Список материалов
БАҺМАНОВ Валерий Хөсәйен улы
БАҺМАНОВ Валерий Хөсәйен улы (2.8.1951, Ҡырым өлк. Советский ҡсб), физик. Техник ф. д‑ры (2006), проф. (2007). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1975) Бөтә Союз нефть промыслалары геофизикаһы ҒТИ‑нда эшләй. 1978 й. алып ӨДАТУ‑ла (1984—94 йй. “Искра” фәнни конструкторлыҡ-технология бюроһының сектор мөдире),...
БАҺМАНОВ Әнәс Абдрахман улы
БАҺМАНОВ Әнәс Абдрахман улы (3.3.1937, ТАССР‑ҙың Түбәнге Маҡтама а.), инженер-механик. Техник ф. канд. (2006). БР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (2011), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1980). Силәбе политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (1965) Свердловск транспорт машиналары эшләү з‑дында эшләй. 1969 й. алып ИПТЭР‑ҙа:...
БАҺАУЕТДИНОВА Миңлехана Ишмөхәмәт ҡыҙы
БАҺАУЕТДИНОВА Миңлехана Ишмөхәмәт ҡыҙы (10.9.1953, БАССР‑ҙың Ғафури р-ны Юлыҡ а.), педагог. Филол. ф. канд. (1997). БР-ҙың халыҡ (2008) һәм атҡ. (1992) уҡытыусыһы, РСФСР халыҡ мәғарифы отличнигы (1988), РФ‑тың почётлы дөйөм белем биреү хеҙм‑ре (2005). СДПИ‑ны тамамлағандан һуң (1976) Стәрлебаш р‑ны...
БАҺАУЕТДИНОВ Фәтих Йәһүҙә улы
БАҺАУЕТДИНОВ Фәтих Йәһүҙә улы (30.3.1951, БАССР‑ҙың Благовар р‑ны 2‑се Сулпан а.), тупраҡ белгесе. Биол. ф. д‑ры (1997), проф. (1998). Й.Ғ.Баһауетдиновтың улы. БДУ‑ны тамамлаған (1973). 1976 й. алып Биология ин‑тында эшләй (1984 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р), 1997 й. — БДАУ‑ҙа уҡыта. Фәнни хеҙмәттәре...
БАҺАУЕТДИНОВ Рәйес Ғөбәйҙулла улы
БАҺАУЕТДИНОВ Рәйес Ғөбәйҙулла улы (15.1.1926, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Үрге Уҫылы ҡсб, хәҙ. БР‑ҙың Стәрлетамаҡ р‑ны Үрге Уҫылы а.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). БАССР‑ҙың атҡ. зоотехнигы (1980). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1951 й. алып Стәрлетамаҡ р‑нында эшләй: Уҫылы МТС‑ы агрономы, 1956 й. — “Байраҡ”...
БАҺАУЕТДИНОВ Йәһүҙә Ғилметдин улы
БАҺАУЕТДИНОВ Йәһүҙә Ғилметдин улы (3.1.1922, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Сулпан а., хәҙ. БР‑ҙың Благовар р‑ны 2‑се Сулпан а., — 20.3.2000, Өфө, тыуған ауылында ерләнгән), Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1946 й. алып Благовар р‑нында эшләй: 1950—82 йй. “Октябрь” к‑зында баҫыусылыҡ бригадаһы...
БАҺАУЕТДИНОВ Айҙар Марат улы
БАҺАУЕТДИНОВ Айҙар Марат улы (1.1.1973, БАССР‑ҙың Ҡыйғы районы Үрге Ҡыйғы а.), ветеринар врач. Ветеринария фәндәре докторы (2009). БДАУ‑ҙы тамамлағандан һуң (1995) шунда уҡ уҡыта (өҙөклөк менән; 2003—07 йй. аҙыҡ-түлек технологияһы факультеты деканы урынбаҫары). 2000—02 йй. БР‑ҙың Ауыл хужалығы министрлығы...
БАҺАМАНОВ Камил Шакир улы
БАҺАМАНОВ Камил Шакир улы [23.12.1916, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Кесе Бишҡураз а. (БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны) — 28.10.1998, Өфө], иҡтисадсы. Иҡт. ф. канд. (1963). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1976). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. БАХИ‑ны тамамлаған (1941). 1946 й. алып СССР Дәүләт резервтары министрлығының Башҡ‑н...
БАХТЫБАЙ, Бөрө р‑нындағы ауыл
БАХТЫБАЙ, Бөрө р‑нындағы ауыл, Бахтыбай а/ с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 25 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 120 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1035 кеше; 1920 — 1112; 1939 — 949; 1959 — 825; 1989 — 676; 2002 — 855; 2010 — 887 кеше. Мариҙар йәшәй (2002). Урта мәктәп, фельдшер-акушерлыҡ...
БАХМУТ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
БАХМУТ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Бахмут а/ с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнс. табан 12 км алыҫлыҡта Ҡуяныш й. (Оло Юшатыр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 362 кеше; 1920 — 586; 1939 — 596; 1959 — 507; 1989 — 536; 2002 — 603; 2010 — 618 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002)....
