑ны тамамлағандан һуң (1992) шунда уҡ эшләй. 1994 й. алып Хәҙ. гуманитар акад.: менеджер, 1996—2004 йй. Октябрьский филиалы дир., бер...
СЕРГИЕНКО Иван Викторович
СЕРГИЕНКО Иван Викторович (16.9. 1969, БАССР‑ҙың Ғафури р‑ны Красноусол ҡсб), педагог. Иҡт. ф. канд. (2000), пед. ф. д‑ры (2006). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2008). ӨДАТУ‑ны тамамлағандан һуң (1992) шунда уҡ эшләй. 1994 й. алып Хәҙ. гуманитар акад.: менеджер, 1996—2004 йй. Октябрьский филиалы дир., бер...
СЕРГИЕВСК, ауыл, Һамар өлкәһе
СЕРГИЕВСК, 1703 й. Ж.Г. Кудрявцев тарафынан Суҡ й. (Волга й. ҡушылдығы) уң ярында ҡәлғәгә нигеҙ һалына. 1708—82 йй. ҡала яны. 1708—17 йй. — Ҡазан губернаһы, артабан — Әстерхан губ., 1744— 82 йй. һәм 1796 й. алып Ырымбур губернаһы составында. Ерекле, Зәй, Минзәлә, Тейен, Яңы Шишмә (ҡара: Кама аръяғы...
СЕРГИЕВСК ӨЙӘҘЕ
СЕРГИЕВСК ӨЙӘҘЕ, 1782 й. Өфө наместниклығы составында ойошторола. 18 б. аҙағында төньяҡта — Бөгөлмә өйәҙе, көнсығышта — Боғорослан өйәҙе һәм Быҙаулыҡ өйәҙе, көньяҡта һәм көньяҡ-көнбайышта — Һарытау, көнбайышта Ҡазан наместниклыҡтары менән сиктәш була. Административ үҙәге — Сергиевск ҡалаһы. Өйәҙ 1796 й....
СЕРГИЕВ ЗЫЯРАТЫ
СЕРГИЕВ ЗЫЯРАТЫ. 18 б. уртаһында асылған, тип фараз ителә. Өфөнөң көньяҡ‑көнсығыш өлөшөндә Сергиев тауы эргәһендә урынлашҡан. Майҙаны — 9 га. 1861—1932 йй. С.з. Преображенск сиркәүе эшләй. Священник Ф.М.Троицкий һәм мещан Д.Н.Кадкин аҡсаһына зыярат терр‑яһы кәртәләп алына, йәшелләндереү эштәре башҡарыла....
