Список материалов
АУЫҠ‑БҮЛӘК, Тәтешле р‑нындағы ауыл
АУЫҠ‑БҮЛӘК, Тәтешле р‑нындағы ауыл, Бәҙрәш а/ с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 8 км һәм Чернушка т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнб. табан 27 км алыҫлыҡта Ауыҡ й. (Тере Танып басс.)...
АУЫҠ‑БҮЛӘК
АУЫҠ‑БҮЛӘК, Тәтешле р‑нындағы ауыл, Бәҙрәш а/ с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 8 км һәм Чернушка т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнб. табан 27 км алыҫлыҡта Ауыҡ й. (Тере Танып басс.)...
АУЫҘ‑ТЕЛ ӘҘӘБИӘТЕ
АУЫҘ‑ТЕЛ ӘҘӘБИӘТЕ, һүҙ сәнғәтенең төп төрҙәренең береһе (фольклор һәм әҙәбиәт м‑н бер рәттән), проф. ижадсыларҙың импровизацияһы. А.‑т.ә. әҫәрҙәре телдән телгә күсә,...
АУТОАЛЛЕРГИЯ АУЫРЫУҘАРЫ
АУТОАЛЛЕРГИЯ АУЫРЫУҘАРЫ, аутоиммун ауырыуҙар, аутоагрессив ауырыуҙар, организмдың үҙенең зарарланған күҙәнәктәре һәм туҡымалары (эндоаллергендары) тәьҫиренә иммун...
АУСТРУМ, Иглин р‑нындағы ауыл
АУСТРУМ, Иглин р‑нындағы ауыл, Ауструм а/ с үҙәге. Район үҙәгенән Көнс. 35 км һәм Таутөмән т. юл ст. К.‑Көнс. табан 12 км алыҫлыҡта Һамар—Өфө—Силәбе автомобиль юлында...
АУЛАҠ
АУЛАҠ, аулаҡ өй, башҡорттарҙа йәштәрҙең бергәләп эшләү йәки күңел асыу өсөн йыйылыуынан торған традицион йола. Көҙгө, ҡышҡы осорҙа ата-әсәләр өйҙә юҡта үткәрелгән,...
АУКЦИОН
АУКЦИОН (лат. аuctio — халыҡ алдында һатыу), билдәләнгән ваҡытта билдәле урында үткәрелгән халыҡ алдында тауарҙар һатыу ысулы. А. һатыла торған тауарҙы йәки мөлкәтте...
АУДИТ
АУДИТ (ингл. audit), иҡт. субъекттарҙың бухгалтер (финанс) отчётлылығын, түләү-иҫәп документтарын, һалым декларацияларын һ.б. финанс йөкләмәләрен бойондороҡһоҙ ведомстволарҙан...
АТЫШ
АТЫШ, шарлауыҡ, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Белорет р‑нында Ләмәҙ й. уң ярында, Елмәрҙәк һырты армыттарында урынлашҡан. Атыш сумған һәм Ағуй уҙған ер аҫты йылғалары (А. төньяҡҡа...
АТЫУ ТИРҘАРЫ
АТЫУ ТИРҘАРЫ, персональ атыу ҡоралынан һәм пневматик ҡоралдан сәпкә маҡсатлы һәм өйрәнеү өсөн атыуға ҡулайлаштырылған ҡоролмалар. А.т. атыу ҡоралдары өсөн рикошет...
АТҺӨЙӘР, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл
АТҺӨЙӘР, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл, Һыуыҡҡул а/ с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 12 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 110 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 282 кеше;...
АТТРАКТАНТТАР
АТТРАКТАНТТАР (лат. attraho — үҙемә тартып торам), тәбиғи һәм синтетик матдәләр (сигнал биреүсе матдәләр), уларҙы тойған заттарҙа еҫ таратыусы сығанаҡ яғына хәрәкәт итеү...
АТРОЩЕНКО Валерий Владимирович
АТРОЩЕНКО Валерий Владимирович (9.12.1950, Бөгөлмә ҡ.), инженер‑электромеханик. Техник ф. д‑ры (1991), проф. (1993). СССР-ҙың (1985), БР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (2002), РФ-тың атҡ. нефтсеһе...
АТОМДАР ҺӘМ МОЛЕКУЛАЛАР ФИЗИКАҺЫ
АТОМДАР ҺӘМ МОЛЕКУЛАЛАР ФИЗИКАҺЫ, физиканың атомдар, молекулалар һәм уларҙың берләшмәләренең (кластерҙарының) төҙөлөшөн һәм физик үҙенсәлектәрен, ш. уҡ уларҙың үҙ-ара...
АТНАҒОЛОВ Сәләхетдин Саҙрый улы
АТНАҒОЛОВ Сәләхетдин Саҙрый улы [1893, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Һыуыҡҡул а. (БР‑ҙың Йәрмәкәй р‑ны) — 16.8.1938], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре, яҙыусы. 1917 й. алып — һул социал‑революционерҙар...
АТНАБАЕВА Зинира Ҡасим ҡыҙы
АТНАБАЕВА Зинира Ҡасим ҡыҙы [21.12.1934, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Иҫке Күрҙем а. (БР‑ҙың Тәтешле р‑ны) — 23.4.2013, Өфө], актриса. РФ‑тың халыҡ (1995), РСФСР‑ҙың атҡ. (1980), БАССР‑ҙың...
АТНАБАЕВ Әнғәм Ҡасим улы
АТНАБАЕВ Әнғәм Ҡасим улы [23.2.1928, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Иҫке Күрҙем а. (БР‑ҙың Тәтешле р‑ны) — 13.10.1999, Өфө], шағир, драматург. БР‑ҙың халыҡ шағиры (1997). РСФСР‑ҙың (1988)...
АТМОСФЕРА ЦИРКУЛЯЦИЯҺЫ
АТМОСФЕРА ЦИРКУЛЯЦИЯҺЫ, Ер өҫтөндә һауа әйләнеше. Дөйөм (атмосферала ҙур масштаблы һауа ағымдары йыйылмаһы) һәм урындағы (бриздар, тау-үҙән елдәре һ.б.) А.ц. айыралар....
АТМОСФЕРА ФРОНТТАРЫ
АТМОСФЕРА ФРОНТТАРЫ, атмосфераның түбәнге ҡатламдарындағы (тропосфера) һалҡын һәм йылы һауа массалары араһындағы күсмә зоналар. А.ф. оҙонлоғо — бер нисә мең км, киңлеге —...
АТМОСФЕРА БАҪЫМЫ
АТМОСФЕРА БАҪЫМЫ, атмосфера тарафынан уның эсендәге предметтарға һәм Ер өҫтөнә яһалған баҫым. Атмосфераның һәр бер нөктәһендә өҫтәге һауаның ауырлығы м‑н билдәләнә,...