БАХМУТ МӘҘӘНИӘТЕ
БАХМУТ МӘҘӘНИӘТЕ, тимер быуат археологик мәҙәниәте. 3—8 бб. ҡарай, иртә (иртә бахмут; 3—5 бб.) һәм һуң (һуң бахмут; 6—8 бб.) осорҙарға бүленә. Бахмут ҡәберлеге исеме м‑н аталған. Башҡортостанда Б.м. ҡомартҡылары Ағиҙел, Кама, Өфө, Тере Танып йй. басс. (Баръяҙы ҡаласығы, Бахмут ҡәберлеге, Бөрө ҡәберлеге,...
БАХМУТ ҠӘБЕРЛЕГЕ
БАХМУТ ҠӘБЕРЛЕГЕ, Бахмут мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. 3—7 бб. ҡарай. Нуриман р‑ны Сандар а. янында урынлашҡан. Өфө өйәҙенең Бахмут (Печёнкин) яңы ауылы (бөгөнгө көндә юҡ) исеме м‑н аталған. 1911 й. В.В.Гольмстен һәм Д.Н.Эдинг тарафынан асыла, 1921 й. М.С.Смирнов һәм М.И.Касьянов, 1928 й. А.В.Шмидт,...
БАХМЕТЕВ Николай Николаевич
БАХМЕТЕВ Николай Николаевич (1772, Курск губ. — 1831, Курск ҡ.), дәүләт эшмәкәре. Ген.‑лейт. (яҡынса 1813). Дворяндарҙан. 1812 й. Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 18 б. 80‑се йй. аҙ. алып рус армияһында. 1798—1803 йй. Ырымбур хәрби губернаторы, бер үк ваҡытта Ырымбур инфантерия инспекцияһы инспекторы һәм...
БАУЫРҺАҠ
БАУЫРҺАҠ, башҡорт аш‑һыуының традицион аҙығы. Йомортҡаға (ҡайһы ваҡыт бер аҙ һөт өҫтәп) баҫылған йомшаҡ ҡамырҙан әҙерләнә. Ваҡ итеп киҫелгән ҡамыр киҫәктәре күп күләмдәге иретелгән һары майҙа йәки эс майында ҡыҙҙырып бешерелә. Сәй табынына ҡуйыла, һаҡлыҡҡа ла әҙерләнә. Башҡорттарҙың туй йолаларында...
БАУЫР ЦИРРОЗЫ
БАУЫР ЦИРРОЗЫ, бауыр туҡымаһының фиброз тоташтырғыс туҡыма йәки строма м‑н кире ҡайтмаҫлыҡ итеп алмашыныуы м‑н билдәләнгән көсәйә барыусы хроник ауырыу. Килеп сығышы б‑са ағыулы йоғонто (алкоголь, дарыу һ.б.), С һәм В гепатиттарым‑н ауырыу, бауырҙан үт сығыу юлдарының боҙолоуы (билиар) арҡаһында барлыҡҡа...
БАТЫРШИНДАР
БАТЫРШИНДАР, дворяндар нәҫеле. Нәҫелде башлап ебәреүсе — Батырша, Нуғай даруғаһы Юрматы улусы Аллағыуат а. башҡорттарынан. Уның улы — Әлүк Б., штабс‑капитан. 1794 й. поляк ихтилалын баҫтырыуҙа, 1799 й. А.В.Суворовтың Италия һәм Швейцария походтарында ҡатнашыусы. Мәскәү гренадер, 1796 й. алып лейб‑гвардия...
БАТЫРШИН Нәҡий Хурамша улы
БАТЫРШИН Нәҡий Хурамша улы (11.4.1932, БАССР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Айҙарәле а. — 28.5.2002, Ҡазан), инженер-төҙөүсе. Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). Ташауыҙ уҡытыусылар (1952) һәм Ҡаҙағстан политехник (Рудный ҡ., 1969) ин‑ттарын тамамлаған. 1956 й. алып “Соколоврудстрой” тресы (Рудный) мастеры, өлкән прорабы,...
БАТЫРШАНЫҢ БАТШАҒА ЯҘҒАН ХАТЫ
БАТЫРШАНЫҢ БАТШАҒА ЯҘҒАН ХАТЫ, Батырша тарафынан 1756 й. 4—24 нояб. Мәскәүҙә уны Петербургҡа алып барған ваҡытта яҙылған. Императрица Елизавета Петровнаға тәғәйенләнгән, әммә уға барып етмәгән хат Йәшерен эҙләү эштәре канцелярияһы өсөн Батыршаға ҡаршы алып барылған эштә иң мөһим документ була. 18 б....
БАТЫРША‑ҠОБАУ, Бүздәк р‑нындағы ауыл
БАТЫРША‑ҠОБАУ, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Кәпәй‑Ҡобау а/ с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. К.‑Көнб. табан 20 км алыҫлыҡта Төрөш й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 788 кеше; 1920 — 822; 1939 — 724; 1959 — 581; 1989 — 343; 2002 — 334; 2010 — 330 кеше. Башҡорттар, татарҙар...
БАТЫРША
БАТЫРША, Ғабдулла Ғәлиев, Ғөбәйҙулла Мәзгәлдин [ысын исеме Баһадиршаһ Ғәли улы; яҡынса 1709 й. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1717) — 24.7.1762, Шлиссельбург ҡәлғәһе], башҡорт ихтилалы (1755—56) идеологы, уның етәкселәренең береһе. Себер даруғаһы Ҡарыш а. (хәҙ. Балтас р‑ны Үрге Ҡарыш а.) мишәрҙәренән. 1734—44 йй....
